Steun voor Deens asielbeleid: coalitie definitief verdeeld in links en rechts blok

Asielmigratie stelt de verhoudingen in de regeringscoalitie opnieuw op de proef. VVD en CDA helpen samen met de rechtse oppositiepartijen een motie van JA21 aan een Kamermeerderheid om ‘samen op te trekken’ met de Denen.

Daarbij gaat het om asielbeleid dat coalitiepartners D66 en ChristenUnie niet lekker zal zitten: de – omstreden – plannen van de Denen om de asielprocedure te outsourcen naar asielcentra in ‘partnerlanden’ buiten de Europese Unie. Denemarken sloot daartoe vorig jaar al een deal met het Afrikaanse land Rwanda, en zou ook Tunesië en Ethiopië overwegen.

Zo is de regeringscoalitie als het gaat om asielmigratie nu definitief verdeeld in een ‘rechts’ blok van VVD en CDA, en een ‘links’ blok van D66 en ChristenUnie. De laatste partijen stemden – weinig verrassend – niet voor de motie van JA21-Kamerlid Joost Eerdmans. Het Deense asielbeleid is niet de vorm van ‘Europese’ oplossing die D66 en ChristenUnie graag zien. Naast JA21, VVD en CDA stemden SGP, PVV, Pieter Omtzigt, Forum, BBB en Wybren van Haga ook voor de motie.

Het is zeker niet de laatste test voor de coalitie in het asielvraagstuk. Ook spannend wordt de gang van zaken rond de – ook al omstreden – ‘spreidingswet’, die binnenkort naar de Kamer gaat. Mocht daar nog een kink in de kabel komen, bijvoorbeeld door toedoen van een kritische VVD, die de ‘dwangwet’ als de spreekwoordelijke meloen onder druk van de premier zelf  doorslikte, dan is dat vermoedelijk het einde van het kabinet.

Denen stuurden nog niet één asielzoeker daadwerkelijk terug

Wat ‘samen optrekken’ met de Denen concreet inhoudt, maakt de aangenomen motie niet duidelijk. De Denen hebben – aangevoerd door de regerende sociaal-democraten – al jaren een streng asielbeleid, dat sterk ontmoedigend lijkt te werken. Het aantal ‘spontane’ asielzoekers is nog maar 10 procent van wat het tijdens de Syrië-crisis in 2015 was. Het expliciete doel is geen enkel ‘spontane’ asielzoeker meer. Maar de Denen hebben, voor zover bekend, nog niet één asielzoeker al daadwerkelijk doorgestuurd naar Rwanda. Hetzelfde geldt voor niet-EU-lid Verenigd Koninkrijk, dat ook asielcentra inricht in Rwanda.

De Nederlandse Kamermeerderheid voor deze motie betekent dat de coalitie van Europese landen die met onorthodoxe maatregelen iets willen doen aan de irreguliere instroom van asielzoekers naar Europa in potentie weer met een land is gegroeid. Dat betekent in elk geval morele steun voor de Denen en de Britten, die veel kritiek hebben gekregen. Belangrijk doel bij het verplaatsen van de asielprocedure naar partnerlanden buiten de EU is het ontmoedigen van de meedogenloze mensensmokkel naar Europa, met alle doden die dat jaarlijks kost. In plaats daarvan mogen er wel  ‘quotavluchtelingen’ op uitnodiging komen.

‘Het huidige asielsysteem is kapot’

De toenmalige Deense immigratieminister Kaare Dybvad Bek zei daarover vorig jaar: ‘Het huidige asielsysteem is kapot. Het is de cynische junglewet van de mensensmokkelaars die bepaalt welke illegale migranten Europa bereiken en asiel aanvragen. De regering is van mening dat we het aantal spontane asielzoekers dat hier komt, moeten beperken, en dat vluchtelingen in plaats daarvan via ordelijke en wettelijke voorwaarden naar Denemarken moeten komen.’

Vaak wordt gezegd dat het voor Nederland (en andere EU-landen) onmogelijk is om het Deense voorbeeld te volgen, omdat het anders dan Denemarken geen ‘opt out’ heeft op Europese asiel- en migratiewetgeving. Maar een woordvoerder van de toenmalige Deense regering zei in augustus 2021 in EW ‘dat elk land dit kan doen’. Het land bezweert ook steeds dat het zich houdt aan alle verdragen en Europese richtlijnen.