De Haagse formatiedans is maandag 17 mei hervat. Opnieuw mogen alle fractievoorzitters hun zegje doen, ditmaal bij informateur Mariëtte Hamer (PvdA). Zij heeft het stokje overgenomen van verkenner Herman Tjeenk Willink. Hamer wil vaart maken nu de formatie al acht weken duurt. Gaat dat haar lukken?
1. Wie is Hamer?
Mariëtte Hamer was zeventien jaar lang Tweede Kamerlid namens de PvdA en gaf twee jaar leiding aan de fractie. Sinds 2014 is ze voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. Ze staat bekend als ‘polderkampioen’ die het belang van haar opponent in een onderhandeling niet uit het oog verliest.
Met dat profiel lijkt ze geknipt voor deze fase van de formatie. Hamer moet aan de Kamer adviseren welke partijen een coalitie kunnen smeden.
2. Waarom komen de fractievoorzitters opnieuw op gesprek?
Hamer laat net als Tjeenk Willink de fractievoorzitters van klein naar groot langskomen. Ze begon maandagochtend met Sylvana Simons van BIJ1 en dinsdagavond komt VVD-leider Mark Rutte langs. Hamer heeft één gesprek meer dan Tjeenk Willink: wegens de scheuring van Forum voor Democratie komt ook Wybren van Haga bij haar langs.
Hamer spreekt met de fractievoorzitters over andere zaken dan Tjeenk Willink. Laatstgenoemde moest de vastgelopen formatie vlottrekken nadat de notitie met ‘Omtzigt: functie elders’ werd gefotografeerd en daaropvolgend notulen uit de ministerraad werden gepubliceerd.
Na tal van gesprekken stelde Tjeenk Willink vast dat er genoeg vertrouwen tussen de politieke partijen was om aan het inhoudelijke deel van de formatie te beginnen. Daarvoor is Hamer aangesteld.
3. Wat ligt er op tafel?
Bij haar eerste persconferentie vrijdagmiddag lichtte Hamer haar takenpakket toe. Ze baseert zich hoofdzakelijk op de motie Kaag-Rutte die de Tweede Kamer woensdag 12 mei aannam. Daarin wordt Hamer voorgedragen als informateur en met een opdracht om met de partijen over de inhoud te spreken en welke partijen met elkaar een coalitie willen vormen.
Lees ook dit commentaar van Eric Vrijsen: Als de VVD niet oppast, zwemt Rutte in een linkse fuik
Volgens Hamer zijn er drie inhoudelijke onderwerpen die zij graag wil bespreken: politieke overeenstemming over het coronaherstelbeleid, het inventariseren van ‘de grote urgente thema’s’ en afspraken maken over de democratische rechtsorde.
Deel twee van haar opdracht is het onderzoek naar welke partijen met elkaar willen onderhandelen over een coalitie. Doordat allerlei partijen elkaar uitsluiten is een combinatie van VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks het meest voor de hand liggend. Naast VVD en CDA zijn er van de drie andere partijen nog twee nodig voor een meerderheid in de Tweede Kamer.
4. Schiet het een beetje op?
Na twee maanden zonder concrete vooruitgang wil de Tweede Kamer nu haast maken met de formatie. Hamer zei dat het tijd was om aan het inhoudelijke deel van de formatie te beginnen en wilde daar ‘zo snel mogelijk’ klaar mee zijn.
Naast de gesprekken met de achttien fractievoorzitters is Hamer ook door de Tweede Kamer gevraagd om met een groep jongeren in gesprek te gaan. Als informateur kan ze zich ook beroepen op alle gesprekken die Tjeenk Willink heeft gevoerd, met onder anderen Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen en Kim Putters, directeur van het Sociaal- en Cultureel Planbureau.
Hamer noemde vorige week de datum van 6 juni, maar wilde niet toezeggen dat haar werk dan ook echt klaar is. Ook wist ze niet of ze dan concreet kon adviseren welke partijen een coalitie kunnen vormen, of dat zij slechts een selectie zou maken van mogelijke keuzes.
De droom die tal van partijen hadden na de verkiezingen in maart om snel te formeren, lijkt zo definitief uiteengespat.