Met het opstappen van Sigrid Kaag is het demissionaire kabinet-Rutte III nog verder uitgedund. Bewindslieden reageerden vrijdagochtend, voorafgaand aan de ministerraad aangeslagen. Dit weekeinde gaat de formatie verder in Hilversum. Onder leiding van Johan Remkes gaan Mark Rutte (VVD), Sigrid Kaag (D66) en Wopke Hoekstra (CDA) een weg zoeken uit een politiek moeras.
Het opstappen van Kaag donderdagavond 16 september choqueerde Den Haag. Zij trad af als minister van Buitenlandse Zaken nadat een meerderheid van de Tweede Kamer voor een motie van afkeuring had gestemd. Die motie, gericht tegen het gehele kabinet, noemde Kaag als eindverantwoordelijke voor de chaotische evacuatieoperatie uit Afghanistan.
Kaag koos er zelf voor om verantwoordelijkheid te nemen
Lees ook: In een korte toespraak motiveerde Kaag haar opstappen: ‘In mijn opvatting over democratie en cultuur van ons bestuur moet de minister gaan als het beleid wordt afgekeurd.’ Kaag blijft aan als D66-leider en fractievoorzitter van de partij in de Tweede Kamer. Ze verzocht bewindslieden van D66 om aan te blijven.
Demissionair minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA), tegen wie een aparte motie van afkeuring werd aangenomen, bleef aanvankelijk zitten. Vrijdagmiddag 17 september maakte Bijleveld bekend toch te stoppen. Binnen het CDA werd veel druk uitgeoefend op de minister van Defensie.
Kabinet dunt verder uit
Zo dunt het demissionaire kabinet met twee personen uit. Het kabinet-Rutte III kampt met veel uitval. Recent vertrokken Tamara van Ark (VVD), Cora van Nieuwenhuizen (VVD) en Stientje van Veldhoven (D66). De bewindspersonen van de ChristenUnie blijven in het kabinet. Zelfs Carola Schouten, die als Tweede Kamerlid van de ChristenUnie tegen het beleid van het kabinet stemde waarvan zij zelf deel uitmaakt.
Demissionair minister van Buitenlandse Handel Tom de Bruijn (D66) vervangt Kaag voorlopig. De VVD gaat op zoek naar een opvolger voor Kaag, die de post overnam van VVD’er Stef Blok.
Bewindslieden D66 zijn aangeslagen door het vertrek van Kaag
Bewindslieden van D66 maakten vrijdag 17 september voorafgaand aan de ministerraad een aangeslagen indruk. ‘Ik ben vooral getergd,’ zei demissionair staatssecretaris van Financiën Hans Vijlbrief. Onderwijsminister Ingrid van Engelshoven voelde zich ‘verdrietig’ en zei over Kaag: ‘Ze was een fantastische vrouw om mee samen te werken, ik ga haar missen in de ministerraad.’ Ook minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren noemt het ‘heel verdrietig en vervelend’ dat Kaag is opgestapt.
Lees ook: Volgens de bewindslieden van de ChristenUnie heeft Kaag haar eigen conclusies verbonden aan de motie. Demissionair minister Arie Slob (Onderwijs) en staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) vonden dat ze niet had hoeven aftreden. Blokhuis stelde het ‘erg te betreuren’ dat de motie van afkeuring deze vergaande gevolgen heeft. Slob noemde Kaags besluit ‘heftig’.
Invloed opstappen van Kaag op formatie is onduidelijk
Of het opstappen van Kaag invloed heeft op de formatie is de vraag. Op uitnodiging van informateur Johan Remkes (VVD) komen de leiders van VVD, D66 en CDA dit weekeinde bijeen op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum. In 2007 en 2017 speelden zich op deze locatie ook formatiegesprekken af. Rutte, Kaag en Hoekstra nemen hun secondanten mee, respectievelijk Sophie Hermans, Rob Jetten en Pieter Heerma.
In opdracht van de Tweede Kamer richt Remkes zich op de vorming van een minderheidscoalitie die op ‘constructieve en vruchtbare’ wijze kan samenwerken met het parlement. In zijn uitnodiging aan de politici schrijft Remkes dat hij hoopt dat de gesprekken een bijdrage leveren aan het onderlinge vertrouwen. De inhoud moet dit weekeinde centraal staan bij de gesprekken. Remkes zei eerder te hopen dat de formatie zal versnellen. Hij hoopt dat er medio oktober meer duidelijkheid is over de vorming van een nieuw kabinet.
17-09-2021: Dit stuk is aangepast na het opstappen van demissionair minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA)