Wetenschapsjournalist en EW-columnist Simon Rozendaal is zondagochtend 14 februari te gast in televisieprogramma WNL Op Zondag om te praten over zijn nieuwe boek Welkom in de paniekfabriek. In deze bundel behandelt hij zin en onzin over het klimaat, legt hij uit waarom luchtvervuiling in Nederland vrijwel is verdwenen en wijst hij erop dat zon en wind weliswaar gratis zijn, maar niet goedkoop. Ook toont hij aan waarom van het aardgas afgaan het domste is wat een land kan doen. Maar nog dommer is afscheid nemen van kernenergie.
Simon Rozendaal studeerde scheikunde aan de TU Delft en schrijft al meer dan veertig jaar over wetenschap, klimaat en energie. Eerst tien jaar voor NRC Handelsblad, waar hij het wetenschapskatern opzette, en de laatste decennia voor EW. Hij schreef zo’n twee dozijn boeken en is erelid van de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging. Hieronder leidt Rozendaal zijn recent verschenen boek in.
‘Om maar meteen met de deur in huis te vallen: jawel, de aarde warmt op. En jawel, de mens levert daaraan een flinke bijdrage. Dat gezegd hebbende, tjongejonge, wat wordt die opwarming overdreven.
EW-columnist Simon Rozendaal plaatst in zijn nieuwe boek Welkom in de paniekfabriek 73 kanttekeningen bij de ‘Groene Gekte’. Bestel het boek in onze webshop
Het is een ietsepietsie warmer geworden. Eén graad. Het is mal om deze minieme opwarming tot probleem van de buitencategorie te bestempelen, belangrijker dan islamitisch terrorisme of de stijgende resistentie van ziekteverwekkers.
Wat weten we over de zeespiegelstijging?
Maar wat niet is, kan komen. De opwarming zet vermoedelijk door. Laten we dus even inzoomen op wat het meest onaangename gevolg lijkt te zijn: een stijgende zeespiegel.
Welnu, de zee rijst al 20.000 jaar. Eerst met 120 meter (u leest het goed), toen bleef hij lange tijd constant en sinds 1850 stijgt hij weer. Zo heeft koning Willem III in 1859 Schokland ontruimd. Op het laatst konden de 650 bewoners van dit eiland in de Zuiderzee alleen nog maar via loopplanken bij elkaar op de koffie. En dat een halve eeuw voor de eerste auto CO2 in de atmosfeer pompte. De vraag is dus niet óf de zeespiegel stijgt, maar of hij door ons toedoen sneller stijgt dan vroeger.
Nu is het meten ervan geen sinecure. Mede doordat de bodem roet in het eten gooit. Op sommige plaatsen daalt deze – door landbouw, inklinking en waterwinning – op andere (Scandinavië en Schotland) veert hij terug, bevrijd van dat enorme gewicht tijdens de laatste ijstijd. Waar in Nederland de zeespiegel stijgt, lijkt hij in Zweden dus te dalen.
Hoeveel draagt de mens hieraan bij?
De afgelopen anderhalve eeuw stijgt de zeespiegel, gemeten door boeien en gecorrigeerd voor regionale effecten, vrij constant met 18 centimeter per eeuw. Vanaf 1993 doen ook satellieten mee. Zij komen om nog onopgehelderde redenen uit op een hogere stijging (omgerekend: 30 centimeter per eeuw). Hun metingen tonen tevens een grafiek die niet eenduidig is. De een ziet een minieme versnelling, de ander niet.
De Amerikaanse klimaatwetenschapper Judith Curry, een dame die opwarming bagatelliseert noch overdrijft, concludeert in een kersvers rapport dat de stijging nog steeds past binnen het natuurlijke patroon. Ze ziet geen ‘menselijke vingerafdruk’. De Nederlandse emeritus hoogleraar geologie Salomon Kroonenberg schreef in 2017 een alleraardigst boek over de zeespiegel en meent eveneens dat er nog geen versnelling is.
Maar wat gebeurt er als de ijskappen smelten?
Het is denkbaar dat die er op een gegeven moment wel komt, door afkalving van de Groenlandse en West-Antarctische ijskappen. Hoeveel de zee dan stijgt, is, zoals vaker wanneer het om de toekomst gaat, een kwestie van gokken (pardon, scenario’s).
De Deltacommissie kwam in 2008 met een stijging voor 2100 van 65 tot 130 centimeter boven het niveau van 1990. Voor die prognose was een extreem scenario gekozen. Waarom eigenlijk, vroeg Kroonenberg in 2011 aan Cees Veerman, oud-minister van Landbouw (CDA) en voorzitter van de commissie. ‘Wel,’ zei Veerman, ‘anders krijg je de deltaproblematiek niet op de agenda.’ Over die meter kan ik heen, moet de klimaatspecialist van D66 Gerben-Jan Gerbrandy (in 2017 door de vereniging Natuurmonumenten uitgeroepen tot groenste politicus) hebben gedacht. Hij zei in een recent interview met Trouw: ‘Zelfs als we de beloftes van Parijs netjes uitvoeren, stijgt de zeespiegel deze eeuw 7 tot 12 meter.’
En, klopt het?
Het staat er: 7 tot 12 meter. Geen enkel scenario komt daar ook maar in de buurt. Het IPCC, dat de klimaatwetenschap bundelt en overheden tot actie aanspoort, heeft een waaier aan voorspellingen. De meest plausibele komen uit op 0,5 meter, de meest extreme op 2,5 meter. Alle voorspellingen boven 60 centimeter hebben een ‘zwakke onderbouwing’, stelt eerdergenoemde Curry, voormalig decaan van de Georgia Tech School of Earth and Atmospheric Sciences en auteur van 140 wetenschappelijke artikelen.
Lees hier de column van Simon Rozendaal van deze week: Op wie moet Noah, jong en links, stemmen?
In een televisie-interview zei Al Gore, voormalig vicepresident van de Verenigde Staten, onlangs over het laatste IPCC-rapport: ‘De taal is een beetje aangezet (torqued up), op gepaste wijze, hoe kunnen ze anders de aandacht trekken van beleidsmakers in de hele wereld?’ Politici, milieugroepen en klimaatactivisten op hun beurt overdrijven de overdrijving.
Welkom in de paniekfabriek. Als de meest waarschijnlijke zeespiegelstijging van 0,5 meter je niet bevalt, kies dan de minst waarschijnlijke, blaas die stevig op en hup, daar tekent zich een 12 meter hoge apocalyps af.’
Welkom in de paniekfabriek telt 256 pagina’s en bevat de columns over klimaat en energie die Simon Rozendaal van januari 2019 tot en met juni 2020 voor EW schreef. Het boek kost 14,99 euro en is hier te bestellen.