Ondanks een lichte afname van het aantal opnamen van coronapatiënten op de intensive care, is de dreiging van een code zwart nog niet verdwenen. In dat scenario is er te weinig plek voor alle Nederlanders die zorg op de intensive care nodig hebben. Artsen willen sturing vanuit politiek en samenleving voor die situatie. Wanneer gaat het zwarte scenario in en welke keuzes worden dan gemaakt en hoe?
Wat is code zwart?
De Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) heeft een draaiboek voor de coronapandemie. Daarin staat een stappenplan voor intensive care zorg in Nederlandse ziekenhuizen beschreven. Het loopt in drie stappen van een normale situatie naar een crisissituatie. Nederland zit door het coronavirus inmiddels in de tussenfase: de capaciteit op de intensive care is vergroot en de kwaliteit van de zorg staat onder druk, maar er is nog geen crisis.
Lees ook: Wat doen de apparaten op de intensive care?Al is die wel aanstaande. In twee weken zou de grens van de intensive care bereikt kunnen zijn. Dan zou Nederland overgaan van de tussenfase naar code zwart. Dan zijn er meer patiënten die zorg op de intensive care nodig hebben, dan er plaats is.
Wanneer gaat het scenario in?
Als er van overheidswege een crisis is afgekondigd. Volgens Diederik Gommers, voorzitter van de NVIC kan die crisis binnen twee weken aanbreken. Naar verwachting zijn er dan 1.900 coronapatiënten en 500 niet-coronapatiënten op de ic.
Meer dan die 2.400 patiënten kan de Nederlandse gezondheidszorg volgens hem niet aan. Nu al verzorgen verpleegkundigen op de intensive care drie tot vier patiënten, waar dat normaal een tot twee is. Volgens Gommers moet de politiek keuzes maken over welke patiënten nog een plaats op de intensive care krijgen, en welke niet. Bij talkshow Op1 zei Gommers daarover: ‘We willen daar absoluut uitblijven.’
Welke keuzes worden tijdens code zwart gemaakt?
Volgens de NVIC moet heel Nederland gelijktijdig overgaan op het crisisscenario. Dan worden in iedere ziekenhuis, door iedere arts dezelfde keuzes gemaakt. Dat wordt ook wel triage genoemd, waarbij op basis van bepaalde afwegingen wordt gekeken welke patiënten nog op de intensive care worden toegelaten. Voordat het zover is, wil Gommers dat de politiek de voorgestelde keuzes in code zwart steunt.
Code zwart is volgens een draaiboek van de NCIV verdeeld in drie fases. Zo worden in de eerste fase bijvoorbeeld mensen met ernstige brandwonden niet meer opgenomen, net als terminaal zieken en mensen met ernstige hersenaandoeningen. Als er ondanks die keuzes nog steeds een tekort aan plekken op de ic is, wordt de behandeling van patiënten op de ic gestaakt die aan de criteria uit de eerste fase voldoen.
In de laatste stap van code zwart wordt ook een leeftijdsgrens ingesteld: mensen van boven de 70 jaar komen niet meer op de intensive care. Dat staat beschreven in de laatste toevoeging aan het draaiboek van de NVIC.
Mochten de overlevingskansen niet kunnen worden ingeschat, dan is er nog een alternatief schrijft de NVIC aan haar leden: ‘Bij afwezigheid van enige voorspelbaarheid van overleving zou “first-come-first-serve”, of behandeling op basis van loten, een alternatief kunnen zijn in extreme situaties.’
Hoe denkt de politiek over het noodscenario?
Gommers wil dat het debat over het noodscenario in heel de samenleving wordt gevoerd, in het bijzonder in de politiek. Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge heeft eerder laten weten dat hij niets ziet in het selecteren op leeftijdscriteria. Ook niet in noodscenario zoals het NVIC schetst.
Zo zei De Jonge (CDA) eerder in de Tweede Kamer: ‘Stel je nou eens voor dat er nog maar één bed is en je twee patiënten hebt. Dan zal er een keuze moeten worden gemaakt. Niet op leeftijd natuurlijk, maar op wie de beste overlevingskansen heeft.’
Tegenover de NOS laat het ministerie van Volksgezondheid weten nog altijd tegen leeftijdsselectie te zijn, ondanks de richtlijn van de NVIC. De komende week komt ook nog een belangrijk rapport uit over de ethische dilemma’s van de triage op de intensive care. Dat wordt geschreven door artsenfederatie KNMG en gelezen door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
Woensdag gaat de Tweede Kamer debatteren over de leeftijdsgrens in het geval van code zwart. PVV-leider Geert Wilders en 50plus-fractievoorzitter Henk Krol zijn tegen de leeftijdscriteria.