Deze week maakt de Europese Commissie bekend of Nederlandse boeren vanaf dit jaar gebruik mogen blijven maken van derogatie. Bronnen rond het ministerie van Landbouw vertellen NOS dat de Europese Unie de derogatie niet wil verlengen. Wat is derogatie, wat heeft het te maken met de stikstofkwestie en wat zou het schrappen ervan betekenen voor de boeren?
Nederland maakte jarenlang gebruik van deze uitzonderingspositie, die ervoor zorgt dat boeren meer mest mogen uitrijden dan de standaard Europese normen toestaan. Normaal gesproken kreeg Nederland deze verruiming voor een periode van vier jaar. In 2019 besloot de Europese Commissie de derogatie nog maar voor twee jaar, tot en met 2021, toe te staan wegens de negatieve effecten van de extra mest op het milieu.
Lees ook dit commentaar van Joan Zijerveld
PBL heeft gelijk: benader stikstofcrisis niet te bureaucratisch
1.Wat is derogatie?
Derogatie is een verruiming van de hoeveelheid dierlijke mest die een boer over zijn land mag uitrijden. Europese regels schrijven voor dat boeren maximaal 170 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare per jaar mogen uitrijden. Sinds de invoering van de Europese mestwetgeving in 2006 is er voor Nederlandse boeren een uitzondering gemaakt, onder de voorwaarde dat de milieueffecten worden gerapporteerd. Door de derogatie mogen bedrijven met meer dan 80 procent grasland, 230 tot 250 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare bemesten.
2. Waarom wil de EU geen derogatie meer aan Nederland verlenen?
De Europese Unie heeft deze verruiming verleend aan landen zoals Ierland, Denemarken en Duitsland, met een gematigd klimaat, veel regen en een relatief natte bodem waardoor er een hogere opbrengst is van grasland, en daardoor milieuschade beperkt kan blijven. De Europese Commissie vindt dat Nederland te weinig doet om de mestschade naar het water te voorkomen. De uitgereden mest komt in de vorm van nitraat terecht in het water waardoor de waterkwaliteit in sommige gebieden onvoldoende is. Nederland moet de waterkwaliteit vooral rondom de zandgronden, zoals in Brabant en Gelderland, eerst verbeteren.
Lees ook dit omslagverhaal terug: Hoe natuur en boerenbedrijf kunnen samengaan
3. Wat heeft derogatie te maken met het stikstofdossier?
Nederland heeft ten opzichte van andere landen een grote veestapel en de daarmee gepaard gaande hoge mestproductie zorgt voor een hoge stikstof- uitstoot en uitspoeling naar de lucht, grond en het water. Brussel maakt zich zorgen over de invloed ervan op de Natura 2000-gebieden en de waterkwaliteit. De EU wil dat Nederland er nu eerst voor zorgt dat de natuur- en de waterkwaliteit verbetert. Dat plan is op vrijdag 10 juni door minister Christianne van der Wal (VVD) voor Natuur en Stikstof gepresenteerd en moet door de provincies nader worden ingevuld en uitgevoerd.
4. Wat betekent minder mest uitrijden voor Nederlandse boeren?
Melkveehouders die koeien houden op relatief weinig grasland zullen het mestoverschot moeten afvoeren. Het ‘extra’ aanbod van mest zal invloed hebben op de mestmarkt waar boeren mest aan- en verkopen. Mestverwerking wordt duurder vanwege een hoger aanbod. Aan de andere kant zullen afnemers van dierlijke mest, zoals akkerbouwers, wellicht goedkoper uit zijn. LTO-voorzitter Sjaak van der Tak schatte de extra kosten voor melkveehouders die mest moeten afvoeren en eventueel kunstmest aankopen in tussen de 10.000 en 20.000 euro. Boeren die het treft, maken zich zorgen, want deze kosten komen boven op andere milieumaatregelen waardoor hun concurrentiepositie kan verslechteren.
Het ministerie van Landbouw onderhandelt met Brussel of de derogatie niet stapsgewijs kan worden losgelaten. Het is een doekje voor het bloeden, want een aantal melkveehouders zal hierdoor hard worden geraakt.