Net sluit zich rond corrupte VN-club voor Palestijnen – ook Nederland draait geldkraan dicht

Slecht nieuws voor UNWRA, de vluchtelingenorganisatie voor Palestijnen van de Verenigde Naties. Na een uitgelekt rapport over corruptie, seksueel wangedrag, nepotisme, discriminatie en ander machtsmisbruik draait minister voor Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) voorlopig de geldkraan dicht, net als Zwitserland. En dat terwijl UNRWA, net als andere organisaties voor de Palestijnen, al in zwaar weer verkeert.

In een tien pagina’s tellend document, gepubliceerd door de Arabische nieuwszender Al Jazeera, wordt geciteerd uit ‘geloofwaardige en bevestigde berichten’ van de ethische commissie van de United Nations Relief and Works Agency for Palestine, zoals UNRWA voluit heet. In de top van de organisatie bezondigen medewerkers zich aan ‘misbruik van autoriteit voor persoonlijk gewin, om legitiem verzet te onderdrukken en anderszins hun persoonlijke doelen te bereiken’.

Deze zogenoemde inner circle bestaat onder anderen uit de Zwitserse commissaris-generaal Pierre Krähenbühl, zijn Amerikaanse plaatsvervanger Sandra Mitchell en de Palestijnse personeelschef Hakam Shahwan, die beiden in juli afscheid namen van UNRWA. Medewerkers stuurden het rapport in december al naar VN-secretaris-generaal António Guterres, maar die deed er (nog) niets mee. Daarom speelden ze het rapport door aan Al Jazeera. Volgens Guterres’ woordvoerder is bij de VN een onderzoek gaande naar het rapport: ‘Tot die tijd is de secretaris-generaal niet in de positie om  commentaar te geven over deze kwestie.’

Machtsmisbruik nam toe nadat Amerika hulpgelden opschortte

Volgens het rapport is het machtsmisbruik toegenomen nadat de Verenigde Staten, die met jaarlijks 360 miljoen dollar (326 miljoen euro) de grootste donor waren van de VN-organisatie, in 2018 hun bijdrage verlaagden naar 60 miljoen dollar (55 miljoen euro), en dit jaar de financiering zelfs volledig opschortten. Dat leidde tot een financiële crisis bij UNRWA.

In januari 2018, kort nadat de Amerikaanse president Donald Trump had bekendgemaakt de bijdrage drastisch te zullen verlagen, reageerde minister Kaag door de Nederlandse donatie van 13 miljoen euro versneld naar de Palestijnse vluchtelingenorganisatie over te maken.

Nu doet Kaag vanwege het rapport het tegenovergestelde, zei ze maandag tegen de NOS. De bijdrage wordt opgeschort ‘totdat we een bevredigend antwoord hebben ontvangen van de VN in New York’. Mogelijk volgen binnenkort meer landen. Kaag wil de uitkomsten van het VN-onderzoek afwachten, maar voert naar eigen zeggen ‘overleg met andere donoren’.

Volgens het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel betreft het 13 miljoen euro. Al staat op de officiële website van UNRWA – bijgewerkt op 31 december 2018 – dat Nederland in totaal 22,6 miljoen dollar (20,5 miljoen euro) doneert.

Tegenover Elsevier Weekblad verklaart het miniserie dat dit om een eenmalig verschil gaat. De vaste jaarlijkse bijdrage van Nederland aan de UNRWA is dertien miljoen euro, aldus een woordvoerder. Dat bedrag wordt voorlopig niet uitgekeerd. In 2015 stond Nederland met een bijdrage van 20,3 miljoen euro nog op de twaalfde plaats van grootste donoren aan UNRWA.

Op de meest recente ranglijst staat Nederland op de veertiende plaats, aldus UNRWA. De Europese Unie (EU) doneert met bijna 179 miljoen euro het meeste geld aan de VN-vluchtelingenorganisatie. Vermoedelijk zal dat bedrag de komende tijd omlaaggaan.

Ook Zwitserland
schort bijdrage op

Naast Nederland maakte ook niet-EU-lidstaat Zwitserland, dat ruim 22 miljoen Zwitserse frank (ruim 20 miljoen euro) bijdroeg, al bekend voorlopig geen geld meer te doneren. Hoewel Zwitserland de VN-club beschouwt als ‘een belangrijke multilaterale partner’, zei minister van Buitenlandse Zaken Ignazio Cassis in mei dat UNRWA ‘onderdeel van het probleem’ in het Midden-Oosten is.

