Met de dreiging van een aanslag in de lucht, demonstranten die met elkaar op de vuist gaan en een vooral gespannen in plaats van feestelijke sfeer, zijn er vrijwel geen gemeenten meer die de nationale Sinterklaasintocht willen organiseren. Wie durft nog?
De situatie is dit jaar zelfs zo schrijnend dat omroep NTR – die de viering van het kinderfeest al jarenlang uitzendt – in maart een brandbrief aan alle burgemeesters moest sturen om hen te vragen te helpen bij het behoud van ‘de 66-jarige nationale televisietraditie’.
‘Dit jaar is de situatie anders,’ staat in de brief. ‘Tot op heden heeft zich geen enkele gemeente gemeld. Naar de oorzaken daarvan kunnen wij slechts raden. We zouden natuurlijk kunnen afwachten tot zich in de komende tijd wellicht alsnog een gemeente meldt, maar dat is – gezien de lange voorbereidingstijd van zo’n grootschalig project – nogal riskant met het oog op de planning.’
Lees ook deze blog van Afshin Ellian: stop de verstoring van het kinderfeest!
Aanslag op Sinterklaas dreigde
De datum voor de intocht is vastgesteld op zaterdag 17 november 2018. Naar aanleiding van de brief zouden inmiddels wel enkele gemeenten interesse hebben getoond, meldt de NTR. Ook is de oproep besproken binnen het Genootschap van Burgemeesters. Over hoeveel gemeenten zich nu hebben aangemeld, wil de omroep geen uitspraken doen.
In februari meldde het Openbaar Ministerie (OM) nog dat Michael van Z., voorman van actiegroep De Grauwe Eeuw, tijdens de intocht vorig jaar uit voorzorg was vastgezet omdat hij op Facebook opriep tot een gewelddadige aanslag op Sinterklaas. Bij die aanslag moesten kinderen ‘bedekt worden onder stukken hersens en botsplinters. Zo zijn we voorgoed van dat feest af,’ stond in het bericht dat hij plaatste.
Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Elsevier Weekblad zet de landelijke intochten van de afgelopen jaren op een rij:
2014 – Gouda
Wat een gezellig kinderfeest had moeten worden, mondde uit in hevige rellen, waarbij zeker zestig voor- en tegenstanders van Zwarte Piet werden opgepakt. De politie moest meerdere keren in actie komen toen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet elkaar te lijf gingen. ‘Dat bedroeft mij, jammer dat de intocht tot aanhoudingen leidt,’ zei burgemeester Milo Schoenmaker na afloop. Gouda was van tevoren zo welwillend geweest twee plekken aan te wijzen om te demonstreren, maar die aanwijzingen werden door actievoerders massaal in de wind geslagen, wat chaos tot gevolg had.
2015 – Meppel
Onder grote politiebegeleiding kwamen tientallen demonstranten in bussen aan in de stad, maar eenmaal aangekomen bleef het bij een sober protest in verband met de aanslagen in Parijs (onder meer in concertzaal Bataclan red.) een dag eerder. De betogers moesten in een speciaal vak staan, dat direct aan de route lag, niet ver van de kade waar Sinterklaas aankwam.
Toen Sinterklaas passeerde, dreigde de situatie uit de hand te lopen en schreeuwden demonstranten: ‘Zwarte Piet, oprotten!’ en ‘No more blackface’. Aan de overkant van de straat riepen aanhangers juist: ‘Welkom, Zwarte Piet!’ De sfeer was grimmig en middelvingers gingen in de lucht, maar de politie verrichtte geen aanhoudingen.
2016 – Maassluis
In het zwaarbeveiligde Maassluis was uit voorzorg een noodverordening van kracht wegens verwachte protesten. De politie kon daardoor bezoekers preventief fouilleren. Tijdens de intocht arresteerde de politie een 31-jarige Pool met een kapmes, maar de man bleek met gereedschap onderweg naar een vriend. Een ‘nieuwe Sint’ met donkere huidskleur werd door de politie tegengehouden. De intocht verliep verder zonder noemenswaardige incidenten, constateerde burgemeester Edo Haan tevreden na afloop.
In Rotterdam verliep de dag des te gewelddadiger en werden bijna 200 demonstranten aangehouden in het centrum van de stad. Onder hen bevond zich het Amsterdamse GroenLinks-raadslid Simeon Blom die deel uitmaakte van de actiegroep Kick Out Zwarte Piet. De aanhoudingen hadden plaats op basis van een noodbevel dat burgemeester Ahmed Aboutaleb had uitgevaardigd, uit vrees voor de komst van actiegroepen naar de stad. Omdat diverse demonstranten zich tegen hun aanhouding verzetten, waren de agenten genoodzaakt om geweld te gebruiken.
Lees hier het commentaar van Gertjan van Schoonhoven bij de intocht in Dokkum:Friezen, niks heroïsch aan ‘volksverzet’ intocht Sinterklaas
De landelijke intocht van Sinterklaas in Maassluis kostte de gemeente uiteindelijk ruim vier ton, 47.000 euro meer dan begroot. Dat kwam vooral doordat er meer geld werd uitgegeven aan beveiliging en hekken. De hele route waar Sinterklaas met zijn pieten langskwam, was afgezet en bezoekers moesten door toegangspoorten en langs bewakers naar het terrein. De optocht in Maassluis was de duurste in jaren.
2017 – Dokkum
Bij de intocht in Dokkum werd het kinderfeest voorafgegaan door veel tumult over een aangekondigde demonstratie van anti-pietactivisten, maar hun bussen werden uiteindelijk bij een blokkade door ‘pro-pieten’ tegengehouden op de snelweg bij Joure. Twee mensen werden aangehouden.
De gemeente had 350.000 euro begroot voor het feest, maar door onder meer de verscherpte veiligheidsmaatregelen liepen de kosten op tot bijna zes ton.
Naast de confrontatie in Friesland was er opnieuw een demonstratie in Rotterdam die uit de hand liep. Kort voor de intocht van Sinterklaas daar werd de Erasmusbrug korte tijd geblokkeerd geweest door actievoerders. Ze hingen spandoeken op met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’ en ‘Verkeer gestremd wegens racisme’. De politie haalde hen van het wegdek en dirigeerde ze naar het fietspad, zodat er weer auto’s over de brug konden. De intocht werd daarna gewoon voortgezet.
Marga Waanders, burgemeester van Dokkum, kijkt ondanks de snelwegblokkade tevreden terug op de intocht in haar gemeente. Ze vindt het jammer dat de animo voor organisatie minder is geworden. ‘Ik snap dat het er allemaal niet aantrekkelijker op wordt om het te organiseren. Maar ik zou het erg jammer vinden als het niet meer kan vanwege de polarisatie rondom piet. Burgemeesters zouden hun hoofd niet in de schoot moeten werpen,’ zegt ze in een reactie tegen RTL Nieuws.