Dit zijn de mannen achter de verijdelde terreuraanslag

De politie heeft met de aanhouding van zeven mannen mogelijk een grote terroristische aanslag in Nederland voorkomen. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) waren de verdachten vergevorderd met het plannen van een aanslag op een evenement. Dit is wat we over hen weten.

1. De verdachten hadden een grote hoeveelheid wapens

De mannen wilden bij hun actie volgens het OM vermoedelijk machinegeweren (kalasjnikovs) en bomvesten gebruiken. Op een andere plaats zouden de verdachten een autobom willen laten ontploffen. Bij de aanhoudingen, waarvoor diverse antiterreureenheden werden ingezet, vond de politie vijf handvuurwapens.

Volgens minister van Veiligheid en Justitie Ferd Grapperhaus was de groep een ‘behoorlijk eind in de voorbereiding’. Maar het was niet zo dat het bijna te laat was, aldus de minister. Hij noemt de verijdelde aanslag ‘in zekere zin heftig, maar gelukkig ook goed nieuws’. Premier Mark Rutte benadrukt dat het belangrijk is ‘om waakzaam te blijven’.

2. Politie zette bij de arrestatie 400 mensen in

De verdachten, die tussen de 21 en 34 jaar zijn, werden donderdag aan het einde van de middag opgepakt in Arnhem en Weert. De verdachten in Weert verbleven daar op een vakantiepark. Naast de wapens werden in Weert onder meer twee auto’s en een bestelbus met een Frans kenteken in beslag genomen.

Vier van de verdachten werden gearresteerd op een parkeerplaats bij een betonfabriek in Weert. Wat ze daar deden, is onduidelijk. Bij de aanhouding is geschoten en raakte een verdachte gewond.

Drie verdachten komen uit Arnhem, twee uit Rotterdam, een uit Vlaardingen en een uit Huissen. Ook in de woonplaatsen van de verdachten hield de politie doorzoekingen. Behalve de speciale interventieteams zette de politie helikopters en observatieteams in – zo’n vierhonderd mensen in totaal.

Bij de verdachten zijn onder meer aanzienlijke hoeveelheden grondstoffen voor explosieven voor bomvesten gevonden en 100 kilo kunstmest, dat mogelijk geschikt is voor het maken van een autobom.

Aan de aanhoudingen zijn volgens het OM maanden van onderzoek voorafgegaan. Dat begon in april met informatie van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) over een 34-jarige Irakees die in Arnhem woont.

Op welk evenement de verdachten het hadden gemunt, heeft het OM niet bekendgemaakt. Het onderzoek kwam deze maand in een stroomversnelling vanwege ‘vergaande vorderingen van de verdachten’, aldus justitie.

De verdachten worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. Ze mogen momenteel alleen contact hebben met hun advocaten.

3. De spil in het netwerk is de 34-jarige Irakees Hardi N.

De 34-jarige Irakees uit Arnhem die door het Openbaar Ministerie (OM) wordt gezien als centrale figuur in de groep die een grote aanslag zou voorbereiden, zit nog in zijn proeftijd. Het gerechtshof in Den Haag veroordeelde deze Hardi N. in oktober vorig jaar in hoger beroep tot een celstraf van 24 maanden, waarvan 21 maanden voorwaardelijk, nadat hij had geprobeerd naar Syrië uit te reizen.

N. werd veroordeeld voor het ‘voorbereiden van terroristische misdrijven’. Het hof achtte bewezen dat hij in 2014 samen met een medeverdachte van plan was om naar Syrië te reizen en zich aan te sluiten bij islamistische extremisten. Ook financierde hij al uitgereisde jihadi’s.

Zelf zei N. destijds dat hij wilde afreizen naar het gebied waar extremisten van Jabhat al-Nusra destijds de dienst uitmaakten om ‘weeskinderen te helpen’. Het hof geloofde dat niet, onder meer omdat hij tegen een medestander had gezegd: ‘Dan zie ik je op het slagveld’.

Het hof zag bij de veroordeling ook ‘prille positieve ontwikkelingen’ en besloot daarom een groot deel van de straf voorwaardelijk te maken. Zo liet N. zich bij een kliniek in Arnhem behandelen voor posttraumatische stressstoornis, ging hij wekelijkse gesprekken aan over het geloof met een door de reclassering aangedragen theologisch deskundige om over zijn puriteinse opvattingen over de islam te praten en herstelde hij de banden met zijn familie.

4. Ook de jongste verdachte is een bekende van justitie

De jongste terreurverdachte werd eerder aangehouden omdat hij foto’s maakte op vliegbasis Volkel. Waïl el-A. (21) bleek toen al een keer veroordeeld voor een mislukte uitreispoging naar Syrië.

