Hugo de Jonge treedt terug als CDA-lijsttrekker om zich volledig op de bestrijding van de coronapandemie te concentreren. Voor het CDA treedt Plan B in werking. Hoe ziet dat eruit?
In theorie kan het CDA in razend tempo een nieuwe lijsttrekkersverkiezing uitschrijven. Maar dat is geen aantrekkelijk scenario, want deze zomer ging bij de eerste verkiezing al heel veel mis. Het ligt nu voor de hand dat de nummer 2, Pieter Omtzigt, opschuift naar de eerste positie. Hij kreeg deze zomer bijna evenveel stemmen als De Jonge, dus hij heeft een redelijk mandaat van de achterban.
Lees verder onder de tweet
— Hugo de Jonge (@hugodejonge) December 10, 2020
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Lees ook deze analyse die Eric Vrijsen in september schreef: Plan B spookt door het CDA
Een nieuwe lijsttrekkersverkiezing zou ook alleen zin hebben indien de populaire minister van Financiën, Wopke Hoekstra, kandidaat zou willen zijn. In zijn omgeving viel de laatste weken te beluisteren dat hij daar niet voor voelt. Omtzigt heeft deze zomer gezegd dat Hoekstra zijn ‘premier-kandidaat’ is.
Hoekstra hoeft niet zo nodig
Hoekstra hoeft dus niet zo nodig. Zonder zijn naam op de kieslijst voor de Tweede Kamer, blijft hij in beeld als kandidaat-minister.
Hoekstra liet vrijdagochtend weten dat eerst het CDA-bestuur aan zet is. Pas daarna denkt hij rustig na over een mogelijk lijsttrekkerschap.
Mocht het CDA op 17 maart als grootste partij eindigen en na de kabinetsformatie een premier mogen leveren, dan schuift CDA-leider Omtzigt Hoekstra naar voren. De kans hierop lijkt niet groot, want het CDA is in de peilingen niet vooruit te branden. De partij staat op een verlies van vier tot vijf zetels en blijft 20 tot 25 zetels achter bij de VVD.
Maar met het activeren van Plan B, kan het CDA daarin verandering brengen.
In de eerste plaats wekt het sympathie bij de kiezers dat De Jonge het nationale belang van de coronabestrijding laat prevaleren boven zijn persoonlijke en partijpolitieke ambities.
In de tweede plaats kan het CDA ‘van twee walletjes eten’, zoals CDA-ingewijden dat deze zomer in EW noemden. Aan een kant de erkende protestpoliticus Pieter Omtzigt die vooral bij rechtse kiezers goed ligt. Tegelijkertijd de gedegen bewindsman Wopke Hoekstra als een geloofwaardig alternatief voor VVD-lijsttrekker Rutte.
Omtzigt kan zwevende FVD-kiezers trekken
In een voor het CDA ideaal scenario haalt Omtzigt de zwevende kiezers binnen die teleurgesteld zijn in het door een partijruzie gespleten Forum voor Democratie (FVD), terwijl potentiële premier Hoekstra de kiezers aan het CDA weet te binden die zijn uitgekeken op Rutte.
Lees ook dit commentaar van Eric Vrijsen: Een miljoen Forum-kiezers zoeken onderdak
Probleem is nog wel de manier waarop anonieme CDA’ers de laatste weken op Hugo de Jonge spuugden. Kennelijk hoopte De Jonge nog steeds dat het tij zou keren; dat het coronabeleid snelle successen zou laten zien en dat het vaccineren vanaf januari zou beginnen en dat hijzelf als coronaminister medio maart met de electorale eer kon gaan strijken. Maar steeds minder partijprominenten zagen dat gebeuren. De Jonge was al geen droomkandidaat; de kans dat hij het ging worden, slonk met de dag. De tijd begon te dringen en via kranten werd de partijleider onder druk gezet op te krassen.
Nu De Jonge geen lijsttrekker meer is, dempt de kritiek
De beste oplossing lijkt dat hij zich vlijtig van zijn taken als coronaminister blijft kwijten en – nu hij geen lijsttrekker meer is – zal merken dat de kritiek op zijn beleid zal dempen. Want zo werkt dat in Den Haag.
In De Telegraaf van zaterdag 5 december werd De Jonge door anonieme partijgenoten ‘bokito-gedrag’ verweten. Geert Wilders (PVV) speelde woensdagavond in een Kamerdebat de vermoorde onschuld: ‘Minister De Jonge met een aap vergelijken, dat zou ik nou nooit doen.’ Nu is dat spelletje voorbij.
Lees ook deze voorpublicatie terug uit het boek Haagse jaren: Kohl op de divan bij Lubbers
CDA’ers hebben dezer dagen de politieke memoires Haagse jaren van de in 2018 overleden Ruud Lubbers op het nachtkastje liggen. Het door Theo Brinkel geschreven boek documenteert ragfijn het verkiezingsdebacle in 1994, toen aan de poten van de nieuwe CDA-lijsttrekker Elco Brinkman werd gezaagd.
De Jonge heeft dit niet afgewacht. CDA’ers hopen nu op het 2001-scenario. Toen werd CDA-leider Jaap de Hoop Scheffer tot aftreden gedwongen en trad een nieuwe lijsttrekker aan: Jan Peter Balkenende. Hij won verrassenderwijs de verkiezingen en bleef tot 2010 premier.
Maar de omstandigheden zijn nu in allerlei opzichten anders dan aan de vooravond van de verkiezingen van 2002.