Steekpartijen en drugs: scholen zijn broeinest van criminaliteit

Scholieren steken elkaar neer en drugscriminelen ronselen studenten met kennis van chemicaliën. Onschuldige ruzietjes op school lopen uit op dodelijke steekpartijen. De zware crimineel is slimmer dan ooit: die weet waar hij moet zoeken en maakt gebruik van de naïviteit van jongeren. Toeval of trend?

Steekpartijen; jonge slachtoffers

Onschuldige ruzietjes, die kunnen uitlopen op een dodelijke steekpartij die de volgende dag de voorpagina haalt. Waar komt het vandaan? In Nederland waren er dit jaar – tot juli geteld – al 251 steekincidenten, zo meldt De Telegraaf op basis van cijfers van de Nationale Politie.

Op 19 augustus werd in Breda de 15-jarige Megan neergestoken door haar 16-jarige klasgenoot. Dit gebeurde in het huis van haar moeder. Het meisje is overleden.

Op 4 september overleed de 18-jarige rapper Jay-Ronne Grootfaam, nadat hij een dag eerder werd neergestoken in Amsterdam-Zuidoost. Jongerenwerker Joel Ricardo legde in een interview met AT5 uit dat zijn dood een gevolg is van raps waarin ze elkaar uitlokken tot gevechten. ‘Ze praten niet alleen over steken, ze steken ook echt.’

Op 15 oktober raakte een 14-jarige jongen ernstig gewond bij een steekpartij in Rotterdam. Deze had plaats bij de ingang van het Montfort College. Het slachtoffer zit op het Zuiderpark College, daar vlakbij. Twee jongens van 17 jaar zijn aangehouden, maar kort daarna weer vrijgelaten.

Twee dagen later werd een 16-jarige jongen neergestoken. Dit gebeurde in een tram en bus, toen er ruzie ontstond tussen rivaliserende jongerengroepen uit Charlois en IJsselmonde. Het slachtoffer wordt verdacht van betrokkenheid bij de steekpartij twee dagen eerder.

De leeftijden van slachtoffers en daders lopen uiteen, maar ze zijn vooral erg jong. Dit is zorgwekkend.

Volgens burgemeester van Breda Paul Depla is het preventief fouilleren in zijn stad noodzakelijk. Eenheidschef Frank Paauw van de politie van Amsterdam is ook een voorstander van preventieve maatregelen als fouilleren, maar stuit op een kritische gemeenteraad. Die besloot in juli dat zolang etnisch profileren door de politie niet vermindert, de politie niet preventief mag fouilleren.

Anderzijds is de urgentie van het terugdringen van het aantal steekincidenten groot, en zal iedere burger moeten meewerken als hij wordt gefouilleerd.

Waar komt de stijging van steekpartijen vandaan?

Steekpartijen, knife-crimes, zijn een overgenomen trend uit Groot-Brittannië. Dat benoemde ook burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb op 7 november tijdens een vergadering in de gemeenteraad. ‘Het is overgewaaid uit Groot-Brittannië, een bijzonder fenomeen dat daar is geboren in sociale condities die we hier eigenlijk niet kennen. Er zijn jongens van 13, 14, 15 jaar oud die menen dat ze alleen veilig zijn als ze een mes bij zich hebben in het openbaar vervoer. Een idiote redenering.’

In Londen is het probleem het grootst, hier kwamen in 2017 zo’n 80 mensen om het leven door messengeweld. In de arme wijken van Groot-Brittannië is het een gewoonte dat veel jongeren een mes op zak hebben. Vaak zijn dit ook gewoon keukenmessen. Ze voelen zich zo onveilig op straat, dat het dragen van een mes hun een veiliger gevoel geeft. Sommigen voelen zich zelfs zo onveilig dat ze niet naar de discotheek of überhaupt nog over straat durven lopen.

