Het was een nieuwsbericht dat zondag veel verbazing wekte. Corona (en paniek) in Cannes: superster Léa Seydoux test positief, kopte Het Parool. Vooral om een opvallend detail: Seydoux is volledig gevaccineerd.
Ze heeft dan ook geen symptomen, maar zit wel in Parijs in zelfisolatie. En komt dit jaar dus niet naar het filmfestival in Cannes.
Dat roept vragen op over wat een vaccin nu wel en niet aan bescherming biedt. Kun je als je gevaccineerd bent het virus nog steeds krijgen? Kun je het doorgeven? En hoeveel dagen gaan er na je prik overheen voor je beschermd bent?
Lees ook het commentaar van Bram Hahn: Ook het OMT zou sorry moeten zeggen
Ja, een gevaccineerde kan corona krijgen
‘Ter verduidelijking: ja, je kunt zelfs als je volledig bent gevaccineerd, besmet raken,’ zegt Patricia Bruijning, epidemioloog bij het UMC Utrecht tegen EW. ‘De bescherming is het beste, zelfs tegen de 100 procent, voor ernstige infecties die leiden tot ziekenhuisopname of sterfte. Daartegen ben je na vaccinatie dus heel goed beschermd.’
Maar als je gaat kijken of elk vaccin volledig beschermt tegen besmetting, oftewel: loop je een infectie op als je met het virus in aanraking komt, dan wordt het een ander verhaal.
‘De bescherming tegen infectie met hooguit milde klachten is minder hoog, maar nog altijd zo’n 50-80 procent, afhankelijk van het vaccin (Janssen werkt bijvoorbeeld iets minder goed dan Pfizer) en met welke coronavariant je in aanraking komt. Dus tegen de Alpha-variant is de bescherming van alle vaccins – ook tegen infectie en heel hoog. Maar bij de Delta-variant is dat wat minder’, zegt Bruijning.
Geen reden tot paniek: wie gevaccineerd is, hoeft zich geen zorgen te maken dat hij doodziek wordt en zal besmetting volgens Bruijning doorgaans niet eens merken. ‘Dat is vaak zonder symptomen, zoals bij deze Franse actrice Seydoux het geval is. Of hooguit heel milde klachten.’
Besmetting overdragen op een ander
Een ander voordeel van vaccineren is volgens Bruijning dat het lichaam het virus veel sneller opruimt. ‘Dat betekent ook dat je veel minder besmettelijk bent voor je omgeving. Dus daar waar we weten dat er toch af en toe een “doorbraakinfectie” door het vaccin heen kan optreden, zie je dat die infecties minder besmettelijk zijn voor de omgeving.’
Meer over dit onderwerp: 10.000 positieve tests. Alarm of juist een kantelpunt?
Door al deze positieve effecten bij elkaar is het vaccin in staat de circulatie of het ‘rondgaan’ van het virus te onderdrukken, zegt Bruijning. ‘Een vaccin hoeft niet 100 procent van de besmettingen te voorkomen om toch het gewenste effect te hebben. Je hebt een “opgestapeld effect”. De kans dat je besmet raakt, wordt kleiner. Maar ook de kans dat je het doorgeeft. Zeker als de persoon met wie je in aanraking komt, ook is gevaccineerd.
Maar Bruijning waarschuwt ook. ‘De kans is niet nul en om ons heen zijn vaak nog mensen die niet volledig gevaccineerd zijn. Dus daarom is voor nu het advies nog steeds: laat je bij klachten testen en ga in isolatie, mocht je positief zijn. Ook als je gevaccineerd bent.
Samenleving kan wel straks open
Rest de vraag: komen we ooit nog van het virus af? ‘We zijn best een paar keer verrast door dit virus,’ zegt Bruijning. ‘Deze deltavariant is besmettelijker dan de vorige variant. We hebben een hoge vaccinatiegraad nodig om het rondgaan van dit virus in de samenleving te onderdrukken. Helemaal weg zullen we het niet meer krijgen. Iedereen in Nederland die zich niet laat vaccineren, kan er daarom van uitgaan dat hij vroeg of laat een keer tegen het coronavirus op gaat lopen. Ofwel tegen iemand die besmet is zonder dat hij het doorheeft, of tegen een ongevaccineerde met het virus. Want het is uiterst besmettelijk.’
Maar dat is voor gevaccineerden geen probleem, volgens Bruijning. ‘In ons denken moeten we daarin terug naar vroeger. Griep – en verkoudheidsvirussen gaan ook elk jaar rond. En heel veel mensen die zo’n virusinfectie doormaken, weten dat niet van zichzelf en hebben daar hooguit milde klachten van. Maar we accepteren dat dat erbij hoort in de wintermaanden en dat je af en toe een beetje snottert.’
Ze denkt daarom niet dat een lockdown nog nodig is. ‘Dat deden we omdat onze IC’s overbelast raakten, maar als je niet meer ernstig ziek wordt van COVID, belast je die IC’s niet meer.’
Helemaal weg gaat nooit lukken
Dat het virus helemaal verdwijnt, gaat volgens Bruijning niet lukken. ‘Maar bij een hoge vaccinatiegraad zal het virus wel veel minder rondgaan en dat is de bescherming die je de kwetsbaren kunt bieden. Als je de omgeving rond een ongevaccineerde vaccineert, is dat de beschermende muur die je rondom hen optrekt.
Lees ook dit commentaar van Bram Hahn: Kabinet moet terugschakelen in race tegen Deltavariant
‘Zo reduceer je het virus in feite tot een griepje. Daarvoor gooien we ook onze samenleving niet elke winter op slot en dat lijkt me niet logisch als we dat gaan doen. Zolang het aantal oplopende besmettingen niet leidt tot een zorginfarct, kan ik me niet voorstellen dat het kabinet maatregelen in het leven roept of in stand houdt die onze hele maatschappij treffen. Want dat is dan niet meer proportioneel.’
1 september aan de vroege kant
Het kabinet wil het liefst op 1 september van alle maatregelen af zijn. Bruijning denkt niet dat we dat gaan halen, want het is maar de vraag of per 1 september alle mensen die dat willen, de kans zullen hebben gehad om twee prikken te krijgen. ‘Je bent pas volledig beschermd twee weken na je tweede prik, dus ik denk dat 1 september net te optimistisch is. Ik denk dat het daarna wel snel die kant op zal gaan.’
En wat als er een nieuwe variant komt die door het vaccin heen breekt? ‘Dat is de onzekere factor in het verhaal. Tot nu toe – en dat vind ik vrij geruststellend – is er niet een van die varianten die echt volledig door het vaccin heen “breekt”. Sterker nog: alle vaccins beschermen nog steeds heel goed tegen ernstige ziekte, ook bij de deltavariant. Dat is waarvoor we het allemaal doen: dat zorginfarct voorkomen. En er is een dikke kans dat dat met toekomstige varianten ook zo is, al kun je er niet 100 procent zeker van zijn. Bovendien kunnen we de vaccins in de toekomst aanpassen zodat ze tegen nieuwe varianten beter beschermen, mocht dat nodig zijn. Ik heb er daarom wel vertrouwen in dat we teruggaan naar normaal. Maar een precieze datum durf ik daarvoor nog niet te geven.’