Persoonlijkheden spraken kiezers het meest aan

De campagneleiders van de politieke partijen wisten ook niet waarom de kiezer het nog erger liet afweten dan bij eerdere gemeenteraadsverkiezingen. De ochtend na de verkiezingsnacht blikten ze terug in het traditionele debat van de Stichting Machiavelli in perscentrum Nieuwspoort.

Er werd volop gespeculeerd over de almaar lagere opkomst bij lokale verkiezingen. Wellicht had de oorlog in Oekraïne de kiezer thuis gehouden, maar zeker wisten ze het niet. Dat in sommige wijken meer dan 80 procent van de kiezers thuis bleef, was wel heel erg. Maar hoe die kiezers op andere gedachten te brengen, dat wisten ze niet.

Eén ding wisten ze wel: daar waar persoonlijkheden in de lokale politiek actief zijn, wordt gescoord. Van PvdA-lijsttrekker Marjolein Moorman in Amsterdam tot Loes ten Dolle (D66) in Winterswijk.

Tekst gaat door na tweet

Sjoerd Sjoerdsma (D66) trok er lessen uit. ‘Charisma en persoonlijkheid zijn net als op landelijk niveau ook lokaal belangrijk. Ze maken het allemaal minder technisch,’ zei het Kamerlid dat de afgelopen jaren campagneleider was van D66, maar ermee stopt. Zijn partij boekte volgens hem de derde beste score in de geschiedenis en daarmee is de frase ‘regeren is voor D66 halveren’ voorgoed veranderd in: ‘Regeren is voor D66 floreren.’

Vertel eigen verhaal en vertaal dat naar wat mensen belangrijk vinden

‘Trots, lef en authenticiteit,’ zo omschreef PvdA-campagneleider Esther-Mirjam Sent het geheim van de Amsterdamse PvdA-campagne. ‘Wees betrouwbaar, sta voor wat je hebt gedaan, vertel je eigen verhaal en vertaal dat naar wat de mensen belangrijk vinden.’ Moorman, die de PvdA na jaren weer de grootste in Amsterdam maakte, had niet alleen een boek over zichzelf gemaakt, maar figureerde ook in tv-documentaire Klassen over kansenongelijkheid.

Een persoonlijkheid is zeker ook lijsttrekker Richard de Mos van Hart voor Den Haag. Het Openbaar Ministerie slaagde er niet in de rechtszaak over de verdenking van corruptie nog voor de verkiezingen voor het gerecht te brengen. De kiezers maakten hem toch de grootste, al kreeg hij vooralsnog negen zetels, terwijl De Mos mikte op vijftien. ‘Wij blinken uit in vrolijkheid en optimisme, vergeleken met de anderen,’ was volgens Koen Bom van deze partij een van de redenen voor de verkiezingsoverwinning.

De landelijke kopstukken van de regeringspartijen zijn door de oorlog in Oekraïne op andere wijze zichtbaar geweest. Als leiders die in feite geen tijd hadden voor de lokale strijd, maar zich profileerden als oorlogsministers. Zoals premier Mark Rutte (VVD). ‘Als op Algemene Zaken de telefoon begint te rinkelen over Oekraïne, kan de premier moeilijk op campagne gaan naar Zwolle, of elders in het land,’ zei Thierry Aartsen (VVD).

Hij wilde niet beamen dat Rutte in de rol van staatsman een geluk bij een ongeluk had. Dat de premier ondanks drukke diplomatieke afspraken in talkshows was verschenen, was volgens Aartsen vooral om de burgers mee te nemen in wat de regering onderneemt met betrekking tot de oorlog.

CDA spendeerde meeste geld aan sociale media

Het CDA spendeerde deze verkiezingen het meeste geld aan sociale media. Volgens campagneleider Derk Boswijk een effectieve manier om kiezers te bereiken. ‘Maar het is natuurlijk niet hetzelfde als campagne voeren op straat.’ Hij prees zich gelukkig dat het CDA het beter heeft gedaan dan verwacht.

Dat CDA-bastion Tubbergen halveerde, kwam volgens Boswijk door ‘gedoe daar over het raadhuis’. Maar winst was dan weer dat de CDA-zetel in Amsterdam behouden bleef en het CDA in Utrecht zelfs een zetel won.

SP ontkent dat Marijnissen een verkeerde campagne voerde

SP-leider Lilian Marijnissen voerde deze lokale verkiezingen een campagne tegen het kabinet-Rutte IV. De partij verloor flink, maar Bart van Kent (SP) wilde niets weten van Sjoerdsma’s suggestie dat dit aan de campagne heeft gelegen. Van Kent weet de slechte uitslag aan het feit dat de SP mede door corona de afgelopen jaren veel minder in de wijken actief is geweest.

Katinka Eikelenboom (GroenLinks) was dolblij met de verrassend positieve score van GroenLinks, dat tegen de verwachtingen in standhield in de grote steden. ‘We hadden goede kopstukken, zoals Esmah Lahlah die in Tilburg 21 procent scoorde.’ De wethouder, die landelijke bekendheid verwierf door zelf een maand van de bijstand te leven, sloot zich najaar 2021 pas aan bij GroenLinks. Tot dan toe was ze partijloos. Ze maakte GroenLinks in één klap de grootste van de gemeente.