De ICT bij de overheid moet compleet op de schop. De Tweede Kamer en PVV-staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering) werken daarom aan een nieuwe digitale strategie. Met de hulp van internetondernemers Alexander Klöpping en Onno Eric Blom.
Alleen met radicale ingrepen komt de digitale dienstverlening van de overheid er weer bovenop. Want er gaat te veel faliekant fout, vinden de Tweede Kamer en het kabinet.
Miljoenen Nederlanders hebben moeite om hun overheidszaken digitaal te regelen. Dat komt door ingewikkelde regelgeving, maar ook doordat 45 procent van de websites van de overheid niet goed te begrijpen of te bedienen is. Bovendien draaien veel overheidsdiensten ook nog eens op verouderde ICT-systemen – vooral de Belastingdienst staat er slecht op.
Maandag 16 december presenteerden leden van de Tweede Kamercommissie voor Digitale Zaken in de Centrale Bibliotheek van Den Haag Ons digitaal fundament, een soort blauwdruk van de wijze waarop de overheid de ICT-problemen te lijf moet gaan. Zij overhandigden dat aan staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering, PVV).
Daarin staat onder meer dat er een Digitale Dienst moet komen: een nieuwe organisatie binnen de overheid die bepaalt hoe de ICT van de overheid eruit moet komen te zien. Dat betekent dat andere ministeries en overheidsinstellingen niet langer op eigen houtje het wiel hoeven uit te vinden, maar daarvoor de Digitale Dienst inschakelen. Die gaat bijvoorbeeld ook de centrale opslag van gegevens van burgers regelen in een ‘publieke cloud’, een door de overheid beheerd serverpark.
ICT overheid op de schop: meer loon voor ICT’ers
Een andere aanbeveling is dat de overheid ICT’ers meer moet betalen. Die kunnen bij de overheid alleen marktconforme salarissen verdienen als zij ook leidinggevende taken op zich nemen. Maar veel ICT’ers willen software bouwen, en geen leiding geven. Om toch goede salarissen te kunnen betalen, huurt de overheid daarom nu veel zelfstandige ICT’ers in. Maar dat leidt dikwijls tot schijnzelfstandigheid. Het zorgt er ook niet voor dat ICT’ers zich verbonden voelen met de overheid. Extra loonschalen, met betere salarissen, moeten dit probleem oplossen.
Verder staan in de blauwdruk aanbevelingen over hoe de overheid moet omgaan met aanbestedingen van ICT-projecten en dat burgers blijvend moeten worden bijgeschoold op digitaal gebied. De belangrijkste aanbeveling is dat de toegankelijkheid sterk moet worden verbeterd: de digitale diensten moeten helder zijn en makkelijk in de bediening.
Komend voorjaar heeft staatssecretaris Szabó zijn Nederlandse digitaliseringsstrategie gereed. Als die strategie veel overeenkomsten vertoont met de maandag gepresenteerde blauwdruk, wat waarschijnlijk het geval zal zijn, dan krijgt Szabó van de Tweede Kamer alle ruimte en middelen om daarmee aan de slag te gaan. Door de eensgezindheid in het parlement zou er dan ook daadwerkelijk iets kunnen veranderen.
In gang gezet door internetondernemers
Achter het idee om de overheid digitaal op de schop te nemen, steken Alexander Klöpping, oprichter van Blendle en internetondernemer Onno Eric Blom, tevens directeur van stichting Herprogrammeer de Overheid. Zij kwamen vorig jaar met een manifest van wat er allemaal fout gaat op ICT-gebied bij de overheid, en hoe dat moet verbeteren.
ICT van overheid op de schop: ‘de steen in de vijver’
Tweede Kamerlid Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) noemde het ‘de steen in de vijver’. Volgens haar vormde het manifest van Klöpping en Blom het startsein voor de Kamer om bij het kabinet aan te dringen op ingrijpende ICT-vernieuwingen.
‘Het minst sexy onderwerp ter wereld is overheids-ICT,’ zei Klöpping, die erop wees dat de overheid als gevolg van gebrekkige ICT-systemen steeds minder voor elkaar krijgt. En onder verwijzing naar de belastingaangifte van zijn als zzp’er werkende neefje, legde Klöpping uit hoe ingewikkeld de overheid alles maakt.
ICT overheid op de schop: ‘Regel het gewoon’
Staatssecretaris Szabó hekelde vooral dat er bij de overheid veel wordt gepraat over ICT. ‘Ik was vroeger Kamerlid (voor de VVD, red.) en toen hadden we het ook al over toegankelijkheid van websites. En daar gaat het nog steeds over. Daarvan zeg ik: regel het gewoon. En daar ga ik overheden op aanspreken.’
Maar een goed functionerende digitale overheid kost ook veel extra geld, waarschuwde Szabó. ‘Als we overal kunstmatige intelligentie moeten implementeren, dan zal er substantieel meer moeten worden geïnvesteerd.’ Om wat voor bedragen dat gaat, zal in het voorjaar blijken als de staatssecretaris zijn digitaliseringsstrategie openbaart.