Sociaal is corona nog niet voorbij: zeven trends in 2023

I ‘Sneller naar 18 miljoen inwoners’

Wanneer wordt Nederland het land van 18 miljoen inwoners? Die vraag houdt ook het CBS, het Centraal Bureau voor de Statistiek, al geruime tijd bezig. Vijf jaar geleden was de prognose dat dit aantal in 2031 zou worden bereikt, daarna werd het 2025. ‘Maar het zal wel ietsje sneller gaan,’ zegt Tanja Traag. Waarschijnlijk niet al in 2023, maar ergens in 2024.

De aanhoudende bevolkingsgroei, vooral veroorzaakt door immigratie, is een politiek beladen onderwerp dat de gemoederen bezighoudt, ziet Traag. Zeker in de sociale media. Waar ze weleens van schrikt, zegt ze, is hoezeer migratie wordt teruggebracht tot asielmigratie. En hoe migranten dan in één adem door worden voorgesteld als profiteurs. ‘Hoe groot die groep Nederlanders is, weten we niet precies. Maar het sentiment is er.’

De werkelijkheid is complexer, zegt Traag. Er komen veel meer (Europese) arbeidsmigranten dan asielzoekers. ‘Die heb je gewoon nodig op een krappe arbeidsmarkt. Zo zit de migratiekwestie vol lastige politieke vragen. Ik mis soms het begrip daarvoor.’ Of neem, zegt ze, de plotselinge komst in 2022 van honderdduizend Oekraïners. Zoiets is politiek domweg niet te voorzien.

De meeste asielzoekers krijgen om goede redenen een verblijfsstatus, zegt Traag. ‘Een meerderheid van de Nederlanders is bovendien vóór ten minste tijdelijke opvang.’ Maar de tolerantie staat onder druk. ‘Mensen koppelen migratie meer aan de eigen situatie. Als zij zelf moeite hebben een huis te vinden, of hun kinderen, krijgen ze minder begrip.’

II ‘Jeugd kreeg flinke klappen van corona’

Suïcide onder jongeren is een populair thema in de media, maar gezien de koele cijfers is dat overdreven. Traag: ‘Van alle bevolkingsgroepen plegen jongeren het minst zelfmoord. Mannen van middelbare leeftijd zouden meer media-aandacht verdienen.’ Dit betekent niet dat er bij jongeren niets aan de hand is. Integendeel, zegt Traag. ‘Jongeren hebben flinke klappen gekregen van corona. Het mentale welzijn van vooral meisjes en jonge vrouwen is verslechterd. Meer neerslachtigheid. Eenzaamheid.’

Hoe dat op de lange termijn uitpakt, moet nog blijken. Maar onderschat de impact niet, zegt Traag. ‘Juist in deze levensfase is mentale en sociale stabiliteit heel belangrijk voor jongeren. School speelt voor hen daarin een cruciale rol, en juist die plek hebben ze gemist. Daar hebben we misschien te weinig oog voor gehad.’

De Emancipatiemonitor 2022 van het CBS bevestigde het weer: de verschillen tussen man en vrouw nemen af, al zijn sommige patronen diep in onze cultuur verankerd. Traag: ‘De meeste Nederlanders vinden nog steeds dat vrouwen het beste parttime kunnen gaan werken als er kinderen komen. Toch neemt de economische zelfstandigheid van vrouwen toe, en substantieel ook. Vrouwen gaan gewoon meer uren werken.’ In grotere deeltijdbanen, maar ook in voltijdbanen. ‘Zo neemt grosso modo de emancipatie toe.’