Geldt vrijdagavond, 19 februari, nog een avondklok in Nederland? Het lot van de coronamaatregel wordt op twee plaatsen in Den Haag beslist. De rechter oordeelt in het hoger beroep van stichting Viruswaarheid tegen de Staat over de onderbouwing van de avondklok. De Eerste Kamer kijkt naar de ingediende spoedwet en kan de avondklok mogelijk redden.
Sinds 16 februari is het demissionaire kabinet in crisis en probeert het de avondklok te redden. Afgelopen dinsdag besloot de voorzieningenrechter dat de avondklok zonder juridische onderbouwing was ingevoerd. Later die dag besliste de rechter dat de avondklok, die geldt van 21.00 tot 04.30 uur, toch gehandhaafd mag blijven tot en met de uitspraak in het hoger beroep.
Noodsituatie, of niet?
Volgens de rechter was de avondklok niet goed geregeld. Het demissionaire kabinet gebruikt als onderbouwing voor de avondklok de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg). Met die wet kan het demissionaire kabinet besluiten nemen tijdens noodsituaties zonder directe tussenkomst van het parlement, maar volgens de rechter is er geen sprake van zo’n directe noodsituatie.
In het hoger beroep beargumenteert de staat dat er wel degelijk sprake van een noodsituatie is. Zonder avondklok zou er ‘een dijkdoorbraak’ aan covid-19-patiënten ontstaan. Volgens de landsadvocaat zijn de gevolgen zonder avondklok niet te overzien: ‘Er is sprake van nieuwe ernstige situatie door introductie van nieuwe varianten boven op de al bestaande crisis.’
Viruswaarheid betwist dat bij de rechter. Volgens de stichting was de avondklok geen acute maatregel en werd de invoering ervan al wekenlang voorgekookt. Ook acht de stichting de maatregel overbodig.
Spoedwet om avondklok te redden
In het kort geding van dinsdag 16 februari zei de rechter ook dat het demissionaire kabinet de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 had kunnen gebruiken voor de avondklok, in plaats van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag die in acute situaties kan worden ingezet.
Met een spoedwet koos het demissionaire kabinet er opnieuw voor om de avondklok niet in de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 te plaatsen. Er is een nieuwe wet ingediend, de Tijdelijke wet beperking vertoeven in de openlucht. De Tweede Kamer ging donderdag 18 februari akkoord met de wet en vrijdag 19 februari wordt die behandeld in Eerste Kamer.
Tijdens het Tweede Kamerdebat is het kabinet gegrild door PVV-leider Geert Wilders en SGP-voorman Kees van der Staaij. Beiden hadden kritiek op de proportionaliteit van de maatregel. D66 sprak van een ‘juridische spaghetti’. De maatregel moet al worden gerepareerd, middels de spoedwet, terwijl het oordeel over de eerste invoering nog onduidelijk is.
Senaat handelt onafhankelijk
Lees ook dit omslagverhaal over het einde van de coronacrisis: Vijf wegen naar een mooie zomer
Uiteindelijk stemden in de Tweede Kamer de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voor, net als oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS.
In de Eerste Kamer hebben die partijen 52 van de 75 zetels. Daarmee lijkt het zo goed als zeker dat de spoedwet wordt aangenomen en de avondklok in stand blijft. Toch kunnen de senatoren voor een verrassing zorgen, zij voelen zich immers niet altijd gebonden aan het partijstandpunt van de Tweede Kamerfractie. Vrijdagavond rond 19.00 uur stemmen zij over de wet. Wanneer de rechter een oordeel velt, is nog onduidelijk.