Een ploeg ‘ego’s die tegen een stootje kunnen’. Zo omschreef premier Mark Rutte (VVD) in oktober vorig jaar de ministers en staatssecretarissen van Rutte III. Des te opmerkelijker dat hij dit keer als opvolger van Halbe Zijlstra een kandidaat wil ‘met een klein ego’ die ‘dienstbaar is aan het land.’
Rutte blikte na de ministerraad terug op het aftreden van Zijlstra als minister van Buitenlandse Zaken nadat was gebleken dat hij gelogen had over zijn aanwezigheid in de datsja van de Russische president Vladimir Poetin.
‘Vis in het water die er met haak uit is getrokken’
De premier noemde Halbe Zijlstra ‘een vis in het water die er met een grote haak is uitgetrokken. Daar heeft hij natuurlijk zelf aan bijgedragen door de leugen in 2016.’
Het zal volgens Rutte nog wel ‘enige weken’ duren voordat er een opvolger voor Zijlstra aantreedt. Het staat vrijwel vast dat het weer een VVD’er wordt.
Criteria waaraan nieuwe kandidaat moet voldoen
Gevraagd naar de criteria waaraan een kandidaat moet voldoen, zei de premier: ‘Een goeie minister van Buitenlandse Zaken is altijd een combinatie van snappen hoe politiek werkt, die uiteraard met twee benen in de wereld staat, die respectvol omgaat met het eigen departement.’
Dat laatste had Zijlstra gedaan, benadrukte Rutte. ‘Binnen Buitenlandse Zaken waren mensen echt onder de indruk en dat al na drie maanden. Iemand van wie mensen zeggen ‘die respecteert ons en die waardeert onze adviezen”. Bepaalt vervolgens zijn positie ten opzichte van die adviezen, maar we krijgen de kans om hem te adviseren.’
Rosenthal botste met ambtenaren
Die toelichting van Rutte was opmerkelijk. In zijn eerste kabinet botste VVD’er Uri Rosenthal op Buitenlandse Zaken nog fors met de ambtenaren.
Rutte kwam vervolgens met zijn citaat over het kleine ego. ‘Ik vind het ook belangrijk dat het iemand is met een klein ego, die dienstbaar is aan het land. En die zich realiseert dat je de Kamerleden niet op jouw kantoor ontvangt maar dat je naar de Kamer toegaat.’
Weinig kandidaten voor post
Gevraagd of er zo veel kandidaten zijn dat het zo lang moet duren, zei Rutte: ‘Of er zijn er misschien zo weinig van dat het zo lang moet duren.’
Rutte zei eerder dat hij de kwestie-Zijlstra had onderschat. Hier en daar wordt getwijfeld of de premier misschien aan scherpte inboet. Gaat hij misschien vaker in de fout naar gelang hij langer premier is? Rutte is zich ervan bewust dat politieke leiders in binnen- en buitenland dit is overkomen.
Niet onder de indruk van Rutte
Maar hij zei dat er genoeg mensen in zijn omgeving zijn die ‘niet onder de indruk zijn van Mark Rutte’. Hij vindt het zijn eigen taak om te zorgen dat hij een omgeving heeft die hem scherp houdt.
De premier waarschuwde alvast: ‘Ook in de toekomst, zeg ik u vast, zullen dingen niet goed gaan. Dat is onvermijdelijk in dit vak met zulke mediadruk.’