Waïl el-A. is een vriend van de Arnhemse rapper-jihadist Marouane B., die in Syrië zit. El-A. reisde zelfs naar de Syrische grens om hem daar te ontmoeten.

Mogelijk heeft de groep zich laten inspireren door Marouane B. B. dreigde eerder dit jaar dat hij of zijn vrienden aanslagen zouden uitvoeren in Nederland. ‘Abu Bakr (de oprichter van IS, red.) heeft gezegd om niet meer uit te reizen naar Syrië en Irak, maar om de jihad te voeren in eigen land,’ schreef hij in een brief aan De Telegraaf. ‘Neem wraak namens de onschuldige burgers die zijn gedood door de coalitie, zodat er gerechtigheid plaatsvindt. Voer de jihad in de Benelux (…) door aanslagen te plegen op plaatsen waar agenten, militairen en leden van het Koninklijk Huis komen.’

Waïl el-A. was in mei vorig jaar als grondwerker aan de slag op vliegbasis Volkel toen hij werd opgepakt. Hij was op het laatste moment ingevallen voor een zieke collega en daardoor waarschijnlijk door de beveiliging geglipt. De marechaussee zag hem foto’s maken, vond dat hij zich verdacht gedroeg en trok de naam na. Tot hun verbazing bleek de man een strafblad te hebben voor een poging naar Syrië te reizen, waarvoor hij twee jaar cel had gekregen. Het OM onderzocht de foto’s die Waïl had gemaakt en trok de conclusie dat de grondwerker niets illegaals had gedaan. Zijn advocaat vond dat de zaak ‘helemaal nergens over gaat’.

5. Een derde verdachte handelde in telefoonaccessoires

Een derde verdachte wiens naam bekend is, is de 26-jarige Afghaan Nadeem S.. Hij was in 2015 vier maanden eigenaar van Wephone, een bedrijfje dat handelt in ‘telefoonaccessoires en damestassen’.

Het was S. die in 2015 samen met Waïl el A. naar de Syrische grens reisde, zogenaamd om Marouane B. op te halen.

In een open brief schreef B.: ‘Tot mijn verbazing vernam ik dat de zitting van Wail El A. en Nadeem S. is verzet, omdat er moest worden onderzocht of ik in leven ben. Ik ben in leven en ja, Wail en Nadeem hadden de intentie om mij op te halen. Het zijn moslims en ze wilden hun broeder in nood helpen, ze doen nog geen vlieg kwaad.’ Justitie geloofde dit niet en Waïl en Nadeem kregen in 2016 respectievelijk twee en drie jaar cel voor een poging uit te reizen naar het strijdgebied van IS en zich aan te sluiten bij de jihad.

6. De vierde verdachte is bokskampioen Morad M.

Morad M. (21) is een Arnhemse bokskampioen en de halfbroer van Syriëganger Abdelkarim el A. die bekend werd als ‘dreigjihadi’ toen hij in 2014 vanuit Aleppo opriep tot een ‘stevige daad’ tegen de Nederlandse overheid, oftewel een aanslag.

Naar aanleiding daarvan besloot Defensie dat militairen zich niet meer in het openbaar in uniform mochten vertonen. In augustus 2015 werd El A.’s dood gemeld op Twitter-accounts van jihadstrijders.

Halfbroer Morad M. groeide volgens NRC op in de Arnhemse wijk Presikhaaf. In 2013 werd hij om zijn uitreisplannen naar Syrië in gesloten jeugdzorg geplaatst. De moeder van Morad wist volgens de AIVD van deze plannen en wilde zelf ook naar het strijdgebied.

7. Het doelwit was mogelijk de kermis in Weert

In eerste instantie dachten veel mensen dat de kermis in Weert het mogelijke doelwit was. Veel van de verdachten werden gearresteerd in Weert, waar vandaag de kermis van start gaat, met geïntensiveerd toezicht.

Maar dat vermoeden wordt tegengesproken door de burgemeester. Hij zei gisteravond tijdens de gemeenteraadsvergadering dat er geen relatie is tussen de aanslagplegers en de kermis. Hij probeerde de inwoners gerust te stellen, en de kermis gaat vandaag dan ook gewoon door.

De kermis in Weert staat op zeven pleinen en is na de kermis in Tilburg de grootste van Nederland.

8. Dreigingsniveau Nederland blijft gelijk

De aanhouding van zeven terrorismeverdachten past ‘in het huidige dreigingsbeeld’, stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). De kans op een aanslag in Nederland is reëel. ‘Ook in Nederland opereren jihadistische netwerken met de intentie om aanslagen in Europa te plannen. De aanhoudingen moeten in dat licht worden gezien,’ aldus de NCTV.

Het zogeheten dreigingsniveau is naar inschatting van de NCTV al geruime tijd 4 op een schaal van 5. Dat is ongewijzigd.