Vanaf donderdag 4 augustus staan in EW de nieuwe resultaten van Beste gemeenten, het jaarlijkse onderzoek in samenwerking met Bureau Louter naar de woonaantrekkelijkheid van alle gemeenten. Een jubileum, want op 1 maart 1997, dit jaar dus 25 jaar geleden, verscheen de eerste editie van het spraakmakende onderzoeksproject in weekblad Elsevier. Beste plek om te wonen is ook dit jaar Rozendaal, maar de kracht van het onderzoek zit hem steevast in de details: elke gemeente heeft pluspunten.
Het vergelijken of benchmarken van gemeenten op een groot aantal aspecten van de woonomgeving biedt burgers en hun vertegenwoordigers vanaf de eerste editie van Beste gemeenten de nodige munitie om lokale bestuurders ter verantwoording te roepen. En huizenzoekers, om een ander voorbeeld te noemen, gebruiken de gegevens om hun jachtvelden te verkennen.
De feiten en cijfers zijn soms hard en meedogenloos, maar ze maken goed duidelijk wat tekortkomingen zijn ten opzichte van vergelijkbare plekken in het land en waar verbetering gewenst is.
Ideaalplaatje van de gemiddelde Nederlander
Ook de onderdelen waarop de gemeente zich onderscheidt in positieve zin zijn van belang. Er staan gemeenten onder aan de ranglijst waar misschien – naar verhouding – weinig te beleven valt, maar waar het tegelijkertijd wel veilig en rustig is, je vindt er altijd een parkeerplek en buren gaan er prettig met elkaar om. Het zijn de pluspunten die gekoesterd moeten worden.
Luister ook de podcast met Ruud Deijkers over het onderzoek Beste gemeenten 2022:
De ranglijst van Beste gemeenten toont aan hoe alle 344 gemeenten ten opzichte van elkaar in het ideaalplaatje passen van de ‘gemiddelde Nederlander’. Rozendaal, de chique suburb bij Arnhem, staat op plek 1, het Noord-Hollandse Bloemendaal en Laren eindigen respectievelijk op plek 2 en 3. Hieronder staan de winnende gemeenten per provincie en hun positie op de ranglijst van in totaal 344 gemeenten.
Van bestuurlijke thema’s naar kwaliteit van woonplekken
Sinds 1997 veranderde en verbeterde het onderzoek elk jaar. In de beginjaren stonden geregeld bestuurlijke thema’s centraal, met betrekking tot bijvoorbeeld veiligheid en criminaliteit of de lokale woonlasten. Met de beschikbaarheid van meer gegevens en betere onderzoekstechnieken groeide het onderzoek uit tot het meest complete onderzoek naar de kwaliteit van alle woonplekken.
Sinds 2011 komt Beste gemeenten volledig tot stand in samenwerking met Bureau Louter uit Delft, dat ook voor eerdere edities expertise beschikbaar stelde. De onderzoekers kijken zorgvuldig naar de nabijheid, omvang, variëteit en kwaliteit van tientallen aspecten van elke woonplek. In totaal tellen 122 indicatoren mee. Die zijn verdeeld over elf rubrieken: onderwijs en kinderopvang, zorg, winkels, vrijetijdsactiviteiten, gebouwde omgeving, natuurlijke omgeving, weinig overlast, veiligheid, opbouw bevolking, rustige en gezonde omgeving, en bereikbaarheid. Scores voor alle gemeenten op deze onderdelen zijn hier te vinden.
De covers van de edities van EW met Beste gemeenten, vaak met een foto van een mooie buurt in een winnende gemeente, zijn uitgegroeid tot een begrip. Bekijk hieronder de omslagen van alle edities van Beste gemeenten sinds 1997: een blik op de geschiedenis van het meest omvangrijke onderzoek naar de kwaliteit van de lokale woonomgeving.
1997 – De eerste editie van ‘De beste gemeenten’ biedt gelijk een uitgebreid overzicht van punten waarop gemeenten al dan niet uitblinken, onder meer op het gebied van werkgelegenheid, welvaart en milieuzaken. Uit een enquête komt Amsterdam naar voren als favoriete woonplaats, gevolgd door Arnhem en Maastricht.
1998 – Veel aandacht voor lokale woonlasten (laagst in Groesbeek, hoogst in Abcoude) en andere aspecten van het gemeentelijke huishoudboekje. En Bernisse (in 2015 opgegaan in Nissewaard) heeft de sterkste ‘sociale structuur’.
1999 – Honderd pagina’s tellende speciale editie. Onder meer met Oostzaan als beste winkelgemeente. Laagste woonlasten in Katwijk, met 729 gulden aan gemeentelijke lasten, 304 gulden voor het waterschap.
2001 (in 2000 geen editie) – Uitgebreide extra uitgave met onder meer een peiling onder Nederlanders naar hun tevredenheid met het gemeentebestuur, een reportage vanuit de populaire suburb Almere en foto’s van nieuwe, moderne stadscentra.
2002 – Almere, Best en Nederhorst den Berg scoren het hoogst op de lijst van De beste gemeenten 2002.
2003 – Dit jaar speciale aandacht aan de veiligheid in gemeenten. In 2003 is Tytsjerseradiel het veiligst.
