Het gebruik van wiet op straat wordt door veel gemeenten verboden. Dat blijkt uit een inventarisatie van de NOS. Maar liefst 218 van de 335 gemeenten in Nederland hebben een algeheel verbod op het gebruik van wiet in de publieke ruimte. Vier vragen en antwoorden over het beleid van de gemeenten.
Waarom verbieden gemeenten openbaar drugsgebruik?
Gemeenten die de regels instelden, zeggen tegen de NOS dat zij dat deden om overlast door drugsgebruik te voorkomen. Sommige gemeenten verbieden het gebruik alleen op specifieke locaties, bijvoorbeeld op de pier van Scheveningen.
Streng wordt er niet toegezien op het verbod. Uit cijfers die de NOS bij het Centraal Justitieel Incassobureau opvroeg, bleek dat er vorig jaar maar 151 boetes voor drugsgebruik in het openbaar werden uitgedeeld. Het leverde de staat in totaal 31.000 euro op.
Veel Nederlanders hebben last van openbaar drugsgebruik. In 2016 bleek dat bijna een kwart van de Nederlandse bevolking in de eigen buurt problemen had met openbaar drugsgebruik. Dat blijkt uit cijfers van het Trimbos Instituut, dat onderzoek doet naar drugs- en alcoholgebruik in de samenleving.
Hoe kunnen gemeenten wietgebruik lokaal verbieden?
De gemeenten gebruiken Algemene Plaatselijke Verordeningen om wietgebruikers van de straten te halen. Via die verordening kunnen gemeenten lokale regels afkondigen.
De verordeningen gelden alleen in die specifieke gemeente. Daardoor kan een gebruiker in de ene gemeente legaal een joint roken, maar in de naastgelegen gemeente een boete krijgen.
Veel gemeenten nemen naast het verbod op softdrugs, zoals wiet, ook een verbod op harddrugs in de verordening op. Daardoor is ook het gebruik van sterke middelen zoals cocaïne verboden.
Wat zijn nu de regels voor het gebruik van wiet?
De gemeenten lijken met hun lokale regels de opiumwet aan hun laars te lappen. In die wet staan de regels rondom het gebruik van soft- en harddrugs opgesteld. Volgens de wet is het gebruik daarvan niet verboden. Gemeenten lijken die wet nu te negeren.
Ondanks het verbod van de 218 gemeenten is drugsgebruik in Nederland nog altijd toegestaan. Zowel het gebruik van softdrugs als harddrugs is legaal, maar de productie is net als de verkoop nog wel verboden. Het verbod op de verkoop van wiet wordt alleen niet gehandhaafd.
Dat is de basis van het Nederlandse gedoogbeleid. Maar steeds meer politieke partijen steunen de volledige legalisering van de wietteelt. Daarbij zou ook de productie van wiet legaal zijn. In 2016 was er voor het eerst een meerderheid in de Tweede Kamer voor de legalisering van de wietteelt.
Wil het kabinet de wietteelt reguleren?
Op initiatief van het kabinet wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de wietteelt te legaliseren. In 2021 wordt een zogenoemde wietproef georganiseerd. In een aantal gemeenten wordt dan de inkoop van wiet gelegaliseerd. Zo wil het kabinet onderzoeken wat de gevolgen van een eventuele legalisering zijn. Ook wordt de kwaliteit van de wiet dan gecontroleerd.
De wietproef wordt georganiseerd in een vastgelegd aantal gemeenten. In welke gemeenten de proef van start gaat, is nog onduidelijk. Begin juni maakte de verantwoordelijk staatssecretaris voor Medische Zorg, Bruno Bruins (VVD), bekend dat er 26 gemeenten mee wilden doen aan de proef.
Bruins maakte niet openbaar welke gemeenten het zijn, maar van een aantal is het toch bekend. De grootste gemeente die zich voor de proef had aangemeld, is Utrecht, al wil de gemeente wel dat de voorwaarden van de proef worden gewijzigd. Ook steden als Tilburg en Breda hebben zich voor de proef aangemeld.
Uiteindelijk selecteert een speciale commissie in welke gemeenten de proef wordt gestart.