Het vertrek van Tweede Kamerlid Zihni Özdil, die afscheid moet nemen van GroenLinks vanwege een ‘vertrouwensbreuk’, maakt veel los in politiek Den Haag. Zelf spreekt hij van ‘karaktermoord’. Het is niet de eerste keer dat een GroenLinkser moet vertrekken na een ruzie met partijgenoten. Vier recente interne conflicten binnen de partij.
Özdil vertrekt wegens ‘vertrouwensbreuk’
Özdil maakte zijn vertrek als Tweede Kamerlid dinsdagavond bekend op Facebook en Twitter. Zijn weerstand tegen het leenstelsel voor studenten – Özdil is tegen, de partijtop van GroenLinks vóór – is volgens hem de reden voor de ‘vertrouwensbreuk’ die zijn afscheid van de fractie onvermijdelijk maakt. ‘Mijn zetel behoort toe aan de partij aan wie ik veel te danken heb en geef ik dan ook terug,’ schreef hij op Twitter.
Lees het commentaar van hoofdredacteur Arendo Joustra: Jesse Klaver toont stalinistische spierballen
Diezelfde avond reageerde ook partijleider Jesse Klaver op het nieuws. In een verklaring op de GroenLinks-website bevestigde hij de ‘onherstelbare vertrouwensbreuk’. Klaver noemt Özdil een ‘creatief denker, iemand met veel talent, maar als Kamerlid kwam hij in de knoop’. De fractievoorzitter stelt dat de breuk geen gevolg is van een inhoudelijk meningsverschil, zoals over het leenstelsel, maar ‘bleef hij afspraken keer op keer schenden, schond de onderlinge vertrouwelijkheid en vertoonde ontoelaatbaar gedrag waardoor collega’s zich niet meer veilig voelden’. De partijleider geeft als voorbeeld dat Özdil een intern gesprek met een collega heimelijk zou hebben opgenomen.
https://twitter.com/ZihniOzdil/status/1133503871073030144
Met die lezing is Özdil het duidelijk niet eens. Kort na de verklaring van Klaver deelde hij via sociale media een tweede bericht: ‘Ontzettend jammer dat de partijleiding voor karaktermoord heeft gekozen. En mijn functioneren ter discussie stelt.’ Ook is hij van mening dat politiek gaat ‘over meer dan fractiediscipline. Het gaat ook over authenticiteit, over koers houden. Zonder last of ruggespraak. En zonder aanziens des persoons’.
Meer over dit onderwerp: Wat politici van betaald voetbal kunnen leren
Via Twitter komen woensdag diverse andere spanningen tussen Özdil en partijgenoten aan de oppervlakte. Zo weet NRC-columnist Tom-Jan Meeus te melden dat het Kamerlid van een (niet nader genoemde) GroenLinkser het verzoek kreeg voorlopig niet meer te twitteren, nadat (extreem-)linkse activisten boos waren geworden over een foto waarop Özdil onderzoeker Sid Lukkassen omhelsde. Laatstgenoemde wordt door critici beschuldigd van extreem-rechts gedachtegoed. In een ingezonden stuk in de krant sprak het Kamerlid zijn ergernis uit over de ‘twitterextremisten’, die het ‘vrije debat om zeep’ zouden helpen.
‘Laten we voor jouw bestwil en voor de geloofwaardigheid van GroenLinks als vrijzinnige partij, doen alsof je dit bericht, waarin je een Kamerlid het zwijgen probeert op te leggen, niet hebt verstuurd’, reageerde @ZihniOzdil. Dit was 29 april – een maand geleden
— Tom-Jan Meeus (@tomjanmeeus) May 29, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Özdil was niet gediend van die poging hem het zwijgen op te leggen. ‘Laten we voor jouw bestwil en voor de geloofwaardigheid van GroenLinks als vrijzinnige partij, doen alsof je dit bericht, waarin je een Kamerlid het zwijgen probeert op te leggen, niet hebt verstuurd,’ reageerde hij volgens Meeus op 29 april. Diezelfde journalist schreef eerder deze maand in zijn column over de kritiek die GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet binnen de partij kreeg nadat ze in NRC een compliment had uitgedeeld aan PVV-Kamerlid Fleur Agema wegens haar ‘hart voor de zorg’.
Ze zeggen dat ze hem tijd en ruimte gegeven hebben. Eind vorig jaar was hij ook lange tijd afwezig in de Kamer. De gespreksopname (hoewel kennelijk mislukt) was de druppel omdat dan “niemand zich meer veilig kan voelen en alles wat je intern zegt tegen je gebruikt kan worden.”
— Xander van der Wulp (@XandervdWulp) May 29, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De voorbeelden lijken in strijd met de verklaring van Klaver, die schrijft dat het iedereen binnen GroenLinks vrij staat ‘een discussie te openen of een afwijkend standpunt in te nemen’. Daarbij komt dat anonieme GroenLinksers aan NOS-verslaggever Xander van der Wulp hebben gelekt dat Özdil ‘ongelukkig, gestrest, onbetrouwbaar, onbereikbaar’ zou zijn en een alcoholprobleem zou hebben. Özdil noch andere GroenLinksers hebben op die aantijgingen gereageerd.
#Metoo-persvoorlichter terug bij GroenLinks in Den Haag
Begin deze maand werd bekend dat de persvoorlichter die in maart 2018 door GroenLinks werd ontslagen wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag jegens een stagiaire, een nieuwe baan heeft als persvoorlichter voor voormalig GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren, tegenwoordig wethouder ‘Duurzaamheid en Energietransitie’ voor de partij in de gemeente Den Haag. De twee werkten in de Tweede Kamer al nauw samen.
