Het Europees Parlement heeft beperkte macht. Waar stemmen Nederlanders bij de Europese verkiezingen op 6 juni nu precies op?
Het Europees Parlement, waarvoor u op 6 juni uw stem uitbrengt, is een raar gedrocht. Allereerst is het mal dat je slechts kandidaten uit je eigen land kunt kiezen. Hoezo Europese verkiezingen?
En dan de bevoegdheden. Anders dan in nationale volksvertegenwoordigingen mogen de straks 720 geachte afgevaardigden niet zelf met wetsvoorstellen komen. Wel mag het Parlement nederig de – benoemde – Commissie verzoeken om met een voorstel te komen. En het Parlement mag alle wetsvoorstellen van de Commissie ‘amenderen’. Aan schroefjes draaien dus. Uiteraard moet uiteindelijk ook een meerderheid akkoord gaan.
Ook gek: een Europarlementariër mag niet interrumperen. De Commissaris begint met een verhaal, luistert geduldig naar de in spreektijd gelimiteerde bijdragen van de opeenvolgende Parlementariërs en reageert met een afrondend verhaal.
Nul debat, nul spektakel.
Ook kan het Europees Parlement geen Commissarissen naar huis sturen, zoals de Tweede Kamer bewindspersonen. Het Europarlement kan alleen de complete Commissie van zijn taken ontheffen. En dat gebeurt nooit.
Ja, in 1999 trad de Commissie-Santer af na beschuldiging van corruptie tegen de Franse Eurocommissaris Édith Cresson. De motie tegen de Commissie kreeg geen meerderheid, maar toen Cresson weigerde af te treden, verdween de steun in het Parlement. De Commissie trad toen uit zichzelf af. Het was vlak voor het eind van het vijfjarige mandaat van Santer, dus veel maakte het niet uit.
Na Europese verkiezingen is Commissieverkiezing belangrijk
Toch is er één periode waarin de Parlementariërs stevige macht kunnen uitoefenen: als na de zomer de plenaire vergadering akkoord moet gaan met de benoeming van de voorzitter van de Commissie. Dat hoeft geen gekozen functionaris te zijn. De Europese Raad van Regeringsleiders schuift iemand naar voren.
In 2019 kwam de Duitse minister van Defensie Ursula von der Leyen uit de hoge hoed van nota bene Emmanuel Macron. Al had zij een ‘Europees verleden’ – haar vader werkte bij de Commissie en ze is in Brussel geboren – ze had geen blijk gegeven van interesse in de topbaan. Haar benoeming was geen eitje. Negen voorstemmen gaven de doorslag.
Ook moeten alle beoogde Commissarissen in hoorzittingen aantonen dat ze de juiste vrouw/man op de juiste plaats zijn. Zij worden stuk voor stuk drie uur lang ‘gegrild’ over hun bekwaamheid en kennis van zaken.
De Franse Sylvie Goulard overtuigde in 2019 niet in de hoorzitting en ook na een ‘herexamen’ kreeg ze te weinig steun (in haar plaats kwam toen Thierry Breton).
Von der Leyen niet op lijst Europese verkiezingen maar wel ‘lijsttrekker’
De Parlementariërs reageerden daarmee indirect hun woede af op de Franse president. Die had ze voor het blok gezet door Von der Leyen te kandideren en niet akkoord te gaan met een van de gekozen Spitzenkandidaten, zoals de sociaaldemocraat Frans Timmermans.
Von der Leyen is nu wel de Spitzenkandidat van de Europese christen-democraten. Maar hé, zij staat nergens op een stembiljet. Een ‘lijsttrekker’ die niet op de lijst staat. Dat kan alleen bij verkiezingen voor het Europarlement.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
