‘Voor vrouwen, door vrouwen, met mannen!’ was in dit herdenkingsjaar van honderd jaar vrouwenkiesrecht het thema van de PrinsjesRede voor speechschrijvers. Hieronder de winnende rede – Heldinnen en helden – geschreven door docent scenario schrijven Shirley Gast uit Groningen.
Uit handen van juryvoorzitter Jet Bussemaker – voormalig minister van Onderwijs – kreeg zij vrijdagmiddag in de Kloosterkerk in Den Haag een cheque van 2.500 euro uitgereikt. Lees ook de winnende PrinsjesRede van 2018, Participeren kun je niet leren, geschreven door Leonoor Russell, speechschrijver op het ministerie van Defensie. Vorig jaar was het thema ‘Democratie: Van ons! Voor ons! Door ons!’
Shirley Gast is docent scenarioschrijven aan de Schrijversvakschool in Groningen. Ze schrijft voor diverse tv-producties, onder meer Sesamstraat en Het Klokhuis en voor politieseries als Warmoesstraat. Daarnaast schrijft ze toneel voor volwassenen en kinderen. In 2018 kwam van haar het kinderprentenboek Trollen dansen niet uit.
Lees hier de toespraak terug:
Heldinnen en helden
‘Dit is Sam, de held van mijn allereerste eigen jeugdserie. Toch heette Sam in de eerste versie van mijn script Swaantje. Geen jongen, maar een eigenwijs, grappig, fantasievol meisje. Dat ging zo.
Ik word uitgenodigd voor feedback op het kantoor van de omroep. Ze zijn enthousiast over mijn script en willen de serie maken, als ik één ding aanpas. Een meisje in de hoofdrol is niet goed voor de kijkcijfers. Dan zal het direct worden “weggezet” als een meisjesserie.
Want, zo wordt mij verteld, meisjes kunnen zich wel met jongens identificeren, maar jongens zich niet met meisjes. Ik wil dat script zó graag schrijven en… pas het script aan. De serie komt er en ik ben blij. Ja, ik ben er echt trots op. Toch blijft er iets knagen.
Nee, ze is niet “weggezet” als meisjesserie, maar heb ik door het geslacht van mijn held aan te passen niet iets van mezelf “weggezet”? Hoeveel van dit soort “compromissen” sluiten wij als vrouwen eigenlijk om verder te komen?
Nog een voorbeeld.
Ik schrijf ook narratieve scripts voor games. Er wordt mij gevraagd een reclamefilmpje voor een nieuwe game te maken, maar dan wel met het verzoek de jongen als juichende winnaar af te beelden en het meisje als glimlachende verliezer ernaast. Want: “Jongens spelen om te winnen en voor meisjes gaat het om het sociale aspect.”
De jongen moet de “held” blijven. Anders verkoopt het niet.
Meisjes blijven in de media vaker een bijrol vervullen. Het meisje moet niks willen, ze moet vooral gewild worden als een soort trofee. Daardoor zitten we vaak nog steeds als moderne prinsessen in hoge kantoortorens verschrikkelijk competent te wezen, maar wachten we tevergeefs bescheiden op die werkgever op het witte paard die ons een kans biedt. Mannen grijpen die kans, want ze zijn toch immers de held van hun eigen verhaal, wat ze ook doen?
Zelfs ontwikkelaars van schoonmaakproducten snappen dit. Er is nu een lijn schoonmaakmiddelen speciaal voor mannen ontwikkeld. De naam? Hero.
Kunnen meisjes zich werkelijk beter identificeren met jongens, of zijn heldinnen zo vaak “weggezet” als minderwaardig dat ons is aangeleerd door “mannenogen” naar de wereld te kijken? Uit onderzoek blijkt dat ook vrouwen masculiene eigenschappen associëren met leiderschap en met hoog scoren. Moeten vrouwen zich dan mannelijk gaan gedragen om de top te halen?
Het kan anders.
Jesse Schell, een toonaangevende gamedesigner, schrijft in zijn boek over het ontwikkelen van zijn spel Toontown Online dat de scores van meisjes aanvankelijk achterblijven bij die van de jongens.
In het spel is er een “healing mechaniek” ingebouwd bij een gevecht. Ze observeren dat meisjes zich over het algemeen meer bezighouden met het “healen” van de andere spelers dan met het vechten, soms zelfs ten koste van hun eigen scores. De designers bouwen een feature in waardoor “healen” nu ook punten toegekend krijgt en niet alleen het “vechten”. En zie: de scores van meisjes schieten omhoog, gaan gelijk op met die van de jongens.
Deze gamedesigners brengen meer diversiteit aan in de mechaniek van het spel, erkennen de unieke kracht van meisjes en belonen ze gelijkwaardig. Zij laten de meisjes er niet naast staan als “glimlachende verliezers”.
Het is bewezen dat organisaties met een diversiteit aan werknemers beter presteren dan homogene organisaties. Ze spelen beter in op de behoeften van een moderne maatschappij en vaak creëren ze ook een betere en gezondere werkomgeving.
Een omgeving waarin ook mannen meer diverse talenten kunnen ontwikkelen en verlof kunnen krijgen. Want willen mannen niet eveneens naast hun cv ook hun kinderen zien opgroeien?
Onze maatschappij heeft nieuwe “features” nodig.
Er moeten meer heldinnen komen en we moeten de heldinnen die er zijn, erkennen en ze gelijk belonen. Ik wil heldinnen zien die hun eigen, unieke visie durven tonen. Ik wil heldinnen zien die durven te zeggen en te laten zien hoe goed ze zijn.
Heldinnen die niet bang zijn om te falen. Heldinnen die tonen wat vrouwelijk leiderschap is.
Ik wil een maatschappij waarin de heldin niet alleen haar stem laat horen, maar zich ook laat gelden. In bestuursfuncties, in de wetenschap, in de kunst, in de media, in sport, op de werkvloer, op straat, in bed en in keuzes over haar eigen lichaam.
Ik wil dat meisjes én jongens zich leren identificeren met heldinnen en dat Swaantje evenveel kijkcijfers kan scoren als Sam.
Ik wil een beter script.
Een script waarin de held én heldin beiden iets willen, namelijk de handen gelijkwaardig ineenslaan en een toekomst bouwen die haar weerga niet kent.
Dát zou pas heroïsch zijn.’
Bekijk hier de foto’s:
