CIDI: ‘We zien dat DENK opnieuw over de grens gaat’

Het aantal meldingen van antisemitische incidenten is vorig jaar opnieuw gestegen. In 2018 werden er 135 gevallen gemeld, tegen 113 een jaar eerder. Elsevier Weekblad spreekt CIDI-directeur Hanna Luden over de cijfers.

Weer een toename. Durven Joden nog over straat?

‘Ik hoor vooral meer mensen om me heen die boos worden en actie willen. Uitspraken als: “We moeten ons niet in een hoek laten stoppen.” En: “Deze beweging moet worden gekeerd en we mogen vanuit de samenleving niet toestaan dat dit wordt geaccepteerd.” Maar er zullen ook zeker mensen zijn die angstiger zijn geworden als ze over straat gaan. In het bijzonder ouderen.’

Wat zijn volgens u de belangrijkste oorzaken van de toename?

‘De eerste reden is de verruwing van de samenleving. Vooral op internet zie je dat mensen steeds sneller nare dingen over Joden zeggen. Ik zie ook een wisselwerking tussen internet en het echte leven. In beide gevallen wordt de toon steeds feller en dat versterkt elkaar.’

‘Ten tweede is antisemitisme bon ton geworden. Als bijvoorbeeld de NS besluit slachtoffers voor de Tweede Wereldoorlog te compenseren, is het echt schrikken als je de reacties daarop leest. Veelgehoord is dat Joden zich zouden “aanstellen”. Die manier van praten is helaas heel normaal geworden. We zien dat met het verdwijnen van de kennis van de geschiedenis, de onwetendheid over antisemitisme en wat dat kan aanrichten, dat alleen maar erger wordt.’

‘Of er een link is met immigratie is moeilijk te zeggen omdat we vaak niet weten wie de daders zijn. Maar ook in die kringen zien we een verharding van de toon.’

Vorig jaar sloeg het CIDI alarm over antisemitische uitlatingen in de politiek van partijen als DENK en NIDA. Ziet u dat ook dit jaar weer?

‘Jazeker. We zien dat partijen als DENK nog steeds negatieve gevoelens tegen Israël gebruiken om de achterban te pleasen. Daarin zoekt de partij nog steeds de grenzen van het antisemitisme op en gaat daar geregeld overheen. Een voorbeeld daarvan is hoe DENK-fractievoorzitter Tunahan Kuzu zich in mei vorig jaar uitliet over de spanningen in de Gazastrook. In de Tweede Kamer beoordeelde hij het Israëlische regeringsbeleid met de termen “Lebensraum” en “Heim ins Reich-gedachte”.’

‘Een ander voorbeeld is het Haagse gemeenteraadslid van de partij voor de Eenheid Arnoud van Doorn. Die deed diverse antisemitische uitlatingen via Twitter. “De Joodse vriend van mijn buurman heeft een nieuwe auto gekocht. Maar hij snapte niet dat ik daarom moet lachen,” twitterde van Doorn in april 2018. Erbij plaatste hij een foto van de auto met het merk Landrover.’

‘In een andere tweet schreef hij dat de “zionistische bende er hard aan gewerkt had Erdogan van het toneel te laten verdwijnen”. Zo probeert hij Joden de schuld te geven van de verstoorde relatie tussen Nederland en Turkije.’

Wat moet er volgens u gebeuren?

‘Ik houd mijn hart vast, want voor een ernstig gewelddadig incident is er maar één persoon nodig. Het is onmogelijk dat te stoppen als er geen structurele aanpak van antisemitisme in de samenleving komt, want dit soort individuen worden door de stemming in de samenleving beïnvloed. De initiatieven van VVD en ChristenUnie zijn goed, maar we moeten erop toezien dat het ook werkelijkheid wordt. Bij het uitdelen van straf is het dus heel belangrijk dat antisemitisme ook als zodanig wordt gezien.’

Luden hoopt dat door consequent te vervolgen het aantal aangiftes omhoog gaat.

‘Als slachtoffers zien dat het zin heeft om aangifte te doen, is de aangiftebereidheid groter. Uit onderzoek van de Europese Unie blijkt dat slechts een kwart van de Joodse Nederlanders die slachtoffer waren van een incident in de afgelopen vijf jaar melding deed bij een instantie of de politie.’