Een andere trend, overgewaaid uit Chicago, heet drills. Dit zijn video’s waarin jongeren elkaar al rappend bedreigen en soms zelfs met messen zwaaien. De trend duikt voornamelijk op in Amsterdam-Zuidoost. Maar ook in Rotterdam-Zuid, waar twee rivaliserende jeugdgroepen uit IJsselmonde en Charlois elkaar continu uitdagen.

Volgens criminoloog Jeroen van den Broek raken de jongeren geïnspireerd door deze drills. Ook zijn de makers van de video’s bekenden uit hun omgeving. Volgens Van den Broek is het niet de bedoeling om alleen stoer te doen in je video, maar ook om daad bij het woord te voegen.

Ronselen

Drugscriminelen hebben zowel kopers als vakmensen nodig. Zo worden studenten geronseld om drugs te kopen, scheikundestudenten gevraagd of ze xtc kunnen maken, en scholieren geritseld als drugskoerier. De verleiding is enorm, door de grote sommen geld die worden aangeboden. Een legaal bijbaantje is ineens een stuk minder aantrekkelijk.

Op 22 augustus werd een groepje eerstejaarsstudenten in Tilburg bedreigd met een mes door een agressieve drugsdealer. Hij dwong hen zijn nummer in hun telefoon te zetten met de woorden: ‘Ik ben voortaan jullie drugsdealer.’ De studenten waren geschokt en gingen meteen naar het politiebureau. Met de verkregen informatie van de studenten maakte de politie een nepafspraak met de dealer. Zo konden agenten de dealer, en een tweede persoon aanhouden. De verdachten zijn twee Tilburgers van 18 en 21 jaar oud.

In Gelderland worden studenten scheikunde en chemie geronseld door criminelen om in xtc-laboratoria te werken. Er zijn criminelen die doen alsof ze een soortgelijke studie volgen, om in contact te komen met deze studenten. Hierdoor is het ronselen makkelijker. Volgens Arent van Hout, burgemeester van Westervoort is vrijwel iedere schooldirecteur in Gelderland op de hoogte van deze praktijken.

Op 5 november meldde de NOS dat er op het Dendron College in Horst een onderzoek wordt gestart naar drugsgebruik en drugshandel onder scholieren. De school betrapte eerder al leerlingen die onder invloed naar school kwamen. Volgens de scholieren zelf kunnen ze de drugs gewoon in de klas kopen. Wiet, pillen, ketamine en cocaïne, er is allemaal aan te komen. ‘Je kunt gewoon iemand appen, bellen of aanspreken om een keer een pilletje te nemen,’ zeggen leerlingen tegen 1Limburg.

Drugs onder jongeren zijn een trend. Dat vergemakkelijkt het ronselen ook. Drugs zijn normaal geworden, er zit geen taboe meer op en steeds meer mensen gebruiken verdovende middelen.

Wat zijn de oplossingen?

Om de schade van jeugdcriminaliteit op scholen in te perken, is de stuurgroep ‘Samen Weerbaar’ opgezet. Het is een samenwerkingsverband van politie, gemeenten, Openbaar Ministerie en de Regionale Informatie en Expertise Centra in Gelderland.

Eerder in 2018 waarschuwde Theo Weterings, de burgemeester van Tilburg, dat scholen die weten welke leerlingen in de fout gaan, dit moeten kunnen delen met politie en justitie. Hij wil ook dat politie en justitie makkelijker kunnen beschikken over deze gegevens van scholen en zorginstellingen, om de criminaliteit te bestrijden.

In een debat in de gemeenteraad op 5 september wees burgemeester Femke Halsema op het programma Drugs. Dat richt zich onder meer op het tegengaan van het verder afglijden van kwetsbare jongeren in de drugshandel, op het versterken van wijken, groepen en netwerken in de strijd tegen drugshandel en het tegengaan van de zwijgcultuur. Daarnaast worden de opties voor een wapeninleverpunt onderzocht.