Kans op terreuraanslag in Nederland blijft aanzienlijk

Nederland kan opnieuw worden getroffen door een aanslag. Dat blijkt uit het Dreigingsbeeld Terrorisme van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en het jaarverslag 2019 van de veiligheidsdienst AIVD. Volgens de NCTV is de dreiging van jihadisten ‘aanzienlijk’. Extreem-linkse en extreem-rechtse bewegingen kunnen eveneens een bedreiging zijn. De vierde bedreiging betreft buitenlandse spionage.

Jihadisme vormt de grootste bedreiging

De grootste terroristische dreiging gaat uit van jihadisten. Dat schrijven zowel de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) als de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Voor jihadisten is de radicale islam de grootste inspiratiebron. Naar schatting van de NCTV zijn er ruim vijfhonderd jihadisten in Nederland, deze groep is sinds de vorige rapportage (december 2019) niet gegroeid of gekrompen.

De jihadisten zijn niet sterk georganiseerd. Er zijn onderling lokale netwerken die online met elkaar communiceren in afgesloten gesprekken, schrijft de AIVD. Ze worden geïnspireerd door buitenlandse jihadistische groeperingen als IS en Al-Qa’ida.

Lastig aan de bestrijding van jihadisten volgens de Coördinator Terrorismebestrijding is dat deradicaliseren nauwelijks mogelijk is.

‘De Nederlandse ervaring leert dat veroordeelde jihadisten na hun vrijlating vaak weer terugkeren in hun voormalige jihadistische netwerken. Ook als zij geen strafbare feiten meer plegen, kunnen zij in die netwerken een belangrijke rol spelen’.

Rechts-extremisme leeft wereldwijd op

Ook een aanslag door extreem-rechts is in Nederland voorspelbaar, schrijft de NCTV. Waarschijnlijk zou zo’n aanslag worden uitgevoerd door een eenling, wat vergelijkbaar is met rechts-extremistische terreur in Duitsland. In 2019 was er volgens de AIVD een opleving van rechts-extremisme wereldwijd.

Volgens de inlichtingendienst is het neonazisme als gedachtegoed minder belangrijk geworden bij rechts-extremisten. De belangrijkste nieuwe drijfveer in de beweging is het anti-islamisme.

Grote inspiratiebron voor rechtse terreur is de aanslag in 2019 in Nieuw-Zeeland. Toen de 28-jarige Australiër Brenton Tarrant twee moskeeën in Christchurch aanviel en 51 moslims doodschoot. De aanslag werd live uitgezonden via internet, waar de meeste rechts-extremisten radicaliseren.

De NCTV schrijft over rechts-extremisten: ‘Zij worden niet zozeer gedreven door vastomlijnde rechts-extremistische ideeën, maar winden zich vanuit een mix van persoonlijke grieven en psychische problemen al langer op over maatschappelijke ontwikkelingen in de samenleving en de politiek in het bijzonder.’

In Nederland is volgens de AIVD Erkenbrand een organisatie waar zich mensen met ‘ondemocratische doelstellingen’ verzamelen. Erkenbrand wil een autoritair politiek bestel dat alleen ‘de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt’.

Klimaat wordt belangrijker voor links-extremisten

Het klimaat is voor links-extremisten het belangrijkste thema voor acties. Nederland raakt volgens de NCTV gepolariseerd. Links-extremisten als antifascisten proberen dit thema over te nemen of aan hun eigen stokpaardjes te verbinden.

Links-extremisten die actie voeren voor maatregelen tegen klimaatverandering plegen volgens de AIVD nog geen geweld. ‘Zij concentreerden zich op activisme in de vorm van demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid. De acties zijn, mede ten gevolge daarvan, minder persoonsgericht.’

Ook wordt het links-extremisme gevoed door spanningen die zijn ontstaan door de stikstofcrisis in Nederland. Dierenactivisten bezetten vorig jaar een stal in Boxtel, waarna de Farmers Defence Force werd opgericht om boeren te beschermen tegen dierenactivisten. Die organiseerde in het najaar diverse grote protestacties in Nederland.

AIVD waarschuwt voor buitenlandse spionage en beïnvloeding

Nederland is volgens de AIVD een belangrijk doelwit van buitenlandse staten. Met spionage richten zij zich in Nederland op politieke en economische informatie. Zo spioneert China in Nederland om economische informatie in te winnen. Zij richten zich op ‘hoogwaardige Nederlandse technologie’. De Chinezen voeren voornamelijk digitale spionage uit, bijvoorbeeld via cyberaanvallen.

Voor het eerst waarschuwde de AIVD in zijn jaarrapport dat buitenlandse staten ook proberen binnen te dringen bij Nederlandse politieke partijen. Die politieke spionage voeren staten uit ter voorbereiding op politieke of maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland, maar ook om verkiezingen mogelijk te beïnvloeden. In Nederland is vooral Rusland actief met dit soort spionage.