Tot en met woensdag 7 april wordt uit voorzorg niet gevaccineerd met AstraZeneca voor personen onder de 60 jaar wegens mogelijke bloedstollingsproblemen. Het kabinet wacht onderzoek van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) af. Wat zeggen experts over de prikpauze en wat betekent het voor de vaccinatiestrategie? Vier vragen en antwoorden.
1.Wat is de stand van zaken rond AstraZeneca?
Uit voorzorg over mogelijke bijwerkingen ligt sinds vrijdag 2 april het vaccineren met AstraZeneca stil voor personen onder de 60 jaar. Voor zestigplussers gaat het vaccineren met AstraZeneca gewoon door, want de meldingen van bijwerkingen komen vooral van mensen jonger dan 60 jaar.
Afgelopen week waren er vijf meldingen van ernstige bijwerkingen bij vrouwen tussen de 25 en 65 jaar na vaccinatie met het Brits-Zweedse vaccin. Een van hen overleed zelfs. De bijwerkingen zouden bestaan uit trombose – bloedstollingen — in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes. Vorige maand was er uit voorzorg ook al een prikstop van ruim twee weken voor het AstraZeneca-vaccin.
Lees ook: Hoe ‘lezen’ van RNA ons vaccins bracht
In meer Europese landen zijn bijwerkingen gemeld. Duitsland besloot daarom ook tijdelijk te stoppen met het AstraZeneca-vaccin voor mensen onder de 60 jaar.
Het Verenigd Koninkrijk daarentegen, waar het vaccineren zeer voortvarend verloopt, gaat door met prikken. Britse experts maken zich minder zorgen over de bijwerkingen en zijn niet overgegaan tot een prikstop. Toch zijn er aanwijzingen dat ook de Britse gezondheidswaakhond overweegt het gebruik van AstraZeneca bij jongere mensen te beperken. Daarover verscheen maandag 5 april een bericht in de Britse media.
Het Nederlandse demissionaire kabinet wacht de resultaten van het EMA-onderzoek af en zal dan een nieuw besluit nemen over de inzet van AstraZeneca. De resultaten worden woensdag 7 april verwacht.
2. Wat zeggen experts over de prikstop?
Veel experts uiten in de media kritiek op het stoppen met het vaccineren met AstraZeneca. Directeur van de Trombosestichting Stans van Egmond vindt dat het inenten gewoon moet doorgaan en juist moet worden versneld. Volgens Van Egmond weegt het aantal ernstige bijwerkingen niet op tegen de schade van het stoppen met vaccineren. Hoogleraar klinische trombose Hugo ten Cate deelt die mening.
De kans op trombose na inenting met AstraZeneca is klein. In Groot-Brittannië zijn tot en met 24 maart 30 gevallen bekend, op 18 miljoen vaccinaties. Volgens voormalig ziekenhuisdirecteur in Londen Marcel Levi is het besluit van Nederland dan ook ‘overdreven’ en komt het besluit niet bij trombosedeskundigen vandaan. Trombose-experts als Saskia Middeldorp van het Radboudumc in Nijmegen zijn dan ook verbaasd over het besluit van het kabinet. Er zou niet naar de deskundigen zijn geluisterd.
Ook de Nederlandse viroloog Marion Koopmans relativeert de kans op trombose na vaccinatie met AstraZeneca:
OK, ff opgezocht: kans op trombose na AZ vaccinatie zit tussen kans op overlijden door een aanval door en hond en kans op overlijden door bliksem in. https://t.co/VuyqTRFyfW
— Marion Koopmans, publications: https://pure.eur.nl (@MarionKoopmans) April 2, 2021
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Meer over vaccins in dit commentaar: Poetin en Johnson krijgen meer macht door falende EU
3.Wat zegt het EMA?
Maandag 6 april zei hoofd vaccinatiestrategie Marco Cavaleri van het EMA in Italiaanse media dat er inderdaad een verband is tussen het AstraZeneca-vaccin en trombose in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes. Eerder zei het EMA dat het verband tussen beide niet was aangetoond, maar ook niet kon worden uitgesloten. Toch zijn volgens Cavaleri de voordelen van het vaccin nog altijd groter dan de risico’s. Volgens hem is nog onduidelijk wat de reactie veroorzaakt.
Cavaleri loopt hiermee vooruit op het oordeel van het EMA dat mogelijk morgen wordt bekendgemaakt. Na de onrust vorige maand beschouwde het geneesmiddelenbureau het vaccin als veilig en effectief, met een zeer kleine kans op bijwerkingen.
4.Wat betekent dit voor de vaccinatiestrategie?
Het vaccineren loopt door de prikstop hoe dan ook vertraging op. Er zouden tot 7 april ongeveer 10.000 prikafspraken zijn geschrapt. Een stuk minder dan tijdens de prikstop vorige maand. Toen werden 289.000 afspraken afgezegd.
Na de vaccins van BioNTech/Pfizer en Moderna heeft Nederland de meeste vaccins ingekocht bij AstraZeneca. Aangezien de Moderna-vaccins pas in het vierde kwartaal worden verwacht, zijn de AstraZeneca-vaccins op korte termijn dus van groot belang. Voor het tweede kwartaal wordt gerekend op 6,8 miljoen doses. In totaal heeft Nederland 11,7 miljoen doses AstraZeneca besteld. Mocht het besluit van EMA tot een definitieve stop leiden, dan zullen er zeker problemen ontstaan.
Inmiddels zijn zo’n 400.000 mensen in Nederland met het AstraZeneca-vaccin ingeënt.