Moet er iets worden gedaan tegen de macht van grote technologiebedrijven? Giganten als Facebook, Apple en Google liggen steeds vaker onder vuur. Ze bepalen in grote mate wat wij zien op het internet en verzamelen gigantische hoeveelheden gebruikersgegevens. Hoe denken politieke partijen in Nederland daarover? Een overzicht op basis van de verkiezingsprogramma’s.
Zoeken via Google, een app downloaden, onderling contact via WhatsApp of Instagram en sinds vorig jaar ook vanuit Nederland gemakkelijk iets bestellen via Amazon.com. Al deze diensten zijn mogelijk dankzij vier grote Amerikaanse bedrijven: Amazon, Apple, Facebook en Google (of eigenlijk het moederbedrijf Alphabet). Is er wel genoeg ruimte voor concurrentie?
In de Verenigde Staten initieerde het Congres een onderzoek en daaruit volgde de conclusie dat moet worden ingegrepen in het monopolie van de Big Tech. Ook de Europese Commissie wil de macht van grote Amerikaanse techbedrijven beteugelen met nieuwe wetten. Hoe denken Nederlandse partijen over de machtspositie van Big Tech?
De machtspositie van de techgiganten
Negen partijen die op dit moment in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn, zijn het eens over strengere regels voor de machtspositie van grote techbedrijven. PVV, 50PLUS en DENK hebben in hun partijprogramma niets staan over Big Tech.
SP en PvdA zijn de enige partijen die de technologiebedrijven direct willen opbreken. De VVD is voor die mogelijkheid als techbedrijven hun marktmacht misbruiken. Voor CDA is opbreken een uiterste mogelijkheid, de partij wil een stevige Europese aanpak voor een gelijk speelveld. Ook D66 wil strengere Europese regels. SGP is ook voor het aanpassen van mededingingsregels opdat concurrentie mogelijk blijft. Forum voor Democratie (FVD) wil ‘ruime mogelijkheden voor alternatieve platformen’.
De PvdA wil daarnaast het recht om je netwerk mee te nemen naar andere applicaties of platformen. Ook wil de partij dat op scholen gebruik wordt gemaakt van open source software en hardware om de technologische onafhankelijkheid van het onderwijs te waarborgen. Open source betekent vrij beschikbaar en de gebruikers kunnen de software zelf aanpassen of kopiëren.
Lees alle artikelen over de Tweede Kamerverkiezingen 2021 in ons dossier
Transparantie
Met algoritmen bepalen bedrijven grotendeels wat we zien op sociale media. Daarin moet inzicht komen, vinden veel politieke partijen. FVD, GroenLinks, Partij voor de Dieren, SGP en SP zijn voor meer transparantie en willen inzicht in het gebruik van algoritmen door techbedrijven. ChristenUnie is voor een ‘waakhond Digitale Veiligheid’. Die moet toezien wat techbedrijven en overheden met de verzamelde gebruikersgegevens doen en welke algoritmen worden gebruikt. D66 wil ook inzicht in algoritmen, maar opteert een onafhankelijke Europese toezichthouder. PvdA wil ook meer transparantie, maar dan vooral over de herkomst van politieke boodschappen en micro-targeting, dat zijn op maat gemaakte advertenties. De partij wil financiering van politieke boodschappen uit het buitenland verbieden.
Digitaks
Partijen zijn het grotendeels met elkaar eens dat techplatformen eerlijker belasting moeten gaan betalen. Op dit moment betalen grote internetondernemingen in Nederland geen belasting, omdat ze niet hier zijn gevestigd. In navolging van andere lidstaten van de Europese Unie zijn ChristenUnie, D66, SP, GroenLinks, PvdA daarom vóór een digitaks. Op die manier zullen de techbedrijven ook in Nederland belasting moeten gaan betalen voor hun diensten.
CDA wil inkomsten uit digitale activiteiten net zo belasten als inkomen uit fysieke activiteit. De partij wil digitale platforms verplichten een bronheffing in te houden bij betalingen die zij doen aan Nederlandse belastingplichtigen. De Partij voor de Dieren wil oneerlijke concurrentie tegengaan door ‘internetwinkelbedrijven’ te belasten. Het is onduidelijk wat voor soort bedrijven de partij bedoelt. De VVD wil het belastingstelsel moderniseren, zodat grote techbedrijven gaan betalen voor het gebruik van onder meer persoonlijke data.
Digitale zaken centraal regelen
Nieuwkomer Volt wil een ministerie van Digitale Zaken oprichten. Volgens de Europees georiënteerde partij verloopt digitalisering in Nederland gefragmenteerd. ICT-projecten mislukken vaak en gaan gepaard met hoge kosten. ‘Door deze taken in één ministerie te bundelen, krijgt de politiek meer sturing op digitalisering en komt de politieke verantwoordelijkheid bij een minister van Digitale Zaken te liggen.’
Hiervoor kan Volt rekenen op steun. Ook D66 wil digitale zaken centraler regelen. De partij wil dat één minister verantwoordelijk is voor digitaal beleid. Dus geen ‘versnipperde beleidsaanpak’ meer, verdeeld over de ministeries van Economische Zaken, Justitie, Defensie en Binnenlandse Zaken. Ook SGP wil dat digitalisering onder één ministerie valt.
Wat willen de nieuwkomers nog meer?
Volt wil in samenwerking met de Europese Unie de mededingingsregels voor grote techbedrijven herzien. BIJ1 wil de macht van techgiganten aan banden leggen op Nederlands en op Europees niveau. JA21 zegt niets over de machtspositie van grote techbedrijven of over het betalen van belasting. De partij is tegen dataverzameling van bedrijven of de overheid.
De Piratenpartij richt zich voor een groot deel op de digitale wereld. Ze is voor een ‘vrije informatiesamenleving’ en komt op voor digitale burgerrechten. De Piratenpartij is tegen een monopolie van techbedrijven, wil dat ze meer transparantie bieden en belasting gaan betalen. Net als Volt wil de partij een minister van Digitale Zaken.