Mona Keijzer pakt de handschoen op die Hugo de Jonge haar toewerpt. Beide CDA-bewindslieden willen bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen de lijst van hun partij gaan trekken. D66-fractievoorzitter Rob Jetten gaat die strijd niet aan en steunt partijgenoot Sigrid Kaag die zich zondag kandideerde. Hoe zal het duel tussen de CDA’ers eruit zien. En wat doen de andere partijen?
Hugo de Jonge zag de strijd om het lijsttrekkerschap eigenlijk niet zitten, zei hij eerder: ‘Lerend van het debacle bij de PvdA, zeg ik: je moet niet uit zijn op een lijsttrekkersstrijd.’ Mona Keijzer heeft daaraan geen boodschap. In het NRC zei zij dinsdagochtend: ‘Ik heb in 2012 ook meegedaan aan de lijsttrekkersstrijd, en toen heb ik gezien dat het kan, zonder schade aan de partij.’
Stammenstrijd over de koers van de partij
De staatssecretaris van Economische Zaken en de minister van Volksgezondheid vertegenwoordigen verschillende visies binnen het CDA. Keijzer wordt gezien als kandidaat van buiten de Randstad. De Volendamse is conservatiever dan De Jonge die zijn band met Rotterdam steeds benadrukt. Het CDA scoort traditioneel gezien slecht in de grote steden.
Lees ook: Dichtbij jezelf blijven, is een pre in de politiekDe stammenstrijd over de koers binnen het CDA is er al langer. Sinds de partij in 2010 stemde voor samenwerking met de PVV vindt een aanzienlijke minderheid dat de partij te veel naar rechts is opgeschoven. Met de komst van Forum voor Democratie (FVD) staat de partij opnieuw voor de vraag: samenwerking ja of nee. De officiële partijlijn is dat lokale afdelingen daarover zelf beslissen, zoals onlangs het CDA in Noord-Brabant koos voor besturen met FVD.
Of de partij daarover ook zo denkt als het gaat om samenwerking in een regeringscoalitie ligt aan de kandidaat. De Jonge zei in de Volkskrant: ‘dat gaat niet gebeuren’, Keijzer in NRC: ‘ik zeg nu niet: met die partij werk ik niet samen’.
Keijzer moet zich invechten
De Jonge kan de partij doen opschuiven naar het midden en lijkt favoriet. Keijzer is veel minder bekend en heeft minder steun in de partij, waar het afgelopen jaar veel is gesproken over de ‘kroonprinsen’ Hugo en Wopke (Hoekstra, minister van Financiën), waaraan Keijzer zelf moest toevoegen dat er misschien ook kroonprinsessen zijn.
Een voordeel voor Keijzer is dat Hugo de Jonge niet geheel ongeschonden door de coronacrisis is gekomen, met de vele doden in verpleeghuizen. Ook is er veel kritiek op de kabinetsplannen voor een coronawet die grondrechten van burgers te veel zou inperken. De kritiek straalt af op De Jonge.
Jetten steunt Kaag
D66 ontloopt een strijd zoals die nu binnen het CDA gaat beginnen. Dinsdagochtend maakte fractievoorzitter Rob Jetten bekend dat hij het niet zal opnemen tegen Sigrid Kaag. De minister voor Ontwikkelingssamenwerking kandideerde zich zondag via een bombardement aan exclusieve interviews in talloze media.
Jetten zegt in Trouw dat de ervaring van Kaag haar tot een serieuzere kandidaat voor het premierschap maakt: ‘Waarom zou ik per se lijsttrekker moeten worden? Voor mijn eigen ego?’Sinds D66 deel uitmaakt van het kabinet-Rutte III heeft de partij een duikvlucht gemaakt in de peilingen en is er onder Jettens leiding nog niet in geslaagd de weg omhoog te vinden.
Lees ook: Het morele appèl van Vadertje RutteMet de stap terug van Jetten lijkt de strijd bij D66 beslist. Naast Kaag heeft ook Ton Visser, een Brabants partijlid, zich kandidaat gesteld voor het lijsttrekkerschap.
Wat doet Rutte?
Net als bij D66 blijven bij veel partijen de gelederen braaf gesloten. PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher gaat als lijsttrekker de verkiezingen in, net als SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen, GroenLinksleider Jesse Klaver en, hoogstwaarschijnlijk, Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren.
Het enige echte vraagteken dat overblijft is VVD-premier Mark Rutte. Zal hij proberen om voor de vierde keer op rij de VVD de grootste partij van Nederland te maken? In december 2019 liet Rutte zich al ontvallen dat fractievoorzitter Klaas Dijkhoff niet automatisch zijn opvolger wordt. VVD-prominenten deden begin juni een oproep aan Rutte om er weer voor te gaan. Waarschijnlijk neemt de premier tijdens de zomervakantie een besluit.