Politiek terug van zomervakantie: bepalende thema’s in de aanloop naar de verkiezingen

Met de HJ Schoo-lezing opent dinsdag het nieuwe politieke seizoen. Het zijn de nadagen van het kabinet Rutte-III, want in maart zijn de verkiezingen voor een nieuwe Tweede Kamer. Toch is de politieke agenda goed gevuld. Dit zijn de vier belangrijkste onderwerpen voor de Tweede Kamer.

1. Coronavirus

Van een gewoon zomerreces was dit jaar geen sprake. Het coronavirus hield ook de politiek in zijn greep. In augustus werd er nog gedebatteerd over de manier waarop het kabinet de coronacrisis aanpakt, nadat onder meer de Partij van de Arbeid daarop felle kritiek had geuit.

Ook de komende maanden zullen ontwikkelingen en maatregelen rond het coronavirus op de agenda staan. Zo wil PvdA-leider Lodewijk Asscher een debat over de geloofwaardigheid van minister van Justitie Ferd Grapperhaus (CDA), nadat op diens bruiloft de coronaregels werden overtreden.

Hoe vaak de kwestie-corona op de agenda zal staan, is lastig te voorspellen. Komen er virusuitbraken op scholen? Roert het virus zich meer als het kouder wordt? Herstelt de economie zich?

Vooral die laatste vraag is een heet hangijzer. Het kabinet bereikte vorige week een akkoord over het derde noodsteunpakket aan bedrijven dat loopt tot 1 juli 2021. Maar de voorwaarden om steun te krijgen kunnen na de jaarwisseling worden gewijzigd. De onderhandelingen over de Rijksbegroting lopen nog. Hoe die begroting eruit ziet, wordt op 15 september openbaar gemaakt, op Prinsjesdag.

2. Stikstof

Voordat de coronacrisis begon was er al de stikstofcrisis, het hoofdpijndossier van minister van Landbouw, Carola Schouten (ChristenUnie). In augustus trok zij haar plan om de hoeveelheid eiwit in veevoer tijdelijk te begrenzen, weer in. Die begrenzing moest de stikstofuitstoot van koeien verminderen zodat juridische ruimte zou ontstaan om vergunningen af te geven voor de bouw van tienduizenden huizen.

Schouten trok de regel in na nieuwe protesten van boeren en onduidelijkheid over het effect van het voer op de uitstoot. Dat betekent dat het kabinet nauwelijks iets heeft bereikt in het stikstofdossier sinds de maximumsnelheid op snelwegen begin dit jaar is verlaagd.

In juni kritiseerde het Adviescollege Stikstofproblematiek, geleid door oud-commissaris van de Koning in Noord-Holland Johan Remkes (VVD), de nieuwe plannen van het kabinet. Die zouden te veel lijken op eerder stikstofbeleid dat sneuvelde bij de rechter.

3. Klimaat

Het ‘groenste kabinet ooit’, was een van de slogans van het kabinet Rutte-III. Pronkstuk van het beleid was het Klimaatakkoord dat vorig jaar juni werd gesloten. In 2030 moet Nederland 49 procent minder CO2-uitstoten dan in 1990 en in 2050 moet dat 95 procent minder zijn.

Ruim een jaar later is de vraag hoe haalbaar die doelen zijn. Zo is biomassa afgeserveerd als bron van groene energie, terwijl het kabinet dat hard nodig heeft om de doelen te halen. Zelfs prominent klimaatactivist Marjan Minnesma zei liever aardgas te gebruiken dan energie uit biomassa.

Ook blijkt dat het geld dat nodig is om huizen te verduurzamen vrijwel niet is terug te verdienen. Dat maakt het voor huizenbezitters onaantrekkelijk hun huis energieneutraal te maken, terwijl volgens het Klimaatakkoord 200.000 huizen per jaar verduurzaamd moeten worden, zonder dat de woonlasten stijgen.

Nu dat onmogelijk blijkt, zal het kabinet hiervoor een oplossing moeten vinden. De vraag is of extra subsidies het Klimaatakkoord nog kunnen vlot trekken.

4. Volkshuisvesting

Nederland heeft een tekort van ruim 300.000 huizen en vorig jaar liep dat verder op, ondanks de doelstelling van het kabinet om bij te bouwen. De problemen met PFAS en stikstof maakten dat probleem nog groter. Er zouden tot 2050 1,5 miljoen huizen moeten worden bijgebouwd.

Ook bevolkingsgroei speelt een grote rol. De Nederlandse bevolking groeit vooral door immigratie. Het aantal immigranten liep begin dit jaar terug tot de helft door de maatregelen tegen corona. Onduidelijk is of dat een blijvende trend is. Zo ja, dan zou dat de druk op de huizenmarkt aanzienlijk verlagen, en de politiek van een pijnpunt verlossen.