Waarom schrapt CBS aanduidingen ‘westers’ en ‘niet-westers’?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek gaat stoppen met de indeling van mensen op basis van ‘westerse’ en ‘niet-westerse’ achtergrond. Wat is hiervoor de reden? Speelt de recente ophef rond de Barometer Culturele Diversiteit een rol? Vier vragen en antwoorden over de kwestie.

1.Waarom neemt het CBS dit besluit?

Volgens NRC, die het nieuws bracht, stopt het CBS met deze aanduidingen wegens een advies van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), dat rond de zomer verschijnt. In het adviesrapport – in handen van NRC – roept WRR de overheid op Nederlanders niet meer in de categorieën westers en niet-westers in te delen. Dat zou wetenschappelijk niet te onderbouwen zijn en ‘negatieve associaties’ oproepen. Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker aan de Universiteit Leiden noemt het gebruik van de termen bijvoorbeeld ‘kolonialistisch’.

Tegenover EW bevestigt Ruben van Gaalen van het CBS dat er inderdaad een einde komt aan de aanduidingen ‘westers’ en ‘niet-westers’. ‘Deze oproep is in 2016 ook al gedaan door de WRR en de discussie speelt bij ons al langer.’ Volgens Van Gaalen zijn het containerbegrippen die de werkelijkheid niet meer goed weerspiegelen. ‘In de loop van de jaren is het veranderd welke landen “westers” en welke landen “niet-westers” zijn.’ Het CBS is bezig een proces op te zetten om de aanduidingen op termijn te vervangen, in overleg met externe experts.

2.Welke aanduidingen gaat het CBS dan wel gebruiken?

Het CBS zal mensen specifieker indelen op basis van de landen waar ze vandaan komen. Het CBS is nog bezig dit in de juiste vorm te gieten. Het besluit betekent volgens Van Gaalen niet dat het CBS stopt met relevante statistiek op basis van herkomst.

Afgelopen week kwam het CBS onder vuur te liggen door mensen op basis van etniciteit in te delen bij het onderzoeksproject Barometer Culturele Diversiteit. De ophef ontstond naar aanleiding van een artikel op EW Podium.

3. Wat is de Barometer Culturele Diversiteit?

De Barometer is een onderzoeksproject van het CBS en ‘geeft organisaties inzicht in de culturele diversiteit van hun personeelsbestand’. Verscheidene Nederlandse universiteiten zijn bij het project betrokken. Maar de onderzoeksmethode is controversieel, omdat de privacy van medewerkers van deelnemende organisaties in gevaar zou zijn. De overdracht van personeelsgegevens gebeurt zonder toestemming van medewerkers. Bovendien verwerkt het CBS de personeelsgegevens op basis van etnische afkomst. Daardoor werd registratie op basis van ‘westers’ en ‘niet-westerse’ achtergrond een punt van kritiek.

De Universiteit Utrecht besloot naar aanleiding van het artikel op EW Podium deelname aan de Barometer op te schorten. Ook de Universiteit van Amsterdam stopt met het sturen van data naar het CBS. Andere universiteiten overwegen ook de samenwerking te staken. VVD-Kamerleden Ulysse Ellian en Hatte van der Woude stelden Kamervragen aan minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ingrid van Engelshoven (D66).

4. Heeft het besluit van het CBS iets te maken met kritiek op de Barometer?

Volgens het CBS speelt de ophef geen directe rol en is het proces daardoor niet versneld. De Barometer van het CBS wordt in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uitgevoerd. Het CBS zegt het onderzoek op deze manier niet zelf te hebben bedacht. Zo lang het ministerie niet aankondigt te zullen stoppen of een wijziging doorvoert, gaat het CBS door met de Barometer Culturele Diversiteit.