De stijgende gasprijs noopt het kabinet tot ingrijpen. Demissionair minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) zei tegen de Tweede Kamer dat het kabinet ‘zal doen wat nodig is’ om de hogere energiekosten voor burgers te beperken. Zonder ingrijpen vervallen volgens het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting honderdduizenden Nederlanders in energiearmoede.
Hoekstra deed zijn toezegging in de Tweede Kamer tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen. Het demissionair kabinet komt volgens de bewindspersoon snel in actie: volgende week wil het al in kaart brengen wat de snel stijgende gasprijs betekent voor de energierekening van huishoudens.
Grote zorgen over stijgende gasprijs en gevolgen voor burgers
Lees ook: Energieleveranciers mogen twee keer per jaar hun variabele prijzen aanpassen: op 1 januari en op 1 juli. Doordat de gasprijs de laatste weken snel oploopt, vrezen Tweede Kamerleden dat de energiekosten voor veel huishoudens vanaf 1 januari 2022 explosief stijgen.
Dinsdag komen de direct betrokken bewindspersonen bij elkaar voor een extra ingelast overleg. Twee dagen later debatteert de Tweede Kamer over de stijgende energierekening. De politiek maakt zich grote zorgen over zeer hoge energierekeningen doordat de gasprijs aanzienlijk is gestegen. Eind september waarschuwde TNO dat een half miljoen mensen momenteel in energiearmoede leeft en die groep kan aanzienlijk groeien.
Honderdduizenden mensen in de problemen door hogere energierekening
Volgens de definitie van TNO (de Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek) is er sprake van ‘energiearmoede’ als huishoudens een laag inkomen hebben in combinatie met hoge energielasten, of wonen in een slecht geïsoleerd huis. Gemiddeld besteedt een huishouden 5 procent van zijn maandinkomen aan energie, gezinnen in energiearmoede 13 tot 20 procent.
Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) waarschuwde donderdag 7 oktober dat honderdduizenden mensen in de problemen komen door een hogere energierekening. In twee voorbeelden rekende het Nibud voor dat een gezin met een inkomen van twee keer modaal volgend jaar 54 euro per maand extra aan de energierekening kwijt is ten opzichte van januari 2021. Een alleenstaande met een bijstandsuitkering is 38 euro per maand meer kwijt.
Hoekstra doet nog geen toezeggingen over compensatie
Lees ook: Demissionair minister Hoekstra wilde donderdag 7 oktober nog niet toezeggen in welke mate het kabinet de hogere energiekosten wil compenseren. Hij wil eerst weten hoe structureel de recente prijsstijgingen op de wereldmarkt zijn. ‘Is het een korte piek, dan heb je echt een andere discussie,’ zei hij in de Kamer.
Over mogelijke compensatie gaat Hoekstra in elk geval in gesprek met demissionair minister van Economische Zaken Stef Blok (VVD) en demissionair staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Dilan Yesilgöz (VVD). Hoekstra wil kijken of het kabinet ‘een snellere stap op het gebied van isolatie’ moet zetten. Duidelijk is wel dat het kabinet ergens in de komende weken een besluit wil nemen, in overleg met de Tweede Kamer.
Rutte III zal naar verwachting geen bezuinigingen hoeven doorvoeren om de compensatie te bekostigen. Eventuele compensatie is een eenmalige uitgave van het kabinet dat ervoor kan kiezen de staatsschuld verder te laten oplopen.
Rusland biedt twijfelachtige hulp aan, Groningen blijft dicht
De nieuwe editie van EW bestelt u snel en eenvoudig online. Op werkdagen voor 15.00 uur besteld, morgen bij u op de mat. Wilt u losse edities van EW bestellen?
Naast compensatie en isolatie van huizen lijkt het kabinet weinig keuze te hebben. De hoge energieprijzen zorgen in tal van Europese landen voor problemen. Gemakkelijke oplossingen zijn er niet. Het kabinet heeft toegezegd geen extra gas uit Groningen te winnen. Alleen bij extreme kou zal daar een beroep op worden gedaan.
Rusland bood deze week aan de leveringen van gas op te voeren, maar president Vladimir Poetin verbond daaraan voorwaarden.
Zo moet de gaspijpleiding Nord Stream 2 sneller in gebruik worden genomen. Duitsland is momenteel bezig met het uitgeven van de benodigde vergunningen. Een datum waarop de pijpleiding in gebruik wordt genomen, staat nog niet vast.
Overigens betwijfelen analisten of Rusland het zich kan veroorloven extra gas aan Europa te leveren, omdat de Russische markt ook last heeft van schaarste en een hoge gasprijs.