Een hoofdlijnenakkoord tussen de partijleiders is bereikt en de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB gingen ermee akkoord. Wat volgt daarna?
Wat moest er 15 mei gebeuren?
Woensdag 15 mei moesten de onderhandelaars het eens worden over het hoofdlijnenakkoord. Dat lukte waarna de vier betrokken Kamerfracties er hun zegen aan gaven.
Daarna ging het stuk naar de gehele Tweede Kamer en werd het openbaar.
Volgende week buigt de Tweede Kamer zich over het akkoord en zal er een klap op worden gegeven.
En hoe zit het met de ‘poppetjes’?
Wie premier wordt, is nog altijd niet bekend. De vier onderhandelaars – Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) – hebben in maart afgesproken zelf als fractieleiders in de Tweede Kamer te blijven.
Wie wordt de premier?
Het geruchtencircuit draaide afgelopen weken op volle toeren, met oud-minister Johan Remkes als veelvuldig genoemde kandidaat. Maar die zei tegen de NOS: ‘Ik ben een pensionado in Groningen en ik ben van plan dat te blijven.’
Deze week kwam opeens de al eerder genoemde oud-informateur en oud-minister Ronald Plasterk in de picture toen een – wat later bleek – nep-account van de PVV meldde dat hij het zou worden. Dat zelfs PVV-Kamerlid Fleur Agema in de val trapte en opgetogen reageerde, sprak boekdelen. Waarop RTL Nieuws dinsdag meldde dat Plasterk wel degelijk ‘in beeld’ was.
Wie wordt formateur en wie worden minister?
De beoogd premier wordt normaal gesproken formateur van het nieuwe kabinet, maar in dit geval is informateur Richard van Zwol bereid gevonden die rol te vervullen. Hij moet vooralsnog de samenstelling van het kabinet coördineren, maar wordt zelf zeker geen premier.
De vier partijen hebben de afgelopen maanden volop tijd gehad om na te denken over de personele invulling. Als ze het eens zijn geworden over de verdeling van de departementen over de partijen, zullen de partijleiders potentiële ministers en staatssecretarissen naar voren schuiven. Het is gebruikelijk dat elke partij over zijn eigen kandidaten gaat. Bemoeienis van de andere drie partijen is er formeel niet, mogelijk wel informeel.
Worden de kandidaten nog gescreend?
De personele invulling van een kabinet is na ellenlange formaties vaak een haastklus, waardoor vlekjes op het blazoen van kandidaten over het hoofd kunnen worden gezien. Maar ze worden in elk geval gescreend door de veiligheidsdiensten.
En de Tweede Kamer?
Voor het eerst krijgt ook de Tweede Kamer een belangrijke rol. Iedere minister wordt door de Kamer gehoord nog voordat hij of zij wordt beëdigd door de Koning en dus ook vóór de traditionele bordesscène .
Oktober 2023 stemde de Tweede Kamer in met een motie van Kamerlid Joost Sneller (D66) om zulke hoorzittingen te gaan houden. Ministers en staatssecretarissen maken dan kennis met de Kamer. Afhankelijk van het aantal kandidaat-bewindspersonen duren de hoorzittingen tussen de twee en drie uur.
Het doel is bijdragen aan de transparantie van het formatieproces.
Wanneer staat het kabinet op het bordes?
Dat is nog niet bekend, maar door de invoering van het nieuwe fenomeen hoorzitting – afgekeken van het Europees Parlement, dat ook hoorzittingen kent met kandidaat-eurocommissarissen – is er weer een extra week bijgekomen vergeleken met eerdere kabinetsformaties.
Kan de Kamer kandidaten afwijzen?
Nee, de hoorzittingen dienen om kandidaten te bevragen op onder meer hun geschiktheid en motivatie. Ook stellen de hoorzittingen kandidaat-bewindspersonen in staat bepaalde zaken publiekelijk toe te lichten of persoonlijke accenten te leggen.
Het is niet de bedoeling een oordeel te vellen of te stemmen over de kandidaat-bewindspersonen. De regering heeft immers volgens de Grondwet het recht om ministers en staatssecretarissen te benoemen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
