De fraude door wijlen notaris Frank Oranje bij landsadvocaat Pels Rijcken dreunt nog altijd na. Twee andere notarissen van het kantoor verlaten gedesillusioneerd het vak, bleek deze week bij een zitting van de tuchtrechter.
1Waar draaide de fraude om?
Vorig jaar kwam aan het licht dat notaris Frank Oranje goochelde met rekeningen en stichtingen en in bijna twintig jaar ten minste 11,5 miljoen euro verduisterde. Deze grootste fraude ooit in het notariaat had nota bene plaats bij het kantoor van landsadvocaat Pels Rijcken. Intern bleek er onvoldoende controle te zijn geweest. Dat riep de vraag op of dit kantoor nog wel als het kantoor van de overheid kon opereren. De dader zelf benam zichzelf op 6 november 2020 het leven. De vraag over de rol van Pels als landsadvocaat is door de politiek nooit beantwoord.
2Wat was het vervolg op de onthulling?
Er volgde een onderzoek van de Haagse deken van de Orde van Advocaten. Die concludeerde dat de advocaten niet betrokken waren bij de fraude door de notaris. Pels geldt wel als ‘gesloten organisatie met weinig ruimte voor tegenspraak’, waar integriteit amper wordt besproken. In de directe omgeving van Oranje was de sociale veiligheid ondermaats. Niemand corrigeerde hem, aldus het onderzoek.
Maar dezelfde Haagse deken werd afgelopen februari zelf gekritiseerd wegens tekortschietend toezicht op Pels Rijcken. De deken was te weinig onafhankelijk geweest, aldus de evaluatie door het College van Toezicht Advocatuur.
3Ondernam het Openbaar Ministerie niets, het was toch fraude?
De FIOD kwam in 2020 wel in actie, maar het OM liet een onderzoek boven de markt hangen in afwachting van een onderzoek dat Deloitte zou doen in opdracht van Pels Rijcken zelf. Over dat onderzoek meldde Pels in juli 2021 dat de fraude ruim achttien jaar lang had voortgeduurd. Maar veel meer details kwamen niet naar buiten. Pels gaf het onderzoek tot ergernis van het OM niet vrij, meldde NRC.
Zo blijven de fraudemethode en namen van gedupeerden buiten beeld, waardoor strafrechtelijk onderzoek moeizaam zou zijn. Pels zelf zegt volledig met het OM mee te werken. Het OM heeft het fraudeonderzoek zelf in elk geval weer opgepakt.
4Hoe verder met de notarissen van Pels?
Het kantoor liet eerder al weten de notarissentak af te stoten, maar dat is nog niet gebeurd. De twee overgebleven notarissen van Pels verlaten het vak, bleek tijdens een emotionele zitting van de tuchtrechter van de Kamer voor het Notariaat. De advocaat van Pels had vergeefs verzocht de zaak achter gesloten deuren te houden. En dus moesten twee notarissen van Pels Rijcken zich in het openbaar verantwoorden voor onvoldoende controle op het reilen en zeilen bij het eigen kantoor.
Hoe geloofwaardig is landsadvocaat Pels Rijcken nog? schreef René van Rijckevorsel
De twee waren weliswaar niet schuldig aan fraude, zo had het Bureau Financieel Toezicht eerder laten weten, maar ze hebben wel bijgedragen aan tekortkomingen in de interne organisatie van Pels Rijcken waardoor de fraude zich kon voordoen. De twee hadden jarenlang een team gevormd met Frank Oranje, maar zouden diens fraude nooit hebben opgemerkt. Hen wordt verweten jarenlange tekorten op de gezamenlijke derdengeldrekening over het hoofd te hebben gezien.
Cees de Zeeuw (56) uitte volgens NRC zijn boosheid, verbazing en frustratie bij de tuchtrechter. ‘Het is waanzinnig dat dit is gebeurd in een organisatie waar we juist bezig zijn om op een moreel en juridisch hoog niveau goed bezig te zijn.’ De krant citeerde ook collega-notaris René Spit (52). ‘De boosheid er nog iedere dag.’ Hij sprak van een ‘gitzwarte periode’.
De kandidaat-notaris bij Pels die erg bevriend was met Frank Oranje werkt volgens de website van het kantoor nog altijd bij Pels. De verduisterde gelden zijn, voor zover bekend, nog altijd niet geheel boven water.