Terwijl overheden verregaande maatregelen nemen in de strijd tegen het coronavirus werken wetenschappers achter de schermen keihard aan een vaccin. Waar staan we? Vier ontwikkelingen die hoop geven.
Antilichamen
Wetenschappers van het Erasmus Medisch Centrum en de Universiteit Utrecht claimden zaterdag dat zij een zogenoemd antilichaam hebben ontdekt tegen de ziekte die wordt veroorzaakt door het coronavirus, meldde het Erasmus Magazine.
Een antilichaam voorkomt dat het virus zich met zijn pootjes aan een cel kan hechten en deze zo kan infecteren. De onderzoekers hadden het antilichaam nog in het laboratorium staan na eerder onderzoek naar vergelijkbare virusinfecties.
Het antilichaam kan nog niet meteen worden gebruikt. Het moet eerst op mensen worden getest, wat nog zeker maanden gaat duren. Ook is het onderzoek nog niet beoordeeld door vakgenoten. Dat gebeurt op dit moment. Als die het goedkeuren, dan wordt het in een vaktijdschrift gepubliceerd. De ontdekking staat al wel online op een site waar biologen hun onderzoek delen. De onderzoekers proberen onderwijl een farmaceutisch bedrijf zover te krijgen om het geneesmiddel op grote schaal te produceren.
Een antilichaam kan niet worden verward met een vaccin. Een vaccin wordt vooraf geïnjecteerd om immuniteit op te wekken. Een antilichaam wordt ingebracht als de patiënt al geïnfecteerd is. Het stopt de infectie en zo krijgt de patiënt de kans om te herstellen. Daarnaast werkt een antilichaam meteen, bij een vaccin duurt het een paar weken voor immuunsysteem zich heeft aangepast.
Het voordeel van een antilichaam boven een vaccin is dat het relatief gezien lang duurt om een vaccin te ontwikkelen. Onderzoekers verwachten dat dat nog wel twee jaar gaat duren.
Gentse onderzoekers in samenwerking met wetenschappers uit Austin en Göttingen claimden woensdag ook een antilichaam te hebben gevonden in de strijd tegen corona. De groep zegt dat de bevindingen ‘enigszins vergelijkbaar’ zijn met de bevindingen van de groep wetenschappers van het Erasmus MC, maar dat ze minder complex zouden zijn in de productie.
De onderzoekers zijn hoopvol, maar waarschuwen ook dat ‘het minstens negen maanden zal duren voordat we dit antilichaam op grote schaal kunnen produceren’. Het team bereidt zich nu voor om de nieuwe techniek uit te testen op een levende variant van het virus in een speciaal laboratorium.
TBC-medicijn
Er wordt ook volop geëxperimenteerd met bestaande medicatie. De academische ziekenhuizen in Utrecht en Nijmegen zetten voor hun medisch personeel een tbc-vaccin in dat ook lijkt te werken tegen corona.
Het tbc-vaccin schiet met hagel en werkt daardoor heel breed. Het verandert de immuunrespons, het geeft een soort boost, zodat iemand minder snel ziek wordt. De ziekenhuizen hopen dat zorgpersoneel dat corona krijgt, er daardoor veel minder last van heeft en ook minder besmettelijk is voor anderen.
Het vaccin zal aan vijfhonderd medewerkers worden gegeven, een tweede groep van vijfhonderd medewerkers krijgt een placebo. In beide groepen wordt nauwlettend gevolgd of het vaccin inderdaad zorgt voor betere bescherming tegen het coronavirus. Als het blijkt te werken, kunnen alle zorgmedewerkers het vaccin krijgen.
Chloroquine
Naast het bestaande vaccin tegen tbc is er een ander vaccin dat hoop biedt en dat is chloroquine. Chloroquine is een malariamedicijn dat al sinds de jaren dertig op de markt is. Het is goedkoop, want doordat het zo oud is zit er geen patent meer op.
Chloroquine wordt bij verschillende aandoeningen gebruikt. Zo wordt het bijvoorbeeld ook ingezet bij reuma.
Lees meer over dit onderwerp: Hoe Rutte de noodtoestand tijdens de coronacrisis kan gebruiken
De antivirale werking van chloroquine werd in 2004 ontdekt in het laboratorium van professor Marc Van Ranst aan de KU Leuven. Van Ranst: ‘KU Leuven was niet betrokken bij de klinische proeven in China, waarbij de effecten werden getest van chloroquine tegen het SARS-coronavirus type 2. De testen lijken succesvol te zijn geweest en we zijn blij dat te horen. Chloroquine is goedkoop en relatief eenvoudig te produceren in grote hoeveelheden, ook al zijn er momenteel wereldwijd nog weinig producenten. Als verder onderzoek de resultaten van de klinische proeven in China bevestigt, kan chloroquine wereldwijd een impact kan hebben op de antivirale behandeling van patiënten met het nieuwe coronavirus.’
De Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) ziet vooralsnog geen bewijs voor de werkzaamheid van antivirale middelen die patiënten met COVID-19 op experimentele basis krijgen toegediend.
In laboratoria hebben sommige middelen soms effect ‘in extreem hoge concentraties’, schrijft de NVIC. Maar de organisatie heeft nog geen overtuigend bewijs gezien dat de middelen effect hebben op de toestand van kritiek zieke patiënten die zijn besmet met het coronavirus.
Vaccin
Het bedrijf CureVac in het Duitse Tübingen werkt aan een vaccin. Het kwam zondag in het nieuws omdat de Amerikaanse president Donald Trump het bedrijf zou hebben willen kopen. Dat meldde Die Welt op basis van bronnen dicht bij de Duitse regering.
Stuur uw foto in!
Nederland in quarantaine: ooggetuigen doen verslag
Trump zou met de aankoop de exclusieve rechten op het mogelijke vaccin willen veiligstellen voor de Verenigde Staten. CureVac heeft ook een kantoor in Boston in de Verenigde Staten. Het onderzoekt momenteel samen met het Duitse overheidsinstituut Paul-Ehrlich-Institut de mogelijkheid van een vaccin tegen het coronavirus.
De Duitse regering probeert de verkoop te voorkomen, maar in tegenstelling tot het Paul-Ehrlich-Institut is CureVac een private onderneming. De Duitse regering is intensief in gesprek met CureVac en probeert volgens Die Welt het bedrijf in Duitsland te houden met financiële hulp.
Begin maart is Daniel Menichella, de toenmalige directeur van CureVac, nog op bezoek geweest in Washington voor een persoonlijke ontmoeting met Donald Trump. Negen dagen later werd Menichella door het bedrijf plotseling en zonder verdere uitleg vervangen door Ingmar Hoerr, die al eerder CEO was van het bedrijf.