Lees de column van Gerry van der List over #MeToo: beschavingsproces met praktische problemen
Aanvankelijk gaf de partij van Jesse Klaver de zegsman een ’tweede kans’ omdat hij spijt had betuigd, maar later werd hij alsnog uit zijn functie gezet. De woordvoerder liet het daar niet bij zitten en stapte naar de rechter om 50.000 euro ontslagvergoeding te eisen vanwege vermeende laster door GroenLinks. Dat was tevergeefs, mede door een besproken e-mail van de partij aan de persvoorlichter.
Daarin stond uitgebreid beschreven hoe de woordvoerder de stagiaire na een kerstfeest probeerde te zoenen en betasten, terwijl zij dat niet wilde. ‘Aangezien jij bleef aandringen, raakte de vrouw in paniek en voelde ze zich angstig,’ werd hem verweten. ‘Naar toen bleek, was ze haar tas kwijtgeraakt. Op een gegeven moment ben jij weggegaan en je hebt de vrouw midden in Den Haag, wetende dat zij niet meer naar huis kon komen, aan haar lot overgelaten.’
‘Dat dit kan gebeuren op een plek waar ik verantwoordelijk ben, is verschrikkelijk,’ reageerde Klaver destijds in een uitzending van het inmiddels ter ziele gegane programma RTL Late Night. ‘Wat ik hiervan leer, is dat het dus overal kan gebeuren, zelfs in een organisatie waar je zelf werkt en waarvan je denkt: dit is een veilige werkomgeving. En dat maakt mij verdrietig.’
Van Tongeren reageerde tegen De Telegraaf dat ze niet wist wie haar nieuwe persvoorlichter zou worden, omdat de gemeente Den Haag over de sollicitatieprocedure zou zijn gegaan. Maar volgens de krant leert navraag bij de gemeente dat Van Tongeren zelf uiteindelijk de knop heeft doorgehakt en koos voor haar oud-medewerker op het Binnenhof. Omdat die nooit is veroordeeld, kon hij een Verklaring Omtrent Gedrag krijgen, zei een gemeentewoordvoerder. Wel was de gemeente op de hoogte van het nieuws over de #MeToo-affaire rond de persvoorlichter.
Zelf wil de voorlichter niet reageren, terwijl een zegsman van Klaver het tegenover De Telegraaf kort hield: ‘Hij heeft een nieuwe baan. Daar gaan we niet op reageren.’
Relatie Kamerlid Grashoff en partijvoorzitter Meijer verzwegen
Een andere ‘vertrouwensbreuk’ bij GroenLinks deed zich voor in juni vorig jaar, toen zowel partijvoorzitter Marjolein Meijer als Tweede Kamerlid Rik Grashoff opstapten. De twee hadden voor hun partij verzwegen dat ze sinds april 2017 een liefdesrelatie hadden. Nadat ze dat in juni vorig jaar hadden opgebiecht, bleek een week later dat de twee toch niet de hele waarheid hadden verteld.
Toen Meijer en Grashoff hun relatie bekendmaakten, leek het bij een uitbrander te blijven. Dit ondanks de gevoelige verhoudingen tussen beiden, die de partij zwaar op de maag lag: partijvoorzitter Meijer voerde bij GroenLinks onder meer de functioneringsgesprekken met Kamerleden, onder wie dus ook haar minnaar Grashoff. Toen de voorzitter haar taak neerlegde en Grashoff aankondigde aan zijn laatste periode als Kamerlid bezig te zijn, leek de kou uit de lucht.
Lees het hele verhaal terug Opnieuw niet waarheid verteld: GroenLinksers weg
Kort daarop kwam het partijbestuur echter ter ore dat Meijer en Grashoff al ruim voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 samen waren. ‘Dat veroorzaakte een vertrouwensbreuk,’ liet GroenLinks weten.
Klaver noemde het ‘klote om op deze manier afscheid te moeten nemen van twee collega’s die veel voor onze partij hebben betekend’. Het is volgens hem ook ‘niet aan anderen om te oordelen over de liefde tussen twee mensen’. Maar ‘wel is het zo dat, in een hecht team dat knokt voor gezamenlijke idealen, je blind op elkaar moet kunnen vertrouwen en zeker moet weten dat iemand de waarheid spreekt’. Drie weken terug werd duidelijk dat oud-Kamerlid Grashoff namens GroenLinks deel gaat uitmaken van het provinciebestuur in Noord-Brabant, waar de partij gaat samenwerken met VVD, CDA, D66 en PvdA.
Van Tongeren na 6 jaar Kamerlidmaatschap niet op lijst
De eerdergenoemde Liesbeth van Tongeren werd tweeënhalf jaar terug ook al hoofdonderwerp van een interne rel. De voormalig directeur van Greenpeace, die al sinds 2010 voor GroenLinks in de Tweede Kamer zat, kreeg in december 2016 plots van de kandidatencommissie te horen dat ze niet op de kieslijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 zou komen te staan.
Van Tongeren kreeg dat te horen in een gesprek dat volgens haarzelf tien minuten duurde. Hoewel ze zich veelal bezighield met windmolens en de gaswinning in Groningen, was ze volgens de commissie ‘niet zichtbaar en niet groen genoeg’ en boekte ze in de jaren daarvóór te weinig resultaten.
Het passeren van Van Tongeren leidde tot verontwaardiging bij veel partijleden, die de steunactie #ProLiesbeth voor haar begonnen om haar toch op de lijst te krijgen. Dat leidde er uiteindelijk toe dat Van Tongeren in een online ledenreferendum – een idee van Rik Grashoff – meer dan 50 procent van de stemmen kreeg en dus toch op de lijst kwam. Vorig jaar vertrok ze alsnog uit de Tweede Kamer, nadat ze door haar partij was voorgedragen als wethouder in Den Haag.