Door meer inspraak en minder straf wil Tweede Kamer omstreden coronawet steunen

De coronaspoedwet is eindeloos vertraagd. Ooit was het streven dat de wet per 1 juli werd ingevoerd. Ruim drie maanden later vergadert de Tweede Kamer woensdag 7 en donderdag 8 oktober eindelijk over de flink aangepaste wet. Kan minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) de coronawet nu wel door het parlement loodsen?

De wet moet de coronaregelgeving democratische legitimiteit geven. De huidige regels, zoals de anderhalve meter afstand en beperkingen van groepssamenkomsten, zijn per noodverordening geregeld. Dat is een instrument van burgemeesters en veiligheidsregio’s om snel een besluit te kunnen nemen dat tijdelijk geldt. Zonder tussenkomst van de gemeenteraad, waar burgers kunnen inspreken. De huidige noodverordeningen zijn door de veiligheidsregio’s ingevoerd op verzoek van de minister.

Alarmbel

De coronawet moet de regels uit de noodverordeningen vastleggen in een wet. Voor dat idee is veel steun in het parlement, maar het eerste voorstel van De Jonge zorgde voor grote ophef. Zo zou de regering regels pas na invoering ter controle naar de Eerste en Tweede Kamer sturen. Ook zou de wet één jaar gelden, waarbij de periode kon worden verlengd zonder tussenkomst van het parlement.

De Leidse hoogleraar staatsrecht Wim Voermans sloeg alarm. Volgens hem kregen ministers een ‘blanco volmacht’ om het land te besturen terwijl de volksvertegenwoordiging de ministers alleen na invoering kan controleren. Ook de Nationale Ombudsman en de Raad voor de Rechtspraak hadden kritiek op de wet. Duizenden mensen gingen de straat op om er tegen te demonstreren.

Meer inspraak, minder straf

Onder druk van de Tweede Kamer is de wet flink aangepast. Zo gaat de wet maar drie maanden gelden, met de mogelijkheid van één maand verlenging. Het belangrijkste is dat de Tweede Kamer maatregelen tegen het coronavirus vooraf moet goedkeuren. Alleen als er sprake is van een ‘zeer dringende omstandigheid’ wordt daarop een uitzondering gemaakt, maar als de Tweede Kamer niet binnen een week met zo’n noodmaatregel instemt, vervalt die.

De straffen voor het overtreden van de coronaregels worden ook verlaagd. Zo gaat de coronaboete van 390 naar 95 euro en wie de afstandsregels of het samenscholingsverbod overtreedt, kunnen maximaal twee weken gevangenisstraf worden opgelegd in plaats van een maand. Ook een landelijk bezoekverbod in verpleeghuizen is van tafel.

‘Kinderachtig land’

Wat ook niet in de wet lijkt te komen, is een verplichting tot het dragen van een mondkapje. Onder meer de PvdA en GroenLinks zijn daarvoor, maar premier Mark Rutte (VVD) ziet daar niks in. Zo zei hij gisteren bij de NOS: ‘We zeggen in Nederland nu, zet nou een mondkapje op. Vorige week hebben we met elkaar de knoop doorgehakt. Het is echt een dringend advies, aan heel Nederland, zet die mondkapjes op. Waarom heb je nou weer een verplichting nodig? Wat zijn we dan een kinderachtig land.’

De aanpassingen op de coronawet worden gesteund door de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie met hulp van de oppositiepartijen GroenLinks, PvdA, 50PLUS en de SGP. Laatstgenoemde overweegt zijn steun in te trekken als de minister kerkdiensten nog verder kan inperken. Ook zonder steun van de SGP lijkt een meerderheid gegarandeerd in zowel de Tweede als Eerste Kamer. De wet kan waarschijnlijk over enkele weken al in werking treden.