Zwartepietendiscussie: spanning om te snijden in aanloop naar intocht

Komende zaterdag 16 november is de officiële sinterklaasintocht in Apeldoorn, waarvoor menig kinderhart zoals elk jaar vol verwachting klopt. Maar groepen volwassen activisten zorgen voor een heel ander soort spanning. Zo werd een pand met daarin de actiegroep Kick Out Zwarte Piet, uit op het afschaffen van Zwarte Piet, vrijdag belaagd door tientallen pro-Zwarte Piet-activisten. Sinds die onlusten is de vrees voor dreiging en ongeregeldheden alleen maar toegenomen. Een overzicht.

Maandagochtend bericht nu.nl dat Kick Out Zwarte Piet (KOZP) ‘zijn eigen beveiliging gaat regelen’ omdat de organisatie vindt dat hun veiligheid door de staat onvoldoende serieus wordt genomen. ‘Onze ervaring is dat de politie en overheid de concrete bedreigingen tegen ons niet serieus nemen,’ zegt KOZP-kopstuk Mitchell Esajas. ‘Het wordt steeds gevaarlijker voor ons.’

De komende weken gaan de anti-Zwarte Piet-activisten in twaalf gemeenten – Leeuwarden, Eindhoven, Groningen, Den Haag, Den Bosch, Dordrecht, Almere, Nijmegen, de Noord-Hollandse plaatsen Alkmaar, Hoorn en Heerhugowaard, en in de hoofdstad van Curaçao Willemstad –  demonstreren bij de Sinterklaasintocht. Aangezien Zwarte Piet bij de officiële intocht in Apeldoorn is geweerd, zal KOZP daar niet aanwezig zijn.

KOZP kiest voor eigen beveiliging na verstoorde vergadering in Den Haag

KOZP ziet zich genoodzaakt tot eigen beveiliging nadat vrijdagavond 8 november een vergadering werd verstoord van de actiegroep in een voormalig schoolgebouw, waar ongeveer 60 activisten aanwezig waren. Volgens Esajas wilde een groep van zo’n 30 tot 40 ‘pro-Zwarte Pieten’ binnendringen, wat niet lukte. Wel is met vuurwerk naar het pand gegooid, zijn ruiten met stenen ingegooid en zijn auto’s vernield van de KOZP-activisten, onder wie Esajas. De politie hield afgelopen weekeinde vijf mannen van tussen de 13 en 37 jaar oud aan op verdenking van onder meer openlijke geweldpleging, vernieling en poging tot brandstichting. Vier van de vijf verdachten zijn alweer vrijgelaten, alleen een 22-jarige man zit nog vast.

Ook heeft de actiegroep aangifte gedaan tegen de Haagse ondernemer John van Zweden, omdat hij diverse ‘opruiende’ tweets zou hebben verstuurd die de verstoorders van de demonstratie zouden hebben geïnspireerd. Zo vermeldde hij de locatie van de KOZP-vergadering, waarna hij ‘Succes Scheveningen’ schreef. Ook liet Van Zweden weten te hopen ‘dat KOZP er in iedere stad uit worden gedonderd, met pek, veren en nog meer shit’. De ondernemer verwijderde zijn tweets en zei dat hij elke vorm van geweld afkeurt. ‘Ik geef geen reacties meer op deze kwestie,’ zei hij tegen de NOS. ‘Ben er nu wel klaar mee.’ Ook de tot de islam bekeerde ex-PVV’er Arnoud van Doorn, raadslid in Den Haag namens de islamitische Partij van de Eenheid, gaat aangifte doen:

Minister Grapperhaus: vrije debatcultuur niet beïnvloeden met geweld

Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) reageerde zondagmiddag op het voorval. ‘We hebben in Nederland een vrije debatcultuur en vrijheid van meningsuiting,’ aldus Grapperhaus. ‘Dat ga je niet proberen te beïnvloeden met geweld of gewelddadige acties.’ In de Haagse gemeenteraad hebben de lokale fractie NIDA en de Haagse Stadspartij een spoeddebat aangevraagd.

Terwijl het laatste woord nog lang niet is gezegd over de verstoorde KOZP-bijeenkomst, dienen nieuwe problemen zich alweer aan in Den Haag. Zo meldt Omroep West dat Peter Boelhouwer, die in de Hofstad de intocht van zaterdag 16 november organiseert, wordt bedreigd door zowel pro- als anti-Zwarte Piet-activisten. Hij heeft naar eigen zeggen persoonsbeveiliging overwogen, maar is daar uiteindelijk niet toe over gegaan. In Den Haag vergezellen zowel volledige Zwarte Pieten als roetveegpieten Sinterklaas tijdens zijn intocht in de stad.

