Hoewel kernenergie weer volop aandacht krijgt, speelde het vrijwel geen rol bij het tot stand komen van het huidige klimaatbeleid. Het Klimaatakkoord noemt het precies één keer. En aangezien dit document de lijnen uitzet voor het energiebeleid tot 2030 is het in de praktijk bepalend. Hoe bleef kernenergie nou buiten het Klimaatakkoord?
Op dit moment staat kernenergie staat weer op de agenda. Dit najaar besloot de Tweede Kamer op initiatief van VVD en CDA om te inventariseren of bedrijven een nieuwe kerncentrale willen bouwen. En in hun concept-verkiezingsprogramma’s profileren partijen zich nadrukkelijk voor of tegen. Zo wil de VVD ruim baan geven aan kernenergie, terwijl de PvdA pleit voor snelle sluiting van ‘Borssele’.
Ster in debatten, figurant in beleid
Gezien de naderende Tweede Kamerverkiezingen is dit een logisch moment voor zo’n ideeënstrijd. Toch heeft het ook iets vreemds. Het kabinet-Rutte III sloot anderhalf jaar geleden een Klimaatakkoord dat het beleid tot 2030 uitstippelt en nu wordt uitgevoerd. Het aantal vermeldingen van kernenergie in dit pak papier: precies één.
Alles wat u wilt weten over kernenergie in 64 vragen
Als kernenergie schittert in verkiezingsprogramma’s, hoe werd het dan een figurant in het huidige klimaatbeleid?
Terugkijkend is het lastig voor te stellen, maar voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was klimaat – en ook kernenergie – geen groot thema. Laka, een anti-kernenergieclub, schreef handenwrijvend dat het thema nauwelijks nog positief aan bod kwam.
Politieke aandacht kernenergie in2017 op dieptepunt
Voor het eerst sinds 1956 noemde het CDA (of voorlopers) kernenergie niet in het partijprogramma. En bij de VVD sneuvelde een vermelding ten faveure van een algemeen verhaal over innovatie. Alleen de SGP noemde kernenergie, maar slechts zuinigjes.
Voor alle partijen in de energiesector was het klip en klaar dat ze een stoeltje moesten bemachtigen. In februari 2018 werd duidelijk dat er vijf ‘klimaattafels’ kwamen en een overkoepelend klimaatberaad geleid door ‘klimaatpaus’ Ed Nijpels (VVD). Elke tafel kreeg een voorzitter die, in overleg met het ministerie, bepaalde wie er aan tafel kwam. Bedrijven en organisaties wedijverden voor een stoel in gesprekken, brieven en persoonlijke contacten.
Zorg over klimaat maakt atoomstroom salonfähig
Een meerderheid van de Tweede Kamer en de bevolking steunt het gebruik van kernenergie, zo bleek in november 2018. Weliswaar is het draagvlak broos en is onduidelijk of het zich ooit vertaalt in nieuwe kerncentrales. Maar gezien de recente geschiedenis is de steun op zich al buitengewoon opmerkelijk.
De destijds nieuwe energiebron leek in de jaren zestig de wereld te veroveren. Er was brede steun – ook op links – voor kernenergie. In landen als Frankrijk is er in de decennia erna ook echt werk gemaakt van kernenergie. In Nederland bleef het bij twee, en later weer één centrale.
Dat had diverse oorzaken. Zoals het ontdekken van een gasbel die goedkoop energie bood. Ook verzuurde het imago, door felle campagnes van tegenstanders die inspeelden op de angst voor kernwapens. Ook kregen incidenten en ongevallen veel aandacht zodat het onjuiste beeld bleef hangen dat kernenergie onveilig is. Zo ontstond de links-rechtstegenstelling.
Het ongeval in Tsjernobyl in 1986 leek een definitief einde voor de kansen van kernenergie. Lange tijd was er overduidelijk geen steun. Dat veranderde door het groeiende bewustzijn over klimaatverandering. Kernenergie belooft CO2-arme stroom, veilig en zonder veel ruimtebeslag. Voor velen weegt het klimaat momenteel zwaarder dan de nadelen van kernenergie.
Wiebes gaat op ‘tonnenjacht’
Voorzitter van de elektriciteitstafel werd Kees Vendrik (57), hoofdeconoom van de Triodos Bank en, na eerder Tweede Kamerlid te zijn geweest, sinds juni 2019 senator voor GroenLinks. Hij en zijn collega-voorzitters werden door minister Wiebes gebonden aan gedetailleerde instructies. De kern: het proces moet tonnen CO2-reductie opleveren, en kosteneffectief zijn (lees: zo goedkoop mogelijk). Zoals Wiebes plat zei: ze gingen op ‘tonnenjacht’ naar CO2-reductie.
Meteen waren de meningen verdeeld over de ‘tafel’-aanpak. Voorstanders zagen het als beproefd recept om draagvlak bij elkaar te polderen. Tegenstanders vreesden een apolitiek proces waarbij belanghebbenden plannen maakten en nauwelijks naar burgerbelangen keken.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout