NSC verkeert in een staat van ontbinding. De partij wankelt na het vertrek binnen een maand van twee Tweede Kamerleden en twee staatssecretarissen, terwijl de partijleider en oprichter Pieter Omtzigt ziek thuiszit. Een overzicht van een jaar waarin NSC klap na klap kreeg te verduren.
Dinsdag 6 februari 2024:
Na een kleine twee maanden onderhandelen stapt Pieter Omtzigt in de dienstauto van informateur Ronald Plasterk richting een hotel in Den Haag. Daar vertelt hij een klein groepje journalisten dat hij stopt met de onderhandelingen over een nieuw te vormen kabinet met PVV, VVD en BBB. Omtzigt heeft geen vertrouwen in de financiële basis van dat nieuwe kabinet.
Dat zou blijken uit tijdens de formatie opgevraagde, deels vertrouwelijke stukken van het kabinet. In een brief aan NSC-leden schrijft Omtzigt: ‘Bestaanszekerheid bouw je niet met luchtkastelen.’
Tijdens deze fase van de formatie wordt wel de zogenoemde ‘gemeenschappelijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat’ geformuleerd. Daarin onderschrijven de vier partijen zeven punten waaruit blijkt dat zij de democratische rechtsstaat respecteren.
Donderdag 7 maart 2024:
NSC keert terug op haar schreden. De partij gaat toch weer met PVV, VVD en BBB aan tafel. Het is te danken aan het bemiddelingswerk van SER-voorzitter Kim Putters die als informateur optreedt. Putters bedenkt, na gesprekken met de partijleiders, de vorm van een extraparlementair kabinet. Daarbij moeten de partijleiders in de Tweede Kamer blijven zitten en het kabinet voor de helft gevuld worden met bewindslieden van buiten de politiek.
Donderdag 16 mei 2024:
De vier onderhandelende partijen presenteren het Hoofdlijnenakkoord. Pieter Omtzigt belooft dat er ‘een iets grotere verscheidenheid tussen de partijen zal zijn dan u normaal in een coalitie gewend bent’.
In 26 kantjes hebben de partijen de afspraken uiteengezet. Volgens Omtzigt gaat het aanstaande kabinet er dankzij NSC voor zorgen dat de ‘bestaanszekerheid’ van burgers gaat verbeteren. ‘Dat is niet alleen je inkomen, maar dat betekent ook dat er voldoende woningen zijn,’ zegt hij bij de presentatie van het Hoofdlijnenakkoord.
Woensdag 11 september 2024:
Pieter Omtzigt komt niet meer opdagen in de Tweede Kamer. Formeel meldt hij zich niet ziek, maar de partijoprichter kampt met burn-outklachten die hij eerder in 2021 ook ervoer. Nicolien van Vroonhoven neemt tijdelijk de leiding van de NSC-fractie in de Tweede Kamer over.
‘Het afgelopen jaar is buitengewoon intensief geweest en dat betekent dat ik, om gezondheidsredenen, de komende weken meer op de achtergrond werk en even minder in de spotlight,’ schrijft hij op sociale medium X. Een week eerder had Omtzigt nog het parlementaire jaar afgetrapt in EW’s HJ Schoo-lezing.
Donderdag 19 september 2024:
Nog geen week na het overnemen van het fractievoorzitterschap belandt Nicolien van Vroonhoven in een ruzie met haar coalitiepartners. Met de woorden ‘artikel 68 van de Grondwet’ steunt zij het verzoek om kabinetsadviezen te openbaren die gaan over het gebruik van asielnoodwetgeving. Premier Dick Schoof schudt zijn hoofd en zegt: ‘Sjongejongejonge’.
De chaos en frustratie in de coalitie zijn compleet. Het is de aanzet tot onderhandelingen tussen Nicolien van Vroonhoven en PVV-leider Geert Wilders over het inzetten van het noodrecht. Premier Dick Schoof bemoeit zich daar actief mee.
Woensdag 23 oktober 2024:
Van Vroonhoven en Wilders weten een akkoord te sluiten. Het noodrecht wordt niet ingezet, maar het kabinet moet voortvarend aan de slag gaan met de uitvoering van het ‘strengste asielbeleid ooit’ zoals Wilders graag wenst.
Er komen extra grenscontroles en er worden geen permanente asielvergunningen meer vergund. Wel moeten alle strenge asielplannen dus eerst aan het parlement worden voorgelegd. NSC kon niet leven met het feit dat bij inzet van het noodrecht dat niet het geval zou zijn.
Vrijdag 1 november 2024:
Staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga (NSC) concludeert dat de Tweede Kamer geen vertrouwen meer in hem heeft. Die vroeg om openbaring van zijn beleggingen. Idsinga had die op afstand gezet en informatie hierover gedeeld met formateur Richard van Zwol en premier Dick Schoof. Maar de Tweede Kamer eiste meer openheid. Na zijn aftreden openbaarde Idsinga zijn beleggingen alsnog.
Maandag 11 november 2024:
De Ministerraad komt bijeen om te spreken over de rellen in Amsterdam na afloop van de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv. Het gesprek ontspoort, collega’s uit de kabinetsploeg zouden zich in felle, zelfs racistische woorden hebben uitgelaten.
Vrijdag 15 november 2024 09:30:
NSC-Tweede Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen wordt door koning Willem-Alexander beëdigd tot staatssecretaris van Financiën. Van Oostenbruggen verlaat de Kamer om Folkert Idsinga op te volgen in het kabinet.
Vrijdag 15 november 2024 14:00:
Crisis in het kabinet. NSC-staatssecretaris Nora Achahbar stapt op vanwege de uitlatingen die op 11 november zijn gedaan. Haar opstappen laat alle NSC-kabinetsleden wankelen. De vier fractievoorzitters komen halsoverkop richting het Catshuis in Den Haag waar Indonesisch eten klaarstaat.
Uiteindelijk wordt de rel gesust. ’s Avonds laat weerspreken premier Dick Schoof én de vier partijleiders dat er racistische uitlatingen zijn gedaan in het kabinet. Achahbar spreekt in haar statement over ‘polariserende omgangsvormen’ die de afgelopen weken zijn voorgekomen.
Dinsdag 19 november 2024:
De maat is vol voor NSC-Tweede Kamerleden Femke Zeedijk en Rosanne Hertzberger. Zij stappen op. Het is de afgelopen maanden alleen maar ‘erger geworden en niet beter,’ zei Hertzberger. ‘Helaas moeten we constateren dat bij meer partijen de remmen los zijn. Er worden volstrekt ongepaste uitspraken gedaan, zowel voor als achter de schermen van deze regering.’ Volgens Hertzberger worden de ‘basale normen van fatsoen’ ver overschreden.
Zeedijk zegt dat verbinding nodig is, terwijl in Den Haag ‘eindeloze verontwaardiging’ domineert. Het kost het kabinet daarnaast ‘te veel moeite’ om te handelen binnen de kaders van de rechtsstaat, concludeert Zeedijk.
Op dezelfde dag dat zij vertrekken, maakt NSC bekend dat Folkert Idsinga terugkeert als Tweede Kamerlid.
Zaterdag 23 november 2024:
Het NSC-partijcongres staat op de agenda. In Nieuwegein zullen leden met elkaar in debat gaan over de staat van de partij én de coalitiedeelname.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