De bedreigingen aan het adres van Boelhouwer zijn illustratief voor de ‘zwartepietendiscussie’. Het debat over het uiterlijk van de pieten wordt steeds feller gevoerd, wat vorig jaar tijdens diverse intochten – vooral in Eindhoven – al zichtbaar werd in diverse confrontaties tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. Zo wordt maandag bekend dat activisten die voorstander zijn van het traditionele voorkomen van pieten met een eigen sinterklaasjournaal komen.

Alternatief sinterklaasjournaal met Zwarte Piet: ‘NTR dringt zijn beeld op’

In het sinterklaasjournaal van de publieke omroep NTR, dat maandagavond 11 november van start gaat, zijn alleen roetveegpieten te zien. Stichting De Nationale Sint is daar tegen en komt daarom met een eigen reeks uitzendingen op YouTube, getiteld De Staff van Sinterklaas. ‘Met een zwarte piet en een leuk wit paard,’ aldus woordvoerder Andy van Veen tegenover het NOS Radio 1 Journaal. ‘Mensen die vinden dat Piet zwart hoort te zijn, hebben dit jaar geen opties meer om te bekijken.’

Zaterdag is de eerste uitzending op YouTube te zien, meldt de organisatie, die wordt gefinancierd door donaties van medestanders. Op de vraag of het niet verwarrend is dat de pieten in De Staff van Sinterklaas verschillen van de pieten in het NTR-sinterklaasjournaal, antwoordt Van Veen ontkennend: ‘Het is nu heel verwarrend voor kinderen dat de NTR zijn beeld opdringt, heel dominant,’ zegt Van Veen. ‘Als je de maskerade en de zwarte look van Piet af haalt, dan gaan kinderen inzien wie die Pieten zijn. Dan herkennen ze ineens de buurman of de supermarktmanager.’

In diverse gemeenten waarin vrijwel de gehele bevolking voorstander is van Zwarte Piet, lopen dit jaar voor het eerst kleine aantallen roetveegpieten mee. Volgens Editie NL is sprake van ‘een opvallende trend. Veel gemeenten die voorheen louter zwarte pieten hadden, laten de kinderen dit jaar voorzichtig wennen aan andere pieten.’ Het RTL-televisieprogramma spreekt dan ook van een ‘wenpiet’, die dient om de overgang naar alleen nog roetveegpieten geleidelijk te faciliteren. Dat gebeurt onder meer in Den Bosch, Culemborg, Nijmegen, Hollandse Kroon en Tilburg.

Vrees voor escalatie van ‘pieten-geweld’ in diverse gemeenten

Diverse kranten melden maandag 11 november dat in Nederland wordt gevreesd voor de escalatie van ‘pieten-geweld’. Het AD sprak woordvoerders van diverse belangengroepen, zowel vóór als tegen Zwarte Piet, die allen ongerust zijn over mogelijke rellen en gewelddadige confrontaties, komend weekeinde. ‘De discussie over Zwarte Piet gaat naar een kookpunt,’ zegt bijvoorbeeld Marc Giling van het Sint- en Pietengilde. ‘Ik houd echt mijn hart vast voor wat er nog komt.’

Vooral in Apeldoorn is het risico dat de situatie uit de hand loopt groot, verwacht het Sint- en Pietengilde. ‘Er komen steeds meer mensen die niet bij machte zijn het met woorden te doen, die woedend zijn omdat ze stelselmatig genegeerd worden.’ Hij doelt op het feit dat bij de officiële, landelijke intocht alleen roetveegpieten meelopen, terwijl een groot deel van de Nederlandse bevolking graag Zwarte Pieten zou zien. ‘Ze worden weggezet als racist of tokkie.’

De gemeente Apeldoorn zelf houdt naar eigen zeggen rekening met ‘alle scenario’s,’ zegt een woordvoerder van de Gelderse gemeente tegen dagblad NRC. Zeker drie pro-Zwarte Piet-groepen hebben al aangekondigd te gaan demonstreren tegen het feit dat er bij de landelijke intocht geen Zwarte Pieten meelopen. De anti-islambeweging Pegida, een groot voorstander van het traditionele uiterlijk van de pieten, heeft vorige maand bezoekers opgeroepen zich te verkleden als Zwarte Piet. De actiegroep zal zelf ook aanwezig zijn.