CDA-campagneleider Derk Boswijk weet wel waarom BBB een monsterzege behaalde. ‘Ik denk echt dat Tjeerd de Groot de beste campagneleider voor BBB is geweest,’ zei Boswijk in het traditionele campagneleidersdebat van de Stichting Machiavelli in perscentrum Nieuwspoort. Vijf campagneleiders blikten terug op een memorabele strijd om de 570 zetels in de Provinciale Staten.
Nogal wat campagnemanagers hadden afgebeld en dus analyseerden slechts vijf van hen de strijd die de burger, getuigde de relatief hoge opkomst van pakweg 61 procent, wist te motiveren voor een gang naar de stembus.
Thierry Aartsen (VVD) was tevreden dat het verlies voor de grootste regeringspartij binnen de perken was gebleven. Hij wees erop dat de partij najaar 2021 in de peilingen duikelde als gevolg van besluitvorming over stikstof en migratie. Campagnetijger Mark Rutte had zijn werk goed gedaan. De VVD had ingezet op ‘de portemonnee van de burger en de stabiliteit van het land’.
BBB functioneerde als stofzuiger en zoog bij veel partijen iets op
Of Rutte niet met Caroline van der Plas had moeten debatteren in plaats van met PvdA en GroenLinks? ‘BBB functioneerde als stofzuiger en zoog bij veel partijen iets op. Dat effect had Mark niet kunnen doorbreken.’
Ook D66-campagneleider Hanneke van der Werf was tevreden. Haar partij haalde net als de vorige verkiezingen zes zetels, maar in 2019 kreeg D66 nog een restzetel. Met andere woorden: D66 leed niet echt het gemelde verlies van één zetel.
Campagneleiders van PvdA en GroenLinks, Esther Mirjam Sent en Laura Vissenberg, keken tevreden terug op het gezamenlijk optrekken van beide partijen dat geleid had tot winst. ‘De opgaande lijn is terug. We haalden samen 11 procent van de stemmen en het is nog afwachten hoe het loopt met de restzetels,’ zei Sent.
Links had met hoopvol alternatief campagne op de inhoud gevoerd
Ze benadrukte dat de partijen een campagne op inhoud hadden gevoerd en zich verzet hadden tegen de heersende polarisatie in het versplinterde politieke landschap. Dat had zich uitbetaald. Links had net als BBB ingespeeld op de onvrede in het land, maar dan met een hoopvol alternatief.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Terwijl andere campagneleiders verstek lieten gaan, was verliezer Derk Boswijk van het CDA zo sportief om toch te verschijnen. Volgens hem is de veel geciteerde ‘kloof’ tussen stad en platteland nog groter gebleken dan gedacht. Hij had veel jongeren en ouderen gesproken die allemaal begonnen over het woningtekort.
Ons inhoudelijke verhaal – Voor heel Nederland – kwam helaas te laat
‘We kwamen met een goed inhoudelijk verhaal, maar te laat,’ verwees hij naar het stuk Voor heel Nederland dat het CDA enkele weken voor de verkiezingen presenteerde. ‘Het publiek herkent zich in Caroline van der Plas. Ik ben zeer benieuwd hoe BBB de plannen praktisch gaat uitvoeren. Ook BBB zal aanlopen tegen een bouwstop in provincies.’
D66 twijfelt niet aan de gekozen koers om volop voor het stikstofbeleid te gaan. De partij had campagne gevoerd op inhoud. ‘En dan moet je niet net doen alsof je stikstof niet belangrijk vindt,’ zei Van der Werf. ‘Het pappen en nathouden van afgelopen decennia moet stoppen. Ik kom zelf uit een dorp waar boeren netjes werken, maar teleurgesteld zijn dat ze niet de benodigde instrumenten krijgen van de overheid.’
Lees ook over de verkiezingsavond in de provincies waar EW aanwezig was
Utrecht
Groningen
Noord-Holland
Overijssel
Zuid-Holland
Zeeland
Wat was deze verkiezingscampagne de gamechanger?
Debatleider Fons Lambie wilde weten of er een gamechanger in het spel was geweest. Thierry Aartsen was in elk geval niet ontevreden over het optreden van Rutte in de best bekeken talkshow Vandaag Inside. ‘Dat was niet makkelijk voor Mark, maar ik denk dat het heeft bijgedragen aan de uitslag. En bij tv-debatten was hij on fire.’
Boswijk sprak tegen dat CDA-leider Wopke Hoekstra te weinig zichtbaar was geweest. ‘Hij was in Oekraïne, in India en de volgende dag weer in een stal in Noordoost-Drenthe en even later weer in Oost-Brabant. Hij heeft zich het vuur uit de sloffen gelopen.’
Zware klap dreigt bij verkiezingen: in CDA groeit onrust, schreef EW in februari
Waarom dan toch dat grote verlies van het CDA?
Waarom het CDA dan toch zo fors had verloren? ‘We vochten tegen een spook. Van boeren hoorden we: “We gaan toch op BBB stemmen”. Ik zie dat boeren en provincies ook willen dat de stikstofuitstoot omlaaggaat, maar niet als gevolg van dreigen met onteigenen en verder zonder instrumenten. Ik denk echt dat Tjeerd de Groot de grote campagneleider voor BBB is geweest,’ zei Boswijk, doelend op het D66-Kamerlid dat al jaren halvering van de veestapel bepleit en daarmee uit eigen kring bijval krijgt, maar daarbuiten veel woede wekt.
Authentieke en geloofwaardige optreden van Attje Kuiken
Esther Mirjam Sent wees op het ‘authentieke en geloofwaardige optreden van Attje Kuiken’. De PvdA-leider had niet met voorgekookte zinnen gedebatteerd. Dat ook Volt en de Partij voor de Dieren goed scoorden, voedt het optimisme bij de linkse partijen. ‘Je ziet dat vanuit de coalitie, maar ook vanuit de oppositie partijen hun verantwoordelijkheid nemen.’
De vraag of het kabinet-Rutte IV links- of rechtsom gaat opereren om een meerderheid in de senaat te krijgen, werd niet beantwoord door de campagneleiders. Thierry Aartsen gaat komend weekeinde in zijn stamcafé in Breda de sfeer opsnuiven en verwacht niet dat die vraag daar aan de orde is. ‘Dat is iets voor de Haagse bubbel.’