Nieuw bestuur in Brabant mét FVD, ondanks bezwaren CDA’ers

Na lang getouwtrek en veel getwijfel krijgt Noord-Brabant dan toch een nieuw provinciebestuur. Het CDA is bereid samen te werken met het Forum voor Democratie (FVD). Na een ledenraadpleging gaf de lokale CDA-afdeling zijn zegen aan de nieuwe coalitie. In het CDA werd maandenlang gediscussieerd of samenwerking in de provincie kon met de partij van Thierry Baudet.

Hoe stemden de CDA-leden bij de raadpleging?

De verdeeldheid bij het CDA is groot. In een online-ledenraadpleging over de samenwerking met FVD vond 56 procent dat samenwerking moet kunnen, 44 procent is ertegen. Ruim 800 van de 5.000 Brabantse CDA-leden brachten hun stem uit.

Met het fiat van de leden heeft het lokale bestuur de fractie in de Provinciale Staten opdracht gegeven alleen onder voorwaarden samen te werken. Het akkoord dat de coalitiepartijen overeenkomen, moet in een ‘echte dialoog’ worden besproken met de leden. De inhoud van het coalitieakkoord is nog niet bekend; dat wordt op 7 mei gepresenteerd.

Waarom was er zoveel te doen om de samenwerking met FvD?

Het is voor de tweede keer dat het Forum voor Democratie in Nederland gaat besturen. De partij kwam in 2017 in de Tweede Kamer en brak definitief door bij de Provinciale Statenverkiezingen van vorig jaar. De partij werd in drie provincies de grootste partij, maar wist alleen in Limburg tot de Gedeputeerde Staten door te dringen. Dit jaar werd Forum de grootste ledenpartij van Nederland.

Deze week kwam de partij in opspraak na uitspraken van partijleider Baudet en leden van de jongerenpartij. Bij GeenStijl zei Baudet: ‘We zitten gewoon in een bepaalde situatie waarin de cultuur-marxistische linkse mainstream, van VVD en CDA tot en met D66, GroenLinks, PvdA en SP, allemaal min of meer allemaal hetzelfde wil, namelijk de vernietiging van Nederland.’ De Brabantse VVD noemde die uitspraken donderdag ‘niet interessant’.

Woensdag citeerde HP/De Tijd uit WhatsApp-gesprekken van de jongerenafdeling van het Jongeren Forum voor Democratie (JFVD). Daar werden antisemitische uitspraken gedaan. De partij beloofde een onderzoek naar de uitspraken en sloot niet uit leden te zullen royeren.

Hoe reageerden landelijke politici op de samenwerking?

Toen in februari bekend werd dat de Brabantse CDA-fractie en de VVD gesprekken voerden met FVD, uitten diverse prominente christen-democraten daarover hun zorgen. Onder anderen oud-minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin en de voormalig Tweede Kamerleden Kathleen Ferrier en Ad Koppejan trokken een vergelijking met de gedoogconstructie die het CDA in 2010 aanging met de PVV, ten tijde van het kabinet-Rutte I. ‘Heel pijnlijk dat we sinds 2010 zo weinig hebben geleerd,’ zei Koppejan tegen de Volkskrant.

De huidige CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma en de twee ‘kroonprinsen’ Wopke Hoekstra (minister van Financiën) en Hugo de Jonge (minister van Volksgezondheid en minister voor Medische Zorg) hielden zich evenwel op de vlakte. Volgens hen was het aan de Brabantse partijgenoten om te oordelen over een eventuele samenwerking met FVD. De leiders van D66 en GroenLinks oordeelden destijds juist vernietigend. ‘Onbegrijpelijk. (…) CDA en VVD gooien principes overboord,’ twitterde Rob Jetten. Volgens Jesse Klaver willen beide partijen ‘extreem-rechts in het zadel helpen’. Ook regionale en lokale D66’ers en GroenLinksers uitten forse kritiek op de voorgenomen samenwerking.

De kritiek kon niet verhinderen dat de Brabantse fracties van CDA, FVD, VVD en Lokaal Brabant begin maart lieten weten een ‘akkoord op hoofdlijnen’ te hebben gesloten. De vier partijen kondigden aan ‘actief onderdeel van Europa’ en ‘een betrouwbare partner bij de uitvoering van het Klimaatakkoord’ te willen zijn.

Waarom heeft Brabant een nieuwe coalitie nodig?

Na de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2019 was in Brabant een coalitie gevormd met VVD, CDA, D66, GroenLinks en PvdA, maar in november stapten twee CDA’ers op omdat ze zich niet konden vinden in het voorgenomen stikstofbeleid. Een maand later trok de hele partij zich terug uit de coalitie, die daardoor haar meerderheid in Provinciale Staten verloor.

Het breekpunt was onenigheid over de deadline voor stikstofnormen waaraan Brabantse boeren moeten voldoen, die strenger zouden worden dan in veel andere provincies. In de coalitie was afgesproken dat agrariërs vóór 1 april van dit jaar een vergunning moeten aanvragen voor milieuvriendelijker stalsystemen, maar het CDA pleitte er vergeefs voor om de boeren meer tijd te geven. Onder aanvoering van de actiegroep Farmers Defence Force protesteerden duizenden boze boeren in oktober bij het provinciehuis in Den Bosch voor versoepeling van de stikstofregels.