Algemene beschouwingen dag 2: Rutte houdt stand

Den Haag stond donderdag opnieuw in het teken van de Algemene Politieke Beschouwingen. Na de moord op strafrechtadvocaat Derk Wiersum was er uitgebreid aandacht voor het mocromaffia-probleem. Ook het investeringsfonds en de onderwijsplannen werden kritisch bevraagd. Vier thema’s die opvielen.

‘Marokkaans gif’

De tweede dag van de Algemene Beschouwingen opende met een scherp debat over de mocromaffia. Premier Mark Rutte (VVD) sprak zijn afschuw uit over de moord op advocaat Derk Wiersum woensdagochtend. ‘De moord heeft ons allemaal diep geraakt. Ik hecht eraan om op deze plek, in het hart van onze democratische rechtsstaat, de nabestaanden van Derk Wiersum veel kracht toe te wensen.’

PVV-leider Geert Wilders maakte gebruik van de gelegenheid om zijn zorgen over de mocromaffia te uiten: ‘Bent u nog wel de baas in grote delen van Nederland? Of is het de mocromaffia?’

In het felle debat dat volgde, gaf Rutte toe dat de georganiseerde criminaliteit het de gezagdragers lastig maakt. Maar hij ontkende dat er een ‘Marokkanenprobleem’ is in Nederland. In Wilders’ogen wordt de samenleving aangetast door ‘Marokkaans gif’.

Diverse Kamerleden eisten extra maatregelen van Rutte tegen de georganiseerde drugscriminaliteit. Zo herhaalde CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma zijn voorstel om een speciale drugseenheid bij de politie in te stellen. Rutte reageerde overwegend instemmend. De verantwoordelijk minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus (CDA) liet donderdagmiddag weten dat hij een speciale brigade die drugshandel aanpakt, op gaat zetten.

Investeringsfonds

Premier Rutte werd ook bevraagd over het veelbesproken investeringsfonds. Hij benadrukte dat het plan voor het fonds – gesproken wordt over ‘tientallen miljarden’ – nog niet volledig is uitgedacht en dat hij daardoor niet alle vragen kon beantwoorden.

Maar veel fractievoorzitters hadden geen boodschap aan die uitleg. PVV-leider Geert Wilders riep op om eerst de koopkracht te verbeteren in plaats van miljarden euro’s te lenen voor een fonds. De voorman van de Partij van de Arbeid Lodewijk Asscher sloot zich daarbij aan. ‘Kun je het over miljarden voor een fonds hebben, terwijl de koopkracht achterblijft? Begrijpt de premier dat dat niet rechtvaardig overkomt bij heel veel mensen?’

SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij keerde zich tegen het investeringsfonds. Hij betwijfelt de directe impact voor burgers. Ook vraagt Van der Staaij zich of af het kabinet niet beter de staatsschuld kan terugdringen, voordat slechte tijden aanbreken.

De enige concrete toezegging die Rutte deed, is dat de investeringen eenmalig zijn en dat het geleende geld zo snel mogelijk wordt uitgegeven.

Geld voor onderwijs

Extra geld voor het onderwijs en de publieke sector is het belangrijkste thema voor Lodewijk Asscher. De PvdA-leider hoopte dat geld uit het investeringsfonds te krijgen. In de linkse tegenbegroting van PvdA, SP en GroenLinks wordt 2 miljard euro uitgetrokken voor hogere lonen en lagere werkdruk in de publieke sector. Rutte zag geen rol voor het fonds bij de verhoging van de lerarensalarissen. ‘Die betalen we uit de normale onderwijsbegroting.’

Ook hekelden Asscher en D66-leider Rob Jetten een interview met minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) maandag in Het Financieel Dagblad. Daarin zei Wiebes: ‘Hogere lonen voor leraren leiden niet tot een hoger verdienvermogen voor de samenleving.’ Rutte nam afstand van Wiebes’ uitspraken.

Wat kwam er verder ter tafel?

Koopkracht – Rutte moest zich verschillende keren verdedigen over de koopkrachtplaatjes. Met name Asscher en Klaver maakten zich zorgen. Klaver: ‘Waarom stijgt de koopkracht van hogere inkomens harder dan die aan de onderkant?’

Ook DENK-leider Tunahan Kuzu zette vraagtekens bij de rooskleurige koopkrachtcijfers. Die vielen in de afgelopen jaren nogal eens lager uit dan voorgespiegeld. Kuzu vroeg zich af: ‘Wat doet dat met het vertrouwen in de premier?’ Rutte reageerde gevat: ‘Dat helpt niet voor het vertrouwen, dat snap ik ook wel.’ Hij wilde daarom ook geen stijging van de koopkracht beloven.

Volgens de laatste cijfers van het kabinet stijgt de koopkracht in 2020 met gemiddeld 2,1 procent. In 2018 kwam de koopkrachtstijging na royale beloftes (het kabinet spiegelde een stijging van 1,5 procent voor) uit op slechts 0,3 procent.

Pensioenen – Fractievoorzitter van 50Plus Henk Krol maakte zich boos over de pensioenplannen van het kabinet. Hij eiste dat de kortingen op pensioenfonds voor in elk geval volgend jaar worden voorkomen. Rutte ging niet mee in die eis. De premier is bereid te kijken of onnodige kortingen te voorkomen zijn, maar wil ‘niet rommelen aan de rekenrente’.

Stikstof – Marianne Thieme reageerde fel op Rutte toen het Programma Aanpak Stikstof (PAS) ter sprake kwam. Thieme zei dat het kabinet ‘volkomen de weg kwijt is’.  De Partij voor de Dieren-leider wil dat het kabinet geen ‘list’ bedenkt om aan het rechterlijke verbod van stikstofuitstoot te ontkomen. Volgens de premier moet het kabinet juist ‘maximaal creatief’ zijn om te voorkomen dat de bouw van huizen en andere projecten waarbij stikstof vrijkomt, volledig stilvalt.