2004 – Elsevier vergelijkt alle gemeenten van Nederland in 2004. Welke biedt het meeste woongenot, het meeste groen, of de meeste voorzieningen? Waar is het veilig en waar niet? Zijn er genoeg huisartsen? En hoe is het gesteld met de bereikbaarheid en de economie? Grote winnaar is Vught.
2005 – Ook dit jaar een solide, verdiepend onderzoek naar de veiligheid in gemeenten. Op 1: Dinkelland.
2006 – Waar is het ruim en mooi wonen? In welke gemeenten is het veilig, waar is het aanbod van scholen en winkels optimaal? Hoe staat het met de zorg, de bereikbaarheid, de economie? Zijn er restaurants en theaters? Waar veroorzaken hangjongeren overlast? Elsevier zet in 2006 alle 458 gemeenten op rij. Naarden, Utrechtse Heuvelrug en het Groningse Haren zijn de drie beste gemeenten van Nederland om in te wonen.
2007 – Laren, Vlieland en Naarden zijn de drie beste gemeenten van Nederland om in te wonen in 2007. Onderdeel van deze tiende editie is de ‘profijtindex’: waar krijgen inwoners het meeste waar voor hun geld?
2008 – Nieuw dit jaar: ook nabije scholen, winkels, ziekenhuizen en arbeidsplaatsen buiten de eigen gemeentegrens tellen mee voor het woongenot. De drie beste gemeenten om te wonen in Nederland zijn in 2008 Laren, Naarden en Bloemendaal. ‘Wat rijke stedelingen al eeuwen terug snapten, geldt nog altijd: het is er goed toeven.’
2009 – Naarden staat op de eerste plek. Nieuw is de zoektocht naar winnaars en verborgen juweeltjes per provincie.
2010 – Naarden, Bussum en Hilversum voeren de ranglijst van De beste gemeenten aan. In 2010 wordt ook gekeken naar behoeften per doelgroep. Zo blijken Amsterdam, Groningen en Utrecht de ideale steden voor jongeren.
2011 – Haren (nu onderdeel van gemeente Groningen) staat bovenaan de ranglijst in 2011, gevolgd door Bloemendaal en Naarden.
2012 – Wederom staat Haren bovenaan de ranglijst. Dit jaar voor het eerst ook een vergelijking van buurten. Op plek 1: Brinkhoek in Zwolle.
2013 – Voor het eerst staat de Gelderse minigemeente Rozendaal op de eerste plek, gevolgd door Naarden, Haren en Blaricum.
2014 – De resultaten van De beste gemeenten worden gepresenteerd op een nieuwe website. Want ook online probeert de redactie lezers – met zo min mogelijk muisklikken – te helpen aan de gewenste informatie.
2015 – Deze editie wordt ingezoomd op buurtniveau. Beste buurten zijn Laren-Zwarteberg (Laren), Rijkersparkbuurt (Velsen) en Laren-Oostereng (Laren)
2016 – Rozendaal staat weer op plek 1, maar de redactie bezoekt voor een uitgebreide reportage middenmoter Velsen. De gemeente aan het Noordzeekanaal is groen en heeft ook alle contrasten van de grote stad in huis. Een populair-sociologisch tochtje langs hoogovens en strand, villa’s en treurflats.
2017 – Dit jaar staat Laren weer op de eerste plek. En voor het eerst wordt de beste provincie aangewezen op basis van 100 indicatoren. Utrecht is de meest complete provincie, Gelderland de mooiste en Friesland de veiligste. En beste kernstad is Amersfoort.
2018 – Amsterdam, Zwolle en Utrecht hebben de beste binnensteden. In 2018 ook een uitgebreide analyse van verschillen tussen stad en platteland.
2019 – Rozendaal is weer teruggekeerd naar de eerste plek op de ranglijst. De omgeving rond Haarlem is de aantrekkelijkste regio. En er is onder meer ook gekeken naar de plekken waar inwoners zich het meest betrokken en verbonden voelen met hun buurt. Dat geldt onder meer voor de Friese Waddeneilanden en voor de Brabantse gemeente Sint Anthonis die in 2022 is opgegaan in Land van Cuijk.
2020 – Voor het eerst zijn alle postcodegebieden onderzocht. De winnende postcodes zijn: 2051 (Overveen in Bloemendaal), 2102 (Heemstede-Oost in Heemstede) en 9752 (Haren-West in Groningen).
2021 – Nauwkeurig is in kaart gebracht welke postcodegebieden het meest aantrekkelijk zijn voor stedelingen en welke voor plattelanders. De Oosterpoortbuurt in Groningen is de beste plek voor stedelingen, Oostkapelle (Veere) is de beste plek voor plattelanders en Haren-West biedt het beste voor iedereen. Deze editie ook aandacht voor het thema ‘Brede welvaart’. Ameland haalt hiervoor het hoogste rapportcijfer.
2022 – Beste gemeenten (inmiddels zonder ‘de’ in de naam) bestaat 25 jaar. Rozendaal staat nog steeds op de eerste plek. Deze editie veel aandacht aan het voorzieningenniveau in gemeenten en buurten.
