Opnieuw logeren de partijleiders van VVD, D66, CDA en ChristenUnie op het Hilversumse landgoed De Zwaluwenberg. Daar moeten de potentiële coalitiepartijen beslissingen gaan nemen en vaart zetten achter de kabinetsformatie. De door ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers in de trein achtergelaten documenten hebben niet tot gedoe geleid.
Donderdagochtend 18 november overheerste optimisme bij informateur Wouter Koolmees (D66). Hij wil meters maken en zegt dat het moment is aangebroken om beslissingen te nemen: ‘We zijn al een tijdje bezig, een aantal weken. Alle onderwerpen hebben we langs gehad, we moeten wel keuzes gaan maken.’ Deze kabinetsformatie is de langste in de naoorlogse geschiedenis. Eind oktober is het record formeren (225 dagen) van kabinet-Rutte III verbroken.
Druk op de formatiepartijen neemt toe
Voor de derde keer nemen de formerende partijen de wijk naar Hilversum om met elkaar te onderhandelen. Partijleiders Mark Rutte (VVD), Sigrid Kaag (D66), Wopke Hoekstra (CDA) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) en hun secondanten vergaderen donderdag 18 en vrijdag 19 november op het landgoed dat ook tijdens de formaties in 2007 en 2017 locatie van gesprekken was.
Lees de kritiek op de formatie van voormalige Tweede Kamervoorzitters: Zo verloor Haagse politiek gezag
De druk op de formatiepartijen nam de afgelopen weken toe. Begin november ontving Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66) informateurs Wouter Koolmees en Johan Remkes (VVD). Zij maande hen tot haast. Maar volgens de informateurs is niet te voorspellen wanneer de kabinetsformatie is afgerond.
Ondanks zijn optimisme wilde Koolmees donderdag niet zeggen of de formatie op een punt is aanbeland waarop het zeker is dat de onderhandelingen eindigen in een succesvol resultaat: ‘Dat is pas als het helemaal klaar is.’ Onduidelijk blijft ook wanneer dat is. Koolmees wil ‘over enkele weken ver zijn’.
Uitgelekte documenten van slordige Segers zorgen niet voor gedoe
Uit documenten die ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers vanuit de trein was vergeten mee te nemen, blijkt dat voor het migratiebeleid al een opzet voor een coalitieakkoord was gemaakt. De Volkskrant kreeg die stukken via een lezer in handen. In de documenten is te lezen dat de vier formatiepartijen meer kwetsbare migranten willen opvangen. Ook zou een nieuwe coalitie meer grip willen krijgen op arbeidsmigratie. Dat is wegens Europese regels een ingewikkeld punt.
In de opzet staan ook discussiepunten waarover de partijen nog geen overeenstemming hebben bereikt. Zo wordt overwogen het strafbaar te stellen als uitgeprocedeerde asielzoekers niet meer willen meewerken aan hun uitzetting. Ook spreken de partijen over de terugkeer van de discretionaire bevoegdheid waarmee een bewindspersoon van Justitie en Veiligheid naar eigen inzicht een verblijfsvergunning kan verlenen. In 2019 is die bevoegdheid geschrapt.
Waarde van proeve van regeerakkoord zou klein zijn
Naast het concept-migratiebeleid lag ook een proeve van een regeerakkoord van CDA en VVD in de trein. De waarde daarvan is minder duidelijk. De twee partijen schreven dat stuk eind september in een poging D66 bij een eventueel minderheidskabinet te betrekken.
Lees over de sfeer in de Tweede Kamer: Wie waagt zich nog in het Haagse reptielenhuis?
Informateur Remkes bezwoer woensdag, na publicatie van de documenten, dat het VVD-CDA-stuk van weinig waarde is: ‘Dit is een stuk uit de vorige fase van de formatie. En het is het resultaat van twee fracties die wat aan elkaar gesnuffeld hebben.’
De documenten hebben de formatie niet verstoord. VVD-leider Mark Rutte noemde de actie van de slordige Segers ‘ontzettend lullig’, maar ook een menselijk fout die nu eenmaal kan worden gemaakt.