‘Van elk feit ontbloot,’ noemt advocaat van Volkert van der Graaf Willem Jebbink de uitspraken van CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg en voormalig VVD-Kamerlid Han ten Broeke. Zijn cliënt doet nu aangifte wegens laster en smaad. Elsevier Weekblad belde Jebbink voor vier vragen en antwoorden.
Zaterdag reageerden Han ten Broeke, politiek directeur van The Hague Centre for Strategic Studies, en Madeleine van Toorenburg op het nieuws dat Van der Graaf nog steeds in Nederland woont.
Lees dit commentaar van Gerlof Leistra: Bizar om wangedrag en obstructie van moordenaar Pim Fortuyn te belonen
‘Volkert van der Graaf is een free rider op de rechten die er zijn,’ reageerde Ten Broeke in het radioprogramma WNL op zaterdag. ‘Als hij niet vertrekt, vind ik dat de oorspronkelijke situatie moet worden hersteld. Hij moet zich dan maar weer persoonlijk gaan melden met alle beperkingen die daarbij horen. We zijn voortdurend te laconiek op dit soort zaken en dat holt het rechtsbesef bij de mensen uit.’
Van Toorenburg reageerde vooral op de wetgeving waarin voorwaardelijke vrijlating is geregeld. ‘De automatische invrijheidstelling moet stoppen en dat gaat ook gebeuren met die nieuwe wet. Het is dan zo dat iemand gewoon zijn straf uitzit en bij goed gedrag maximaal twee jaar eerder kan vrijkomen onder veel strengere voorwaarden. Doet diegene dat niet, dan gaat hij terug de bak in.’
Hoe zijn die uitspraken bij uw cliënt binnengekomen?
Jebbink: ‘Hij voelt zich ernstig in zijn integriteit aangetast omdat dit gewoon leugens zijn. Deze uitspraken zijn niet op feiten gebaseerd. Het erge is dat beide sprekers zich dat bewust zijn. Ze proberen een beeld van mijn cliënt te schetsen dat hij onbetrouwbaar is en zijn voorwaarden niet naleeft.
‘Maar het tegengestelde is waar. Sinds hij op vrije voeten is gesteld, heeft Van der Graaf altijd alle regels nageleefd en aan alle voorwaarden voldaan. Het vermoeden bij mij en mijn cliënt bestaat dan ook dat het uitspraken zijn uit politiek gewin.
De zaak-Volkert van der Graaf
Van der Graaf schoot in 2002 Pim Fortuyn dood op het Mediapark in Hilversum. Hij kwam in 2014 vrij nadat hij tweederde van zijn straf had uitgezeten. Daaraan waren strenge voorwaarden verbonden. Zo moest hij een enkelband dragen, had hij een locatieverbod voor onder meer Rotterdam en Den Haag, moest hij een verplichte psychologische behandeling ondergaan, had hij een contactverbod met de nabestaanden van Pim Fortuyn en had hij een fysieke meldplicht. Na twee maanden vocht Van der Graaf met succes de locatieverboden en de enkelband aan. In 2016 verviel ook de psychologische behandeling, die hij aanvocht bij de rechter. In 2018 schrapte de rechter ook zijn fysieke meldplicht. Met het OM sloot Van der Graaf een deal dat eens in de acht weken schriftelijk melden voldoende is.
‘Ten Broeke zegt dat Van der Graaf misbruik maakt van de rechtsstaat en van de vrijheden die daarmee gemoeid zijn. Ik zou het graag willen omdraaien. Mijn cliënt is nog altijd een burger van dit land, met rechten, en hij mag niet zomaar vogelvrij worden verklaard, zoals steeds weer gebeurt. Je mag van alles van hem vinden, maar geen dingen zeggen die zijn reputatie beschadigen. En als je het vraagt aan betrokkenen zullen zij zeggen dat mijn cliënt zich gedurende zijn straf juist voorbeeldig heeft gedragen.’
Het belangrijkste argument voor het laten vallen van de meldplicht was toch zijn plan om te emigreren?
Jebbink: ‘Voor de duidelijkheid: het was een emigratiewéns. Niet meer, niet minder. En nee, daar ging het helemaal niet over. Dit was een uiterst neven-argument. Kijk, Volkert heeft zich met volledige medewerking laten onderzoeken door een Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP). Dat concludeerde: die meldplicht heeft geen zin meer. De kans op recidive kun je niet verder verlagen. Dat was de reden om de meldplicht te schrappen. U mag er de uitspraak op nalezen.
‘Het OM heeft de voorwaarden opgelegd en niet een daarvan was dat hij “moest emigreren”. Daarover wordt met geen letter gerept.’
Heeft uw cliënt nog wel de wens om te emigreren?
Jebbink: ‘Kijk, u kunt ervan vinden wat u wilt, maar dat soort zaken vallen binnen de persoonlijke levenssfeer. Het OM heeft niet de eis gesteld dat hij wel of niet moest emigreren. En dat wat mijn cliënt doet, is geen publiek bezit.’
Minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker wil nu voorwaardelijke invrijheidstelling inperken. Wat vindt u daarvan?
‘Door uitspraken als deze ontstaat dusdanig veel commotie in de politiek dat de minister op het matje wordt geroepen en de voorwaarden voor Van der Graafs vrijlating weer ter discussie worden gesteld. Dat helpt mijn cliënt niet. Zijn resocialisatie is gebaat bij rust en dat hij zelf zijn weg kan vinden.
‘Telkens vragen we ons af: als je je zo goed aan alle regels houdt, wat moet je dan nog? Maar politici willen over zijn rug heen en ondanks zijn goede wil hun punt maken.’