Volgens Cassis wakkert UNRWA ‘onrealistische’ hoop aan op een terugkeer van de Palestijnen naar Israël, dat in 1948 werd gesticht. Honderdduizenden inwoners van het voormalige Britse mandaatgebied Palestina verlieten toen het land. Hoewel de meesten van hen niet meer in leven zijn, merkt de VN hun nakomelingen nog altijd aan als vluchtelingen, waardoor de teller inmiddels staat op bijna anderhalf miljoen Palestijnse vluchtelingen.

Zij verblijven in de Palestijnse Gebieden en daarnaast in kampen in onder meer Libanon, Syrië en Libanon. Critici, zoals de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, vinden dat UNRWA het Palestijnse vluchtelingenprobleem in stand houdt door meerdere generaties als vluchteling aan te merken. Elders krijgen (klein)kinderen van vluchtelingen die status vrijwel nooit.

‘UNRWA biedt niet alleen hulp, maar verheerlijkt ook geweld tegen Joden’

Officieel biedt UNRWA, dat enkele tienduizenden werknemers heeft, in de kampen onderwijs, ‘sociale hulp’ en medische zorg. Maar de organisatie is omstreden, omdat geregeld onthullingen naar buiten komen over misstanden. 65 procent van het gedoneerde geld gaat naar de huur van gebouwen, medewerkerssalarissen van 25.000 dollar per maand, en luxueuze voertuigen, zei de Arabische mensenrechtenactivist Bassam Eid in oktober tegen de Israëlische krant Arutz Sheva. Ook wordt volgens hem geweld tegen Joden verheerlijkt. ‘Ik werkte in diverse UNRWA-scholen in Jordanië, en kinderen van 9 of 10 jaar oud zeiden daar dat ze martelaar willen worden en Joden willen doden om hun volk te bevrijden. “Wie heeft je dat geleerd?” vroeg ik ze. Ze zeiden dat ze dat leerden op school.’

Dergelijke onthullingen over organisaties van of voor de Palestijnen duiken geregeld op. Maandag maakte het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken bijvoorbeeld bekend dat er namens het Twitter-account van de Duitse Permanente Vertegenwoordiging in Ramallah (Westelijke Jordaanoever) diverse antisemitische en haatdragende berichten jegens Joden en Israëli’s waren ge-liked. Het ging onder meer om video’s waarin aanvallen op Israëlische soldaten werden verheerlijkt en beelden waren te zien van holocaustontkenner David Duke, voormalig voorman van de Amerikaanse Ku Klux Klan. Welke medewerker de berichten heeft ge-liked, is niet duidelijk, maar Permanent Vertegenwoordiger Christian Clages schrijft op Twitter dat de tweets ‘op geen enkele wijze de positie van de Vertegenwoordiging noch die van de Duitse overheid reflecteren’.

Amerika schortte ook hulpgeld aan PA op wegens sponsoring terroristen

Bij een andere, al jaren bekende praktijk gaat het om de Palestijnse Autoriteit (PA), die het bewind voert in de Palestijnse delen van de Westelijke Jordaanoever. De families van Palestijnen die in Israël burgers en soldaten doden, krijgen volgens het principe pay for slay (tien)duizenden dollars betaald als zij in Israël in de gevangenis belanden. Dat gebeurt deels van hulpgeld dat de PA ontvangt, ook uit westerse landen. In maart 2018 besloot het Witte Huis al het hulpgeld aan de PA stop te zetten zolang de terroristen, die in eigen kring te boek staan als ‘martelaren’, of hun naasten geld van hun overheid ontvangen. De Zwitserse krant Sonntagszeitung publiceerde in januari bewijs dat met UNWRA-geld schoolboeken worden ontwikkeld waarin deze ‘martelaren’ worden verheerlijkt. Of hun families met datzelfde geld worden betaald, is niet bekend.

In oktober kwam Human Rights Watch met onthullingen over de PA en de terreurbeweging Hamas, die de Gazastrook bestuurt. Volgens het rapport Two Authorities, One Way, Zero Dissent worden Palestijnen die vrede met Israël prediken, gemarteld. De hulporganisatie riep ‘regeringen die het Palestijnse volk willen helpen de rechtsstaat te ontwikkelen’ op om ‘geen steun te verlenen aan veiligheidstroepen die deze rechtsstaat actief ondermijnen’.