De AIVD verwacht politiek geweld uit rechts-extremistische hoek. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst noemt in zijn vandaag verschenen jaarrapport over 2021 een rechts-extremistische aanslag ‘voorstelbaar’. Van de meeste extremistische groepen is geen geweld te verwachten, maar de zogenoemde ‘accelerationisten’ zijn daar volgens de dienst wel op uit.
De AIVD definieert ‘accelerationisme’ als een gewelddadige stroming binnen het rechts-extremisme en beschouwt deze sinds 2021 als ‘een groeiend probleem’. Het gaat om enkele honderden aanhangers. Het zijn veelal kwetsbare jongeren die in besloten chatgroepen radicaliseren en zich laten meezuigen in het verheerlijken van terroristisch geweld. Ze fantaseren expliciet over het plegen van geweld om een rassenoorlog in gang te zetten. ‘Een aanslag van rechts-terroristische eenlingen of groepjes is voorstelbaar,’ concludeert de dienst.
AIVD: ‘accelerationisten’ willen rassenoorlog omwille van etnostaat
Volgens de AIVD komen er steeds nieuwe accelerationistische groepen bij. Ze zien in een rassenoorlog de mogelijkheid om te komen tot een ‘etnostaat’. Daarom willen ze die oorlog zo snel mogelijk laten uitbarsten. Vandaar de term ‘accelerationisten’. De dienst heeft een aantal groepen in beeld en meldt dat ‘een kleine minderheid zelf terroristisch geweld wil gaan gebruiken’, maar durft niet te voorspellen wie de stap naar het gebruik van geweld wil maken.
AIVD is niet transparant genoeg in zijn jaarverslag, schreef terrorisme-expert Bart Collard vorig jaar voor EW Podium
De term ‘accelerationisme’ is bedacht door de Amerikaanse nationaalsocialist James Mason, die voor rechts-extremisten een inspiratiebron is. Mason vindt dat bestaande machtsstructuren en overheidsinstanties moeten worden weggevaagd. Dat moet door middel van geweld en chaos.
Gestoorde, sneue types
De AIVD beschrijft de accelerationisten als gestoorde, sneue types. Ze zijn tussen 13 en 30 jaar. Ze ontmoeten elkaar via internet. ‘Velen kampen met psychopathologische stoornissen die rechtlijnig, zwart-witdenken aantrekkelijk voor ze maken,’ schrijft de dienst.
‘Vaak komen ze uit gebroken gezinnen, en hebben ze geen sociaal vangnet. Sommigen zijn gepest en hebben moeite op school. De rechts-extremistische nadruk op blanke superioriteit, op mannelijkheid en geweld is voor sommigen een aantrekkelijke compensatie daarvoor.’
Ze hunkeren naar het bezit van een wapen als symbool van macht. Ze zouden graag bij defensie werken. Het zijn groepen die elkaar inspireren. Vaak met een aanjager en een zekere interne hiërarchie. De groepen kunnen oppoppen en snel weer verdwijnen om vervolgens via een andere chatgroep weer actief te worden.
Onderlinge hulp om aanslagen voor te bereiden
‘Eenmaal in zo’n onlinechatgroep worden jongeren onderdeel van een wereld waarin voortdurend vijandbeelden, haat, racisme en geweld worden gedeeld. En waar zeer denigrerend over ingebeelde vijanden wordt gepraat. Leden hebben het met elkaar over het kopen van wapens, het fabriceren van bommen en het plegen van aanslagen. Ze delen manifesten die aanslagplegers (uit andere landen) ter inspiratie hebben verspreid, en livestreams van aanslagen. Ook vereren ze aanslagplegers als heiligen.’
Lees ook de blog van Roelof Bouwman terug: Waarom geheime diensten het gevaar van extreem-rechts graag overdrijven
Onderling helpen ze elkaar daadwerkelijk bij het voorbereiden van aanslagen, schrijft de dienst. ‘Daartoe worden wapenhandleidingen, militaire trainingsvideo’s en guerillatactieken gedeeld.’ Vorig jaar verzond de AIVD zes ambtsberichten over accelerationisten. Het Openbaar Ministerie (OM) en de Nationale Politie traden op basis van deze ambtsberichten op en verrichtten ‘diverse’ arrestaties. In het jaarverslag wordt het voorbeeld genoemd van een AIVD-bericht dat leidde tot een strafzaak tegen twee ‘accelerationisten’. Zij werden in december veroordeeld wegens opruiing tot een terroristisch misdrijf en deelname aan de terroristische organisatie ‘The Base’.
AIVD waarschuwt voor sluipende ondermijning
De dienst ziet rechts-extremistische groepen steeds actiever worden, de aanhang toenemen en constateert een gevaar, ook als die groepen niet onmiddellijk uit zijn op geweld. Voedingsbodem is het verzet tegen de coronamaatregelen. Van ‘verreweg de meeste rechts-extremistische groepen’ is geen geweld te verwachten. Toch is er ‘wel degelijk een gevaar voor de democratische rechtsorde’. De dienst constateert een ‘sluipende ondermijning’, die de ‘basis legt voor chaos, haat en geweld’.
Lees terug uit 2018: Extreem-rechts internetgescheld kan zo omslaan in daden
‘Als rechts-extremistische ideeën breder worden omarmd, dreigt dat de democratische rechtsorde te ondermijnen,’ stelt de dienst. ‘Rechts-extremisten juichen chaos toe, sluiten minderheden uit en praten geweld goed, in de hoop op een werkelijke, gewelddadige omwenteling in Nederland.’
In hun uitingen liften rechts-extremisten mee op al levende onvrede. Ze bestoken mensen die geen betaalbare woning kunnen vinden met verhalen over immigranten die voorrang krijgen bij huisvesting. Ook worden uitwassen van de ‘woke-beweging’ volgens de dienst gebruikt om racisme aan te wakkeren.
Gevaar voor jihadisme stabiel
De jihadistische beweging in Nederland lijkt te stagneren, maar de dreiging blijft. Er is nog altijd een reële kans op een terroristische aanslag. De AIVD schat in een terroristische dreiging te hebben weggenomen van een groep in Eindhoven. In Nederland bestaat de jihadistische beweging uit zo’n vijfhonderd tot zeshonderd personen. De beweging is versnipperd. De AIVD rekent ook zo’n vijfhonderd in het buitenland verblijvende Nederlanders tot de jihadistische stroming.
Over cyberdreiging merkt de AIVD op dat de risico’s voor veel bedrijven vorig jaar toenamen als gevolg van veelvuldig thuiswerken. Personeelsleden moesten op afstand inloggen, maar de software is vaak slecht beveiligd. Buitenlandse hackersgroepen maken gebruik van ‘zero days’ kwetsbaarheden. De technische specialisten van veel bedrijven weten op welke punten hun software kwetsbaar is, maar ze hebben geen tijd (‘zero days’) om er iets aan te doen. De AIVD wijst op het belang van beveiligingsupdates.