Het kabinet-Rutte III heeft langer de tijd nodig om de stikstofmaatregelen voor de agrarische sector rond te krijgen. De coalitiepartijen komen er vooralsnog niet uit, en hebben waarschijnlijk nog tot eind januari nodig. Actiegroep Farmers Defence Force is niet van plan daar op te wachten, en houden op woensdag 18 december weer een landelijk boerenprotest, waarbij de eerdere ‘zullen verbleken’. Wat gaat er gebeuren? Vier vragen en antwoorden.
Waarom zijn de stikstofplannen uitgesteld?
Minister van Landbouw Carola Schouten (ChristenUnie) had beloofd in december met een ‘breed pakket’ aan maatregelen te komen om de zogenaamde stikstofcrisis te lijf te gaan. Daarin moeten onder meer plannen komen om boeren uit te kopen en boerderijen te verplaatsen, waardoor bouwprojecten weer doorgang kunnen vinden en de natuur meer ruimte zou krijgen.
Lees het coververhaal over de papieren crisis die Nederland teistert: Bevangen door PFAS, stikstof en CO2
Maar ‘Haagse bronnen’ melden dat het kabinet dit pakket over het kerstreces (20 december tot en met 13 januari) heen wil tillen, schrijft het AD. Vermoedelijk komt er pas op zijn vroegst eind januari duidelijkheid, weet de krant. De reden: VVD en CDA worden het niet eens met D66, dat in de persoon van Tjeerd de Groot al eerder pleitte voor het halveren van de veestapel.
Het berekenen en uitwerken van voorstellen kost meer tijd dan verwacht en zijn dus grotendeels pas na de kerst rond. Door het pakket aan stikstofmaatregelen uit te stellen, willen de coalitiepartijen zich meer tijd geven om het eens te worden. Bovendien komt rond de jaarwisseling het advies van de commissie onder leiding van oud-VVD-minister Johan Remkes over de stikstofuitstoot in de luchtvaart.
Wat gaat er 18 december gebeuren?
Maandagavond heeft het bestuur van de actiegroep Farmers Defence Force (FDF) besloten op woensdag 18 december een ‘actiedag’ te gaan houden. ‘Het verzoek aan andere groeperingen om ook deze dag in actie te komen om zo een duidelijk statement te maken dat het zo niet langer kan met dit beleid vanuit de overheid!’ schrijft FDF in een verklaring. Daarin staat ook dat de stichting Bouw in Verzet, die in oktober de demonstraties tegen het stikstofbeleid en de PFAS-richtlijnen organiseerde, meedoet:
Farmers Defence Force, dat stelt dat het stikstofbeleid van de overheid heeft gefaald, schuwt de stevige taal niet. ‘De klimaatsalafisten willen alle geld in Nederland opbranden (1000 miljard) voor niet bewezen effecten,’ stelt de actiegroep, een verwijzing naar het bedrag dat de energietransitie volgens onder anderen Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet gaat kosten. Ook het PFAS-beleid, die net als de stikstofwetgeving zorgt voor een afname in het aantal bouwvergunning dat wordt afgegeven, en het gebruik van biomassa als ‘groene’ energiebron moet het ontgelden.
De ruim 11 miljard euro aan subsidie voor biomassa ‘zien wij liever besteed aan ouderenzorg, onderwijs, defensie en uitvoering van het plan van het Landbouwcollectief,’ schrijft FDF. De organisatie is niet van plan zich door de regering te laten uitkopen: ‘De miljoenen die (…) vrijgemaakt worden om de helft van de Nederlandse boeren op te kopen willen wij niet hebben. We willen niet verdreven worden van het land van onze voorvaderen!’ Het geld kan beter worden gebruikt ‘elders in de economie, al is het voor lastenverlichting!’
Lees ook dit stuk uit het kerstnummer: Innovatieve boeren doen het helemaal anders. Zes voorbeelden
‘DIT IS DE DAG OM OP TE STAAN OF VOOR ALTIJD TE ZWIJGEN!’ besluit FDF op alarmistische toon. Wat er op 18 december precies gaat gebeuren, wil de actiegroep evenwel niet zeggen. De doelen en de locatie(s) worden pas op de actiedag zelf bekendgemaakt, schrijft voorzitter Mark van den Oever namens het FDF-bestuur. Wel staat vast dat de protesten door heel Nederland zullen plaatshebben.
‘Vanaf 07.00 uur ’s ochtends zullen de trekker colonnes vertrekken naar de door het bestuur aangegeven doelen,’ staat in de verklaring. De boeren die meedoen, in de brief ‘strijders’ genoemd, krijgen via Whatsapp-groepen te horen waar ze naartoe moeten en wat ze daar moeten doen.
Van den Oever zegt dat de eerdere protestacties van de boeren, waaronder die op 1 en 16 oktober toen het Malieveld in Den Haag vol stond met trekkers, zullen ‘verbleken bij wat er nu op touw is gezet’. Ook hint de FDF-voorman op een actie die langer dan 1 dag duurt, en daarom roept hij demonstranten op vervanging te regelen bij hun werkgevers of te zorgen ze 24 uur kunnen worden gemist. Het belooft een ‘keiharde’ actie te worden, maar ‘alcohol en asociaal gedrag worden niet getolereerd,’ staat in de verklaring. ‘We willen als FDF een structurele verbetering aanbrengen in het verdienmodel van de agrarische sector, alsmede het stikstofbeleid van de overheid terugbrengen naar normale proporties.’
Wat willen de boeren vóór volgende week doen?
Voordat de massale protestactie plaatsheeft, gaat het Landbouw Collectief maandagochtend 16 december ontbijten met premier Mark Rutte (VVD) en bouwminister Schouten. Dat maakte het ministerie van Landbouw maandag bekend.
De twee bewindspersonen gaan in gesprek met het Landbouw Collectief, een koepelorganisatie die bestaat uit zowel de klassieke ondernemers- en werkgeversorganisatie LTO (Land- en Tuinbouworganisatie Nederland) als met de activistische protestgroepen als FDF en Agractie Nederland. Een dag eerder had Landbouw Collectief nog zijn ergernis geuit over Schouten, omdat zij ‘de boeren buiten spel zet’. Dit omdat ze in de media zou zeggen voortdurend te overleggen met boeren, terwijl daar volgens de organisatie ‘geen sprake’ van is.
Vóór het weekeinde, op vrijdag 13 december, trekken boeren onder aanvoering van Agractie Nederland ook al naar Amsterdam. Boerenbedrijven, die zelf eten meenemen, nodigen Amsterdammers uit om met hen te gaan brunchen op de Dam en het Rokin. Naar verwachting duurt de actie van 12.00 tot 16.00 uur en zorgt die voor ‘enige verkeersoverlast’.
Publieksvriendelijke actie a.s. vrijdag: proef de producten van de Nederlandse landbouw en maak kennis met de boeren op de Dam in Amsterdam. #kloofboerburgerverkleinen #trotsopdeboer @agractie pic.twitter.com/do819uop6y
— 🚜 NAV Akkerbouw Vakbond (@NAV_AkkerBouwer) December 10, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) heeft met de boeren afgesproken dat er maximaal 25 trekkers bij het protest in de binnenstad mogen zijn, maar volgens AT5 heeft Agractie ‘signalen ontvangen’ dat er veel meer boeren op het protest af komen. De organisatie zegt met de gemeente te hebben afgesproken dat deze buiten het centrum mogen parkeren.
Lege schappen met kerst?
Donderdag 5 december ontstond veel consternatie omdat de boeren zouden overwegen de toegangswegen van en naar distributiecentra van supermarkten te blokkeren. Door de bevoorrading te saboteren in de week voor kerst, zouden de schappen in de supermarkten mogelijk leeg blijven, wat de traditioneel weldadige kerstdiners in gevaar zou brengen. Dat zou Nederlanders pas echt doen realiseren hoe belangrijk de boeren zijn, was de redenering van onder anderen FDF-voorman Mark van den Oever.
Lees ook dit coververhaal: Hoe goed boert de boer?
Uit de aankondiging van de protesten van 18 december wordt niet duidelijk of het de demonstrerende boeren ook daadwerkelijk menens is. Wel verraadt de zin ‘De hamsterweek is begonnen!’ boven het statement van Farmers Defence Force dat burgers volgende week mogelijk moeten gaan ‘hamsteren’ omdat de supermarkten in de week voor kerst minder vol zullen zijn dan normaal.
Marc Jansen, directeur van supermarktbrancheorganisatie CBL, beschouwt het mogelijk blokkeren van de toegangswegen tot supermarkten als ‘een ernstige bedreiging’. Volgens hem wordt daardoor ‘de consument geraakt die eerdere boerenprotesten nog met sympathie begroette’. Zaterdag ‘oefende’ een groepje boeren bij het distributiecentrum van supermarktketen Deen in Hoorn, door het gebouw een half uur lang te blokkeren. Ook deden boeren massaal boodschappen in de Deen, als ‘voorproefje’ van wat er gebeurt als landelijk bevoorradingscentra worden geblokkeerd.