Een naoorlogs record wordt bij de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen in maart hoe dan ook verbroken: sinds de Tweede Wereldoorlog stonden nooit zoveel partijen op het stembiljet. De kiezer kan kiezen uit 37 partijen, waaronder een hoop nieuwkomers. Welke partijen, die nu geen zetel in de Tweede Kamer hebben, maken de meeste kans?
1. Code Oranje
‘Ombudspolitiek’ is het kernwoord van Code Oranje. De burger moet volgens de partij weer in contact komen met de politicus en zo samenwerken om Nederland te verbeteren. Op de site schrijft de partij dat de burger aan zet is. Daar staat ook een plan met elf punten: de woningnood oplossen, bindende referenda invoeren en minder regels voor het midden- en kleinbedrijf krijgen topprioriteit.
De politiek die Code Oranje wil bedrijven, is gestoeld op een idee van lijsttrekker Richard de Mos. In Den Haag voerde De Mos eerder ook al campagne met zijn ‘ombudspolitiek’ en daar werd zijn partij Hart voor Den Haag/Groep de Mos in 2018 de grootste in de gemeenteraad. Maar De Mos raakte als wethouder verwikkeld in een corruptieschandaal en trad af.
Nu is De Mos dus lijsttrekker van Code Oranje. Daarin wordt hij bijgestaan door advocaat Peter Plasman, de nummer twee op de lijst, en nummer 3 Tanya Hoogwerf, gemeenteraadslid in Rotterdam namens Leefbaar Rotterdam.
In de peilingen heeft Code Oranje het lastig. Volgens een peiling van Maurice de Hond begin december zou de partij één zetel krijgen, maar sindsdien is ze teruggevallen naar nul zetels. Andere peilingen pikken de partij nog niet op.
2. JA21
Misschien wel de kansrijkste partij voor de aankomende verkiezingen. In Peilingwijzer, een verzameling van peilingen van I&O Research, Ipsos/EenVandaag en Kantar, scoort JA21 twee zetels. Kopstukken van ‘Juiste Antwoord 21’ zijn lijsttrekker Joost Eerdmans en Annabel Nanninga, lijstduwer, die met ruzie vertrokken bij Forum voor Democratie.
Bij de Forum-scheiding kreeg JA21 een aantal fracties, zoals in het Europees Parlement, diverse Provinciale Staten en de Amsterdamse gemeenteraad.
De partij presenteert zich nadrukkelijk als ‘fatsoenlijk’ alternatief voor Forum voor Democratie. JA21 is rechtser dan de VVD, maar volgt het gangbare coronabeleid en neemt afstand van racisme en antisemitisme.
Lees ook dit interview met Joost Eerdmans en Annabel NanningaOnlangs onthulde Eerdmans een immigratieplan: veiligelanders (asielzoekers uit zogeheten veilige landen als Marokko en Albanië) worden wat Eerdmans betreft niet meer toegelaten tot de asielprocedure. Statushouders krijgen geen voorrang meer bij het toewijzen van sociale huurwoningen. Gemeenten moeten ook niet langer worden verplicht om huurhuizen bij voorrang toe te wijzen aan erkende asielzoekers.
Ook moet gezinshereniging worden beperkt en zijn er jaarlijks maar vijfduizend asielzoekers welkom in Nederland. JA21 wil het plan als initiatiefwet indienen als ze in de Tweede Kamer worden verkozen.
3. Bij1
Aan de tegenovergestelde kant van JA21 in het politieke spectrum wil BIJ1 een plaats in de Tweede Kamer veroveren. De partij profileert zich als het radicale alternatief van GroenLinks en de SP. Sylvana Simons is lijsttrekker van de partij. Zij zit nu in de gemeenteraad van Amsterdam.
De partij wil ‘een Nederlandse samenleving met gelijke rechten en gelijke kansen voor iedereen. Een samenleving waarin iedereen zichzelf kan zijn en onze verschillen niet worden veroordeeld, maar gewaardeerd’.
Belangrijkste wens van de partij is de aanpak van racisme. Dat wordt topprioriteit belooft de partij. Ook pleit BIJ1 voor excuses voor het slavernijverleden van Nederland.
BIJ1 heeft andere radicale plannen: de economie wordt deels genationaliseerd. Banken, pensioenfondsen en openbaar vervoer moeten in handen van de staat komen en er wordt een nationaal zorgfonds, zonder eigen risico, opgericht.
Nederland stapt, als het aan BIJ1 ligt, uit internationale handelsverdragen als het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). Uitgeprocedeerde asielzoekers mogen dankzij een generaal pardon in Nederland blijven. Israël wordt behandeld als bezetter die Palestijnen etnisch zuivert. Daarom worden alle handelsbetrekkingen met het land opgeschort en Palestina erkend.
De kans lijkt klein dat BIJ1 in de Tweede Kamer komt. Alleen in een peiling van Maurice de Hond rond de jaarwisseling dook de partij op. Maar die ene zetel verdween weer in latere peilingen van Peil.nl.
4. Volt
‘De enige echte Europese partij’, zo omschrijft Volt zich. De partij werd in 2018 opgericht om deel te nemen aan de verkiezingen voor het Europees Parlement van 2019. De partij is onderdeel van een Europese politieke beweging. In Nederland is geen Europese zetel behaald, maar in Duitsland wel. De partij heeft zo één zetel van de 751 in het Europees Parlement.
In Nederland maakt de partij zich vooral hard voor meer Europese samenwerking en richt zich dus niet zozeer op binnenlandse problemen. ‘Klimaatverandering, corona, veiligheid en migratie houden zich niet aan grenzen,’ schrijft de partij. Die problemen moeten Europees worden aangepakt.
Volt laat zich lastig definiëren als rechtse of linkse partij. Zo wil Volt dat Europa al in 2040 klimaatneutraal is, in plaats van 2050, maar sluit ze kernenergie niet uit om dat doel te bereiken. Ook moet Nederland de NAVO-norm naleven: 2 procent van het nationaal inkomen moet aan defensie worden besteed. De partij pleit ook voor meer inspraak van burgers: de burgemeester moet worden gekozen.
De partij wil de Europese Unie (EU) hervormen: het Europees Parlement moet voortaan alleen in Brussel vergaderen en niet meer in Straatsburg. Subsidies van de EU worden gekoppeld aan bescherming van de rechtsstaat en duurzaamheidsdoelen.
Lijsttrekker is Laurens Dassen en nummer twee op de kandidatenlijst is Nilüfer Gündoğan.
In peilingen is Volt alleen opgepikt door Maurice de Hond. In zijn twee recentste peilingen scoort de partij één zetel.