Zij zitten in commissie die oordeelt over slavernijverleden

De Amsterdamse gemeente komt vandaag bijeen om te bespreken of er excuses moeten komen voor het slavernijverleden van de hoofdstad. Een speciale commissie heeft onderzoek gedaan naar die vraag. Wie zitten er in die commissie en wat is de kritiek?

Andrée van Es

Andrée van Es (67) was tussen 2010 en 2014 wethouder en locoburgemeester in Amsterdam. Ze beheerde de portefeuilles Werk, Inkomen en Participatie, Diversiteit en Integratie, Inburgering en Bestuurlijk Stelsel.

Van Es begon haar carrière als fractiemedewerker bij de Tweede Kamerfractie van de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP). Geert Mak, destijds docent staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Utrecht had haar aanbevolen voor de baan. Hij had Van Es leren kennen tijdens de colleges vreemdelingenrecht, waarbij ze volgens hem opviel door haar inzet voor uitgeprocedeerde asielzoekers.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1981 werd Van Es gekozen in het parlement, vanaf 1985 was ze fractievoorzitter. PSP ging in 1990 op in GroenLinks, Van Es trad terug als Kamerlid.

Na haar politieke carrière was ze onder meer werkzaam bij de omroepen VPRO en NOS. Ook was ze directeur van politiek-cultureel centrum De Balie in Amsterdam.

In 2001 werd ze op verzoek van het kabinet ingezet bij de inburgering van koningin Máxima, die op dat moment nog de toekomstige echtgenote van prins Willem-Alexander was. Van 2002 tot 2004 was Van Es lid van de commissie-Dijkstal, die onderzoek deed naar de beloning en rechtspositie van politici en topambtenaren.

Gloria Wekker

De familie van Gloria Wekker (69) nam haar uit Suriname mee naar Nederland toen zij één jaar oud was. Ze studeerde antropologie, was adviseur antiracisme van de Amsterdamse burgemeester Ed van Thijn, promoveerde in Californië en was tot 2012 hoogleraar gender studies, sexuality studies, African-American studies en Caribbean studies aan de Utrechtse universiteit.

Buiten haar vakgebied werd Wekker pas na haar hoogleraarschap bekend. In 2016 publiceerde ze het boek White Innocence, waarin ze schetst dat blanken graag menen onschuldig te zijn aan kolonialisme en racisme, maar dat er voor ‘witten’ geen ontkomen aan is.

Gloria Wekker was sinds haar emeritaat in Utrecht ook betrokken bij de ongeregeldheden aan de Universiteit van Amsterdam in 2016, waaruit de opdracht voortvloeide om voorzitter van een ‘diversiteitscommissie’ te worden. Die commissie was van mening dat de universiteit veel te ‘wit’ is. Er studeren en werken te weinig niet-westerse allochtonen, naar het oordeel van de commissie.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 was Wekker verkiesbaar namens Artikel 1, maar de partij  – later hernoemd tot Bij1 – haalde de kiesdrempel niet. Ook was Wekker lijstduwer voor de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen in 2018. BIJ1 behaalde toen één zetel in de gemeenteraad.

In 2017 kreeg Wekker uit handen van minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven (D66) de Joke Smit-prijs toegekend, ‘vanwege haar langdurige strijd voor de verbetering van de positie van zwarte vrouwen in Nederland’. De jury werd voorgezeten door tv-presentatrice Eva Jinek.

Gloria Wekker kan worden beschouwd als de belangrijkste ideoloog van de uit de Verenigde Staten geïmporteerde identity politics, schreef Syp Wynia in 2017. Die komt er kort samengevat op neer dat mensen zijn wat hun huidskleur of etniciteit is, dat ze ook deel zijn van collectiviteiten op basis van ras of etniciteit, dat blanken (‘witten’) per definitie ‘privileges’ hebben en dat anderen daarom moeten worden gecompenseerd.

Leo Lucassen

Leo Lucassen (60) is hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Sinds enige jaren is hij ook wetenschappelijk directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam.

Lucassen is niet onomstreden. Hij is met zijn tweets geregeld het middelpunt van heftige discussies, waarin hij uitgesproken pro-immigratie-standpunten vertolkt. In 2017 vergeleek hij PVV-leider Geert Wilders met een fascist uit de jaren dertig. Dit omdat Wilders samen met de Vlaamse nationalist Filip Dewinter een bezoek wilde brengen aan de grotendeels islamitische wijk Molenbeek in Brussel. In zijn vele tweets maakt Lucassen geregeld vergelijkingen tussen de Joden aan de vooravond van de Holocaust en de moslims in het huidige Europa.

Ook in september 2019 ging Lucassen onderuit. Hij weersprak onlangs een twitteraar die zich zorgen maakte over de toekenning van socialehuurwoningen aan statushouders – ‘150.000 in vijf jaar’. Een uurtje later gaf Lucassen toe dat hij alleen de statistieken van Amsterdam had gegeven, niet het landelijke plaatje, maar ach, ook dát zou maar gaan om 31.633 statushouders (2015-2017). Dit was een jaarlijks gemiddelde en geen totaalcijfer.  Het werkelijke aantal statushouders dat tussen 2013 en 2018 huisvesting kreeg, bleek 132.638.

Wat is de kritiek?

Forum voor Democratie-raadslid Annabel Nanninga heeft geen enkel vertrouwen in de onderzoekscommissie, liet zij woensdag weten in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

‘Deze onderzoekscommissie is bij voorbaat al volkomen gekleurd,’ zegt Nanninga. ‘Zij gaan zeggen dat er excuses moeten komen.’

Van Es heeft volgens Nanninga in 2013 al gepleit voor excuses. Ze noemt de commissie ‘een wassen neus’. Excuses hebben volgens Nanninga geen enkele zin omdat de slavernij zich afspeelde in een andere tijd. ‘Er is niemand meer in leven die slachtoffer is van de trans-Atlantische slavernij. Er is ook niemand meer in leven die daar dader van is. Die excuses slaan nergens op.’