Zoveel verdienen leraren: is protest terecht?

Na stakingen van de boeren en bouwvakkers leggen woensdag ook duizenden docenten het werk neer. In het hele land hebben protestacties plaats, onder meer in Amsterdam, Eindhoven, Leeuwarden en Goes. Vakbonden riepen leraren, schoolleiders en onderwijsondersteuners op in actie te komen voor een beter salaris en minder werkdruk. Is dat terecht?

Op de website van Investeer in onderwijs is te zien welke scholen vandaag dicht zijn. Het aantal gesloten scholen is ruim 4200.

De onderwijssector staat al lang onder druk. Grootste probleem is het tekort aan leraren. Op veel scholen staat geregeld een onbevoegde leraar voor de klas. Of kinderen zitten gedwongen thuis door het gebrek aan personeel. Ook klagen veel docenten over een hoge werkdruk, te laag salaris, een grote hoeveelheid administratieve taken en het lage aanzien van hun beroep.

De Tweede Kamer debatteert vandaag en morgen over de onderwijsbegroting.  Veel stakers proberen een plek te krijgen op de publieke tribune om het debat te kunnen volgen.

Protesten in het hele land

In Rotterdam voerden woensdagochtend vroeg duizenden leraren actie op de Erasmusbrug. De politie had gevraagd op het voetpad te lopen, maar daar gaven ze geen gehoor aan. Daardoor lag het verkeer in de stad een tijdje plat.

Als knipoog naar de boerenprotesten in oktober blokkeerden actievoerders de ingang van het ministerie van Onderwijs in Den Haag met kleine speelgoedtrekkers.

Ook de Dam in Amsterdam stond helemaal vol:

Wel of geen staking?

Afgelopen weekeinde was het even onduidelijk of de staking doorging. Minister van Onderwijs Arie Slob (ChristenUnie) sloot vrijdagavond samen met vakbonden en werkgevers in het basis- en voorgezet onderwijs een akkoord, waarin hij 460 miljoen euro beschikbaar stelt om problemen op te lossen.

Hierop bliezen vakbond CNV en de Algemene Onderwijsbond AOb, die ook het akkoord tekende, de staking af. Dit leidde tot veel onvrede onder de leden. Uiteindelijk volgde zondag een hernieuwde stakingsoproep en trok de AOb de steun voor het akkoord in. Vakbond CNV gaf achteraf toe dat het afblazen van de staking een inschattingsfout was. De voorzitter van de AOb trad af.

De onderwijsbonden zijn teleurgesteld dat de beschikbaar gestelde 460 miljoen euro eenmalig is en niet structureel. Volgens Peter Althuizen, voorzitter van de Onderwijsbond Leraren in Actie, is het incidentele bedrag ‘vooral een doekje voor het bloeden’.

Minister Slob zei voor het debat woensdag dat het juist goed nieuws is dat er ‘geld beschikbaar is gekomen’.

Om het tekort op te lossen, zou er volgens de bonden elk jaar 423,5 miljoen euro extra nodig zijn. Het grootste deel van dat geld moet naar het basisonderwijs. Het belangrijkste speerpunt in het basisonderwijs: de loonkloof tussen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs moet kleiner. De vakbonden hopen dat het lerarenvak hiermee weer interessant wordt voor studiekiezers.

Hoe groot is die loonkloof?

De stakers hebben het dus over een loonkloof tussen het basis- en voortgezet onderwijs. Elsevier Weekblad en SEO onderzoeken met Studie & Werk elk jaar de kansen op de arbeidsmarkt van afgestudeerden, ook van leraren. Een aantal zaken valt op.

Een startende basisschoolleerkracht, afkomstig van de pabo, verdient gemiddeld hetzelfde als veel andere hbo’ers: 2.399 euro bruto per maand. Tien jaar na afstuderen blijven de afgestudeerde pabo’ers met hun salaris ver achter bij het gemiddelde voor het hbo. Ze verdienen dan gemiddeld 2.536 euro per maand, terwijl het gemiddelde maandsalaris van andere hbo’ers na tien jaar op 3.289 euro per maand ligt.

Let op: bij de vergelijking van salarissen is geen rekening gehouden met het aantal uren dat de afgestudeerden per week werken. Uit de cijfers blijkt dat pabo’ers niet veel minder werkdagen hebben dan andere hbo’ers, zoals vaak wordt beweerd.

Uit Studie & Werk blijkt bovendien dat basisschoolleraren afkomstig van de pabo aanzienlijk minder verdienen dan docenten in het voortgezet onderwijs. In het voortgezet onderwijs verdienen academici voor de klas en de hbo’ers die bètavakken geven relatief het meest.

Om les te kunnen geven in alle klassen van het voorgezet onderwijs, inclusief de bovenbouw van havo en vwo, is een eerstegraads bevoegdheid nodig. Die bevoegdheid verkrijg je door het volgen van een hbo-master (volgend op een hbo-lerarenopleiding) of door een lerarenopleiding aan de universiteit te volgen. Deze docenten zijn dus hoger opgeleid dan een afgestudeerde pabo’er of docent, die alleen is opgeleid om les te geven aan de onderbouw van een middelbare school.

Elsevier Weekblad vergelijkt niet alleen de kansen op de arbeidsmarkt op basis van behaalde diploma’s. Samen met adviesbureau Berenschot vergelijkt EW ook de lonen zoals die in cao’s zijn vastgelegd. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat een leerkracht minder verdient dan een teamleider van een callcenter.

Wat de sector al voor elkaar kreeg?

Overigens zette het kabinet afgelopen jaren al meer geld apart voor de onderwijssector dan voor 2015.

Zo steeg het salaris van de basisschoolleraar de laatste jaren wel degelijk. Met een loonsverhoging van 8,69 procent ten opzichte van een jaar (2017-2018) eerder, gingen zij er zelfs het meest op vooruit. Voor komend jaar ligt er bijna 4 procent (285 miljoen euro) extra salarisverhoging klaar in het Regeerakkoord.

In datzelfde akkoord is ook 1,6 miljard euro extra apart gezet ten opzichte van vijf jaar geleden. In 2015 stond er bijna 10 miljard euro voor het basisonderwijs op de begroting, komend jaar 11,6 miljard euro.