Bart de Wever: Erfenis van Fortuyn is opdracht om vrijheid te verdedigen

25 mei 2023Leestijd: 5 minuten
PIM FORTUYN PRIJS TOEGEKEND AAN VLAAMSE POLITICUS BART DE WEVER. FOTO: ANP ROBIN UTRECHT

Bart de Wever heeft op donderdag 25 mei 2023 de negende Pim Fortuyn Prijs overhandigd gekregen. In zijn toespraak waarschuwt de burgemeester van Antwerpen voor een samenleving zonder enige houvast, waar men uiteindelijk alleen nog kan behoren tot het correcte kamp aan de ene kant of tot het populistische kamp aan de andere kant.

De moord op Pim Fortuyn was voor Nederlanders en Vlamingen net als 9/11 voor de hele Westerse wereld. Wie toen volwassen was, weet nog heel precies waar hij/zij was toen het nieuws over de gebeurtenis hem/haar bereikte.

Tekst gaat hieronder verder

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Ik was toen 31 jaar en recent voor de eerste keer vader geworden. We woonden net een jaar in de bescheiden woning waar we ons gezin wilden stichten en uitbreiden. De telefoon rinkelde, een vriendin meldde me compleet overstuur en in tranen dat ik de televisie moest aanzetten: Pim Fortuyn was neergeschoten. Ik herinner me nog heel precies de beelden die ik meteen daarna zag. De vreselijke beelden van Pim Fortuyn, roerloos op de grond met een bebloed verband aan het hoofd.

Met moord op Fortuyn werd het vrije woord neergeschoten

Dat in een welvarend, vredevol en democratisch land het leven van een politicus met geweld wordt vernietigd, is op zich al schokkend. Maar ik herinner me dat dit bij mij meteen nog veel dieper binnenkwam. Het vrije woord is neergeschoten, Nederland zal nooit meer hetzelfde zijn. Dat was het akelige gevoel dat zich van me meester maakte. Ruim 20 jaar later stel ik vast dat het inderdaad zo zou zijn.

De essentie van waar Pim Fortuyn zich voor engageerde, heeft alleszins nog niets van zijn relevantie verloren. Het tegendeel is waar.

De ideologische wortels  van Fortuyn zaten links. Maar hij zag met lede ogen aan hoe links in Europa zich vanaf de jaren 1970 steeds verder afkeerde van de moderniteit. Het postmodernisme verbouwde de Verlichting van een vuurtoren voor onze samenleving tot de lichtbak van ons eigen racisme.

De autochtone Europeaan kreeg een daderprofiel aangemeten

In zijn boek ‘De verweesde samenleving’ pleitte Fortuyn al in 1995 vurig voor het opnieuw omarmen van de nationale identiteit gestoeld op de erfenis van het Jodendom, het christendom en de Verlichting. De intellectuele elite zou hem daar niet in volgen. Meer nog, voor het woke-denken geldt vandaag de Westerse beschaving als het begin van ieder probleem dat er ooit is geweest, en het einde van die beschaving als het begin van elke oplossing die er moet komen.

De autochtone Europeaan kreeg geen hernieuwde trots, maar wel een daderprofiel aangemeten. Minderheden kregen op basis van hun gender en etniciteit een slachtofferprofiel aangemeten. Zo evolueren we in de richting van tribalisme in plaats van cohesie.

Intellectuele elite is van het paadje van de verlichting afgegaan

De linkse filosofe Susan Neiman stelt vast dat de linkerzijde in toenemende mate het geloof heeft opgegeven in universele waarden, in het onderscheid tussen rechtvaardigheid en machtsuitoefening, en in het idee van menselijke progressie.

Fortuyn begreep 30 jaar geleden al perfect hoe de intellectuele elite van het paadje van de verlichting was aan het afgaan en hoezeer de gewone Nederlander daarbij verweesd zou achterblijven. Gelijkheid van alle mensen door emancipatie werd opgegeven. En vrijheid geldt ook niet langer als de basisvoorwaarde om te kunnen streven naar gelijkheid. Vrijheid wordt vandaag gezien als het machtsinstrument van de dominante groep om minderheidsgroepen uiteindelijk telkens weer te verknechten.

Emancipatie wordt vervangen door een boete- en wraakbeweging

Een nieuwe moralisering van de zeden en van de wetgeving begon de vrijheid in te snoeren. Zoals paus Pius X een syllabus errorum uitvaardigde om de moderniteit tegen te houden, zo publiceren kwaliteitsmedia vandaag voorschriften over hoe blanke mensen -excuseer, witte mensen moet ik zeggen – zich moeten gedragen en hoe ze zich mogen uitdrukken in het licht van de vele erfzonden die op hen wegen.

Want, zo luidt het, ons vals geloof in de rede bracht ons alleen een hoogmoedig eurocentrisch project van discriminatie en uitbuiting dat moet gestopt worden vooraleer het in deze eeuw finaal de hele planeet zal vernietigen.

In de leer van deze nieuwe religie wordt emancipatie van minderheden vervangen door een soort boete- en wraakbeweging waarin de Westerse zelfafwijzing een grimmig spiegelbeeld krijgt.

Bezorgdheid over het overleven van het democratisch bestel groeit

We stevenen af op een samenleving zonder enige houvast. Iedere samenhang groter dan het individu of dan een slachtoffergroep wordt genadeloos aangevallen. Politici, academici, cultuurdragers verliezen het vertrouwen van steeds meer mensen. Ze vragen zich vertwijfeld af waarom steeds meer mensen toch zo fout stemmen, zonder zich af te vragen of ze niet tot het onbehagen bijdragen.

Er dreigt een polarisatie waarbij men uiteindelijk alleen nog kan behoren tot het correcte kamp aan de ene kant of tot het populistische/extremistische kamp aan de andere kant. Stilaan groeit de bezorgdheid over het overleven van het democratisch bestel op zich.

Fortuyn was niet bang voor de banbliksems van de progressieve kerk

Pim Fortuyn zag dit aankomen. En hij had een machtig wapen: humor. Ironie met name, het soort humor dat prikkelend de juiste vragen stelt bij het mainstream denken. Daarmee dwong hij relevante  maatschappelijke debatten af waarbij gesprekspartners gedwongen werden hun standpunten te staven in plaats van ze als axioma’s te verordenen.

Fortuyn liet zien dat de keizer vaak geen kleren aan had. Hij was niet bang voor de banbliksems van de progressieve kerk. Integendeel, hij werd sterker van onredelijke reacties. En tegelijk ging hij geen enkel redelijk gesprek uit de weg. Hij was zeker geen dogmaticus. Hij durfde zeggen dat een leider de weg moet wijzen, maar zich ook elke dag moest afvragen of de gekozen richting ook daadwerkelijk de juiste was.

Moralisering van onze wetgeving is een foute keuze

De prijs Pim Fortuyn brengt hulde aan zijn erfenis. En ik denk dat die erfenis de opdracht is om de vrijheid te verdedigen. De imperfectie van vrijheid is immers altijd oneindig kleiner dan de imperfectie van onvrijheid. Een slecht idee kan alleen worden bevochten met een beter idee, nooit met repressie. Niet maatschappelijk, en al zeker niet voor de rechtbank. De moralisering van onze wetgeving door de herinvoering van opiniedelicten is een foute keuze.

Ik geloof in onze nationale identiteit als de hardware van onze democratie, en ik geloof in de Verlichtingswaarden als de software die ons de weg zal wijzen naar een solidaire samenleving waarin alle burgers elkaar in een oneindige dialoog zullen herkennen en erkennen als spelers van dezelfde ploeg. Dit is de juiste weg.

Als ik deze prijs vandaag kreeg omdat de jury mij ziet als iemand die aan deze weg timmert, dan ben ik zeer vereerd en aanvaard ik hem in grote dankbaarheid.