De kabinetsplannen om in Nederland twee nieuwe kerncentrales te bouwen zijn niet ambitieus genoeg. CDA-Tweede Kamerlid Henri Bontenbal wil dat het kabinet werk gaat maken van de ontwikkeling van kleine, modulaire kernreactoren. Wereldwijd gelden die kleinere, in de fabriek geproduceerde reactoren als grote belofte.
1. Wat wil het CDA?
Met een actieplan wil Kamerlid Bontenbal de potentie van Small Modular Reactors (SMR) op de kaart zetten. De kleine modulaire reactoren leveren minder stroom dan grote kerncentrales zoals Borssele, maar zijn goedkoper in de aanbouw omdat veel componenten uit de fabriek rollen. Bekende kerncentralebouwers zoals Rolls-Royce en GE-Hitachi werken aan de ontwikkeling van deze kernreactoren.
Bontenbal voorziet dat de elektriciteitsbehoefte de komende decennia gigantisch zal toenemen. ‘We stappen af van fossiele brandstoffen, dus elektriciteit wordt steeds belangrijker. De vraag daarnaar gaat misschien wel verdubbelen. Elektriciteit willen we grotendeels opwekken met windmolens en zonnepanelen, maar kernenergie kan in de toekomst niet ontbreken.’
Momenteel wekt de enige Nederlandse kerncentrale in Borssele zo’n 3 procent van de huidige elektriciteitsbehoefte op. Met de plannen van het kabinet om twee nieuwe kerncentrales te bouwen, zal dat percentage verder toenemen. Wat Bontenbal betreft stijgt het uiteindelijk naar zo’n kwart van de totale elektriciteitsbehoefte. Voor de kleine reactoren heeft hij specifieke plannen. ‘Nederland telt vijf industrieclusters,’ legt Bontenbal uit. ‘De kleine modulaire reactoren kunnen heel nuttig zijn om daar in de buurt stroom op te wekken. Dat scheelt voor het elektriciteitsnet.’
2. Hoe werken de kleine modulaire reactoren?
Wereldwijd zijn er meer dan zeventig kleine modulaire reactoren in ontwikkeling, blijkt uit gegevens van het Internationaal Atoomenergie Agentschap. Het IAEA noemt alle reactoren die tot 300 megawatt elektriciteit opwekken modulair. Dat is stroom voor zo’n driehonderdduizend huishoudens.
De reactoren gebruiken verschillende principes om stroom op te wekken, maar de traditionele drukwaterreactor is ook in het kleine formaat populair. In zo’n reactor, vergelijkbaar met de werking van Borssele, wordt bij de kernsplijting water onder druk gezet, zodat dat water wel warm wordt, maar niet gaat koken. Dat verwarmde water stroomt naar een stoomgenerator. De warmte wordt daar omgezet in stoom, die stoom drijft een turbine aan die elektriciteit produceert.
3. Worden modulaire reactoren al gebouwd?
De voortgang van de projecten verschilt enorm: van plannen op de tekentafel tot reactoren in aanbouw. Vooral Rusland en China lopen voorop in de ingebruikname van modulaire reactoren. In de Verenigde Staten zijn testfaciliteiten in gebruik.
Europese landen lopen achter. De Franse president Emmanuel Macron investeert 1 miljard euro in de ontwikkeling ervan en wil voor 2030 ten minste één werkende modulaire reactor hebben. Het Verenigd Koninkrijk investeerde 250 miljoen euro om zestien kleine kerncentrales door Rolls-Royce te laten bouwen. Naast Frankrijk hebben in de Europese Unie onder meer Bulgarije en Roemenië intentieverklaringen getekend om een SMR te laten bouwen.
CDA’er Bontenbal schrijft in zijn actieplan dat minister van Klimaat en Energie Rob Jetten (D66) het initiatief moet nemen voor een Europese aanpak. Kernenergie en dus de SMR’s moeten onderdeel worden van het Europese klimaatbeleid. Jetten moet volgens Bontenbal met zoveel mogelijk landen optrekken, zelfs met het nucleair-sceptische Duitsland. ‘Uiteindelijk zal iedereen begrijpen – ook de Duitsers – dat kernenergie nodig is.’ Daarbij is haast geboden, benadrukt de CDA’er. ‘Jetten moet zo snel mogelijk aan de slag met plannen voor dit type reactoren, andere landen zijn er allang mee bezig’.
4. Hoe groot is de steun voor kernenergie in de Tweede Kamer?
Naast Bontenbal zijn er meer uitgesproken voorstanders van kernenergie in het parlement. De steun is gegroeid, zeker nu het kabinet twee nieuwe kerncentrales wil bouwen. JA21 wil nog meer inzetten op kernenergie en onthulde eind vorig jaar een eigen kernenergieplan. De steun voor kernenergie en de ontwikkeling daarvan bleek onder meer bij de stemming over een gezamenlijke motie van de VVD en VOLT met de oproep om meer geld vrij te maken voor het behoud van kennis over kernenergie in Nederland.
Lees ook: In EW waarschuwden de Delftse hoogleraren Jan Leen Kloosterman en Bert Wolterbeek in januari voor het verdwijnen van die waardevolle kennis uit Nederland over straling en kernreactoren.
De motie om eenmalig meer geld uit te trekken werd aangenomen met 114 stemmen voor en 36 tegen. Alleen de kleine linkse fracties PvdA, SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren, DENK en Bij1 waren tegen. Zo kwam er eenmalig 5 miljoen euro voor vrij, al wil Bontenbal in zijn plan dat er structureel meer geld gaat naar onderzoek en innovatie van kernenergie.