‘Locoburgemeester Lot van Hooijdonk wilde niet ingrijpen bij rellen’

Agenten klagen dat zij door de rellen in de Randstad het werk niet meer aankunnen. Velen van hen zouden ontevreden zijn over de softe aanpak van de relschoppers. Nog schokkender: de Utrechtse locoburgemeester Lot van Hooijdonk (GroenLinks) zou hebben verzuimd de ME te laten ingrijpen omdat het gemeentebestuur ‘zou hebben geprobeerd het klein te houden’.

1

Waarom wilde Utrechtse locoburgemeester niet ingrijpen?

In de wijk Kanaleneiland is vorige week vrijdag achteraf gezien te lang gewacht met de inzet van de mobiele eenheid (ME), meldt De Telegraaf donderdag. De driehoek van burgemeester, officier van justitie en hoofd van de politie hoopte dat de onrust gedurende de avond vanzelf zou uitdoven, maar dat gebeurde niet. Toen alsnog voor ME-inzet werd gekozen, bleek die te mager.

Dat zegt eenheidschef Martin Sitalsing van de politie Midden-Nederland tegen de krant. Binnen de politie en vanuit de gemeenteraad bestaat volgens de krant kritiek op het optreden van de politie en locoburgemeester Lot van Hooijdonk. Die zou de inzet van de ME urenlang hebben tegengehouden.

Sitalsing: ‘Toen zo’n twee- tot driehonderd jongeren zich verzamelden in de wijk, dachten we dat de inzet van de ME escalerend zou werken. Achteraf kun je misschien concluderen dat we eerder de ME op de jongeren hadden moeten afsturen.’

De rellen begonnen rond half negen, maar pas om half één ’s nachts trad de ME op. Toen werd besloten om de ME op de jongeren af te sturen, concludeerde de algemeen commandant dat de aanwezige groep van 24 ME’ers te klein was. Er moest versterking komen. Dat duurde ongeveer een uur.

Lijdzaam zou de politie hebben moeten toezien hoe de situatie escaleerde. Relschoppers gooiden met vuurwerk, bekogelden de politie met stenen, stichtten brand en probeerden een kluis uit een bedrijf te trekken.

Hart van Nederland-redacteur Servaas Hilgers stuurde zondag een opvallende tweet de wereld in. ‘Twee avonden van ernstige ongeregeldheden, leidt er niet toe dat waarnemend burgemeester van Utrecht Lot van Hooijdonk voor de camera van Hart van Nederland wil verschijnen. Een woordvoerder laat weten dat ze ‘proberen het klein te houden. Alles wat je aandacht geeft, groeit natuurlijk.’

De Utrechtse raad wil in debat over de kwestie.

2
Waarover klagen de politieagenten?

Binnen de Utrechtse politie bestaat veel onvrede over de aanpak van rellende jongeren in de stad. Agenten zeggen niet te begrijpen dat jongeren die worden opgepakt meestal al binnen een dag weer op straat staan. ‘Nu is het dweilen met de kraan open, terwijl we in veel gevallen vaak precies weten welke jongeren voor de grootste problemen zorgen,’ zegt een agent tegen NRC.

Om de aanhoudende ongeregeldheden beter te kunnen bestrijden, hebben alle politieagenten in Utrecht dinsdagochtend per app te horen gekregen dat ze langere diensten moeten gaan draaien. De late diensten eindigen voorlopig pas om twee uur ’s nachts in plaats van elf uur ’s avonds.

Het bekogelen met stenen kan volgens een agent in de krant worden gezien als poging tot doodslag. Veel van de relschoppers staan op beeld van beveiligingscamera’s en zijn volgens hem daarom makkelijk ’s ochtends van hun bed te lichten.

De politie vreest dat zij door de combinatie van een structureel personeelstekort, de georganiseerde misdaad en nu ook de rellen het werk niet niet meer aankan. Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond ‘maakt zich enorme zorgen over het welzijn van de politiemensen’, zegt hij in De Telegraaf. De meest recente cijfers van de Politiebond laten een ziekteverzuim onder agenten zien van rond de 6 procent, 50 procent hoger dan gemiddeld.

3
Wat zegt de minister?

De rellen die zich afgelopen week voordeden in verschillende Nederlandse steden zijn ‘niet te tolereren’, vindt minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus (CDA).

‘We hebben een maatschappelijke kwestie, corona, waar niemand om heeft gevraagd. Dat proberen we zo goed mogelijk op te lossen. Het laatste wat je dan moet doen, is oproer kraaien, vernielingen plegen. Het is asociaal als je je nu gaat misdragen op straat.’ Volgens Grapperhaus zijn het zeker niet alleen jongeren die zich misdragen. ‘Ik zie er ook kerels van 30, 40 jaar  tussen lopen.’

Grapperhaus spreekt volgende week met de burgemeesters van de getroffen steden, maar wil eerst de lokale politiek de gelegenheid geven om zich over de rellen te buigen.

4
Wat weten we over de verdachten?

Er zijn tot dusver veertig personen voor de rellen opgepakt; zestien van hen zijn naar het OM gestuurd. De politie zei eerder al dat de relschoppers nagenoeg allemaal een Nederlands-Marokkaanse achtergrond hebben.

Zo pakte de politie dinsdagavond twee mannen van 26 en 22 jaar oud op in Hilversum. Zij worden verdacht van opruiing, ze zouden via sociale media de oproepen tot geweld hebben verspreid. Eén van de twee wordt ook verdacht van vernieling van een beveiligingscamera bij winkelcentrum Rijnbaan in Kanaleneiland.

In Amersfoort werd dinsdag ook een minderjarige jongen aangehouden voor mishandeling van een cameraman tijdens de rellen een dag eerder.

Woensdagavond pakte de politie in Utrecht een relschopper op die ondanks een enkelband zou hebben deelgenomen aan de rellen in de stad. Het gaat om een jongen van 17 jaar oud met een Nederlands-Marokkaanse achtergrond uit de wijk Kanaleneiland die vaker met de politie in aanraking is geweest, melden diverse bronnen aan De Telegraaf.

Het OM bevestigt dat dat een 17-jarige jongen uit Kanaleneiland vastzit, maar wil geen uitspraken doen of het om de jongen met de enkelband gaat. De tiener zou met stenen en vuurwerk hebben gegooid naar agenten en werd gepakt op basis van camerabeelden. Hij wordt binnenkort voorgeleid.

Woensdagavond werd ook een 21-jarige vlogger uit IJsselstein opgepakt voor